«Վալենտականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:PSM V15 D740 Edward Frankland.jpg|200px|մինի|աջից|Վալենտականության տեսության հեղինակ Էդուարդ Ֆրանկլենդ]]
'''Վալենտականություն'''ը ({{lang-lat|valēns}} «ուժ ունեցող») քիմիական տարրերի հիմնարար հատկություններից է, որը պայմանավորված է տարրի էլեկտրոնային կառուցվածքով` վալենտային Էլեկտրոնների թվով: Տեսության հեղինակը Էդուարդ ֆրանկլենդն է: Վալենտային են համարվում s և p տարրերի դեպքում` նախավերջին մակրդակի d էլեկտրոնները:
Օրինակ` ֆոսֆոր` P, և կալցիում` Ca, տարրերի դեպքում վալենտային են համապատասխանաբար 3s<sup>2</sup>
3p<sup>3</sup> և 4s<sup>2</sup> էլեկտրոնները: Տիտան d տարրի էլեկտրոնային բանաձևից և կառուցվածքային գծապատկերից հետևում է, որ վալենտային էլեկտրոնները են 4s<sup>2</sup> և գերօկտետային երկու էլեկտրոնը` 3d<sup>2</sup>:
Տող 7.
{{քաղվածք|Վալենտականությունը քիմիական տարրի` որոշաի թվով ընդհանրացվող էլեկտրոնային զույգեր առաջացնելու հատկությունն է: Այլ կերպ` վալենտականությունը քիմիական տարրի առաջացրած կովաենտային կապերի թիվն է:}}
Այս սահմանումը սկսել է օգատործվել 1884 թվականից({{lang-de|Valenz}}):<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=valence&searchmode=none Valence] — Online Etymology Dictionary.</ref>. 1884 թվականին Վիլյամ Հինգսը հրապարակել է աշխատանք, որում ասվում էր հավանական կապի գոյության մասին ամենափոքր մասնիկների միջև:<ref name="Partington" > {{Cite book | last = Partington | first = J.R. | title = A Short History of Chemistry | publisher = Dover Publications, Inc | year = 1989 | isbn = 0-486-65977-1}}</ref>. Սահմանումից կարելի է հետևություն անել. մի բան է որոշակի թվով վալենտային էլեկտրոններ ունենանլը , մի այլ բան` թե դրանցից որքանը կարող են առաջացնել ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգեր:
Վերևում ներկայացված է P, Ca և Ti տարրերի դեպքում, իհարկե, առավեագույն վալենտականությունները հավասար են հենց վալենտային էլեկտրոնների թվին, այսինքն համապատասխանաբար` 5, 2 և 4: Այլ է ազոտ(N) տարրի պարագան, որի առավելագույն վալենտականությունը 4 է, այն դեպքում, երբ ազոտն արտաքին թաղանթում, ինչպես և ֆոսֆորը, ունի 5 էլեկտրոն:
[[Պատկեր:Nitric acid resonance median.svg|250px|մինի|Կովաենային կապերը ազոտական թթվի մոլեկուլում]]
Ուրեմն ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ, որ տվյալ տարրը ցուցաբերի այս կամ այն վալենտականությունը: Իհարկե, առաջին հերթին` չզույգված էլեկտրոնների առկայությունը, դոնորակցեպտորային եղանակով կովալենտային կապ առաջանում է այն ժամանակ, երբ մի տարրը կարող է տրամադրել 1 զույգ էլեկտրոն, իսկ մյուսը` իր ազատ օրբիտալը: <br />
'''<sub>22</sub>Ti1s<sup>2</sup> 1s<sup>2</sup>2p<sup>6</sup>3s<sup>2</sup>3p<sup>6</sup>3d<sup>2</sup>4s<sup>2</sup><br />
'''
Ներկայացնենք Be, C, N, P և Fe տարրերի էլեկտրոնաբջջային սխեմաները և դրանցից բխող` նշված տարրերի վալենտականությունները:
===== Բերիլիում =====
Տող 16 ⟶ 20՝
Ածխածնի(C)` ատոմն գրգռված վիճակում ունի 4 կենտ էլեկտրոն, առաջացնում է 4 կապ, այսինքն` Վ=4:
===== Ազոտ =====
Ազոտի (N) ատոմում (երկրորդ մակարդակում) չկա ազատ օրբիտալ, չկա գրգռման հնարավորություն, և, հետևաբար` 3 չզույգված էլեկտրոնի միջոցով, և այսպիսով` ազոտի առավելագույն վալենտականությունը կարող է լինել` Վ=4:
Այլ է օքսդացման աստիճանի խնդիրը, ազոտը գոյացող չորս կապի միջոցով տրամադրում է իր բոլոր հինգ էլեկտրոնները, և հետևաբար` օքսիդացման աստիճանն կարող է լինել +5: Իրենից ավելի պակաս է էլեկտրաբացասական տարրերի հետ (ջրածին, մետաղներ), ընդունում է 3 էլեկտրոն և ցուցաբերում -3 օքսիդացման աստիճան:
Ֆոսֆոր
===== Ֆոսֆոր =====
[[Պատկեր:Oxidationszahlen Ethan.svg|250px|մինի|Էթանի մոլեկուլի կառուցվածքային բանաձևը]]
Ֆոսֆորի (P) ատոմի հիմնական վիճակի էլեկտրոնաբջջային սխեմայից` երևում է, որ ատոմն ունի 3 չզույգված էլեկտրոն 3s→3d անցման հնարավորություն: Ունենալով 5 չզույգված էլեկտրոն` կարող է առաջացնել նաև 5 կապ: Այսպիսով` ֆոսֆորին բնորոշ են 3 և 5 վալենտականությունները: Իսկ օքսիդացման աստիճանը հավասար է -3, +3 և +5:
===== Երկաթ =====
▲որից հետևում է, որ երկաթը շնորհիվ 4s→4p անցման, արտաքին թաղանթում կարող է ունենալ երկու չզույգված էլեկտրոն, հետևաբար` Վ=2, օքսիդացման աստիճանը հավասար է +2: Երկաթը 3d ենթամակարդակից հեշտությամբ տրամադրում է 1 էլեկտրոն և հանդես բերում` Վ=3, օքսիդացման աստիճանը հավասար է +3:
== Վալենտականության էությունը ==
Վալենտականության էությունը տարրերում արտահայտվում է հետևյալ
: <math>V=\frac{M}{E}</math>
V-Վալենտականության էություն<br />
M-Մոլային զանգված(գ/մոլ)▼
▲M-Մոլային զանգված(գ/մոլ)<br />
E-Համարժեք զանգված(գ/մոլ)
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
*10-րդ դասարանի քիմիայի դասագիրք
[[Կատեգորիա:Նյութի կառուցվածքը]]
| |||