«Դեկտեմբեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 5.
== Պատմությունը ==
 
'''Դեկտեմբեր''' ({{lang-lat|December,decem - տասը }}), օրացուցային տարվա տասներկուերորդ ամիսը (31 օր): Մինչև [[Հուլյան օրացույց]]ի ընդունումը հա
մարվել է տարվա տասներորդ ամիսը (հին հռոմեացիների տասներորդ ամիսը ըստ կարգի տասներկուերորդը դարձավ, երբ տարվա առաջին ամիսը [[մարտ]]ի փոխարեն [[հունվար]]ը հաշվեցին և նրա անվան հիմքում մնաց հունարեն դեկտեմբրիս բառը, այսինքն՝ տասներորդ։) : [[ՀՀ]]-ում ջերմային ռեժիմով՝ ձմռանն անցման, օրացուցայինով՝ [[Ձմեռ|ձմռան]] առաջին ամիսն է:
 
Տող 18.
== Գետերն ու ջրերը Դեկտեմբեր ամսին ==
 
[[Պատկեր:Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|մինի|Դեկտեմբեր ըստ Les Très Riches Heures du duc de Berry]]
Դեկտեմբերը ձմեռային սակավաջուր փուլի առաջին ամիսն է, երբ գետերը հիմնականում սնվում են ստորերկրյա ջրերով: Գետերով հոսում է տարեկան հոսքի 1-6%-ը. [[Մեծամոր]], [[Գավառագետ]],Ազատ, [[Աշոցք]] և ստորերկրյա սնմամբ այլ գետերով՝ 3-6 %-ը, մակերևութային սնմամբ գետերով՝ 1-2 %-ը, Սևանա լճի ավազանի գետերով՝ 4,9 %-ը: Ստորերկրյա սնմամբ գետերի ջրի ջերմաստիճանը 2-2.5°C-ով բարձր է մակերևութային սնմամբ գետերի ջրի ջերմաստիճանից: Սևանա լճի մակերևութային շերտի ջրի միջին ջերմաստիճանը 5,8°C է, առավելագույնը՝ 8°C ([[1966]] թ.): Բարձրլեռնային գետերում գոյանում է սառցածածկ, միջին բարձրության գետերի հիմնական մասոււՐ առափնյա սառցածածկ, ցածրադիր վայրերի գետերում՝ սղին, սառցաշարժ և այլն: Արփի լճի ջրամբարը և բարձրլեռնային լճերը լրիվ սառցակալած են: [[Սևանի թերակղզի|Սևանի թերակղզուն]] հարող մասում [[դեկտեմբերի 25]]-ից սկսվում են սառցային երևույթները:
 
== Դեկտեմբերը տարբեր լեռնային գոտիներում ==
 
Դեկտեմբերի առաջին տասնօրյակը ցածրադիր գոտում, ի տարբերություն մյուս գոտիների, ձմեռնամուտ է: Օդի ջերմաստիճանը սկսում է իջնել 0°C-ից,
Մեղրիում[[Մեղրի]]ում, Բագրատաշենում[[Բագրատաշեն]]ում, Իջևանում[[Իջևան]]ում օրվա միջին ջերմաստիճանները դեռևս 3-5°C են: Մինչդեռ լեռնային շրջաններում արդեն իսկական ձմեռ է. օդի միջին ջերմաստիճանն իջնում է -5°0C-ից, ձնածածկույթի հաստ, հասնում է 10 սմ-ի:
Դեկտեմբերին ՀՀ հարավային և հյուսիս-արևելյան ցածրադիր վայրերում ձմեռն անկայուն է. շատ տարիների հաստատուն ձնածածկույթ չի գոյանում, օդի միջին ջերմաս
տիճանը 0°C է, որի պատճառով բույսերի վեգետացիայի դադարի շրջանը կարճատև է:
Այգիներում գրեթե չի դադարում հողի մշակումը, անտառում թռչունները սնվում են պտուղներով, հատապտուղներով, սերմերով:
 
== Տոներ և նշանավոր օրեր ==
 
[[Ռումինիա]]յի միության օր-[[Դեկտեմբերի 1]]
ՀՀ-ում դեկտեմբերի 31-ից հունվարի 6-ը Սուրբ Ծննդյան տոներ են: դեկտեմբերի 7-ին Սպիտակի երկրաշարժի զոհերի հիշատակի օրն է:
[[Իսպանիա]]յի սահմանադրության օր-[[Դեկտեմբերի 6]]
Ֆինլանդիայի Անկախության Օր - Դեկտեմբերի 6
Սուրբ Նիկոլասի տոնը- Դեկտեմբերի 6 ([[Հունաստան]] և [[Շվեյցարիա]])
Սպիտակի երկրաշարժի զոհերի հիշատակի օր- [[Դեկտեմբերի 7]](ՀՀ)
Մայրերի տոնը [[Ինդոնեզիա]]յում-[[Դեկտեմբերի 22]]
[[Սուրբ Ծնունդը Հայաստանում|Սուրբ Ծննդյան տոներ]]- Դեկտեմբերի 31- հունվարի 6 (ՀՀ)
 
 
 
[[Պատկեր:Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|մինի|Դեկտեմբեր ըստ Les Très Riches Heures du duc de Berry]]
Համապատասխանում է հին հայկական տոմարի [[քաղոց]] ամսին։
 
{{Ամիսներ}}
Տող 39 ⟶ 45՝
 
[[Կատեգորիա:Ամիսներ]]
[[Կատեգորիա:Դեկտեմբեր]]
{{ՀԲ}}