Վիքիպեդիա

«Սուրբ ծնունդը Հայաստանում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 47.
Նոր տարվա նախընթաց երեկոյի ընթրիքը կատարվում էր կեսգիշերին, ընտանիքի բոլոր անդամների պարտադիր ներկայությամբ։ Ընթրիքը բաղկա ցած էր լինում գլխավորապես անուշեղենից, խմորեղենից, մրգերից թարմ ու չոր, ընդեղեններից, աղանձից և այլն։ Ուշագրավ է, որ [[հունվարի 1]]-ից սկսվում էր Ծննդյան պասը, և որպես պաս օր Նոր տարվա ուտեստեղենի շարքում իսպառ բացակայում էին կենդանական ծագում ունեցող մթերքները։
 
== [[Սուրբ Ծնունդ]] (Աստվածահայտնություն), Ջրօրհնեք ([[Մկրտություն]]) ==
===Աստվածահայտնություն===
Աստվածահայտնության օրը կամ Քրիստոսի ծննդյան տոնը նշում են աշխարհի բոլոր քրիստոնյա ժողովուրդները։ Քրիստոնեության վաղ շրջանում այս տոնը նշում էին հունվարի 6-ին Քրիստոսի մկրտության տոնի հետ միա սին։ 4-րդ դարում Հռոմի եկեղեցին որո շում ընդունեց Ծննդյան տոնը նշել դեկ տեմբերի 25-ին, Մկրտությունը հունվա րի 6-ին։ Այս որոշումը 451 թ. վավերաց րեց Քաղկեդոնի ժողովը, որից հետո աշ խարհի քրիստոնյա ժողովուրդները, հայերից բացի. Ծնունդն ու Մկրտությու նը նշում են առանծին-առանձին։ Հայոց եկեղեցին հավատարիմ մնաց Ծնունդը հունվարի 6-ին նշելու ավանդույթին և ցայսօր այդ օրենքը պահում է անխա թար։ Նույն օրը նշվող Մկրտության տո նը խորհրդանշում էր Հորդանան գե տում Քրիստոսի մկրտությունը։ ▼
[[Պատկեր:Baptism of Jesus - Museu Calouste Gulbenkian.JPG|250px|մինի|Քրիստոսի մկրտությունը]]
▲Աստվածահայտնության օրը կամ Քրիստոսի[[Քրիստոս]]ի ծննդյան տոնը նշում են աշխարհի բոլոր քրիստոնյա ժողովուրդները։ Քրիստոնեության վաղ շրջանում այս տոնը նշում էին [[հունվարի 6]]-ին Քրիստոսի մկրտության տոնի հետ միա սին։միասին։ 4-րդ դարում Հռոմի[[Հռոմ]]ի եկեղեցին որո շումորոշում ընդունեց Ծննդյան տոնը նշել դեկ տեմբերի[[դեկտեմբերի 25]]-ին, Մկրտությունը հունվա րի 6-ին։ Այս որոշումը [[451]] թ.թվականին վավերաց րեցվավերացրեց [[Քաղկեդոնի ժողովըժողով]]ը, որից հետո աշ խարհիաշխարհի քրիստոնյա ժողովուրդները, հայերից բացի., Ծնունդն ու Մկրտությու նըՄկրտությունը նշում են առանծինառանձին-առանձին։ Հայոց եկեղեցին հավատարիմ մնաց Ծնունդը հունվարի 6-ին նշելու ավանդույթին և ցայսօր այդ օրենքը պահում է անխա թար։անխաթար։ Նույն օրը նշվող Մկրտության տո նըտոնը խորհրդանշում էր [[Հորդանան]] գե տումգետում Քրիստոսի մկրտությունը։
=== Ծննդյան տոն ===
Ծննդյան տոնի հանդիսությունները հայ ժողովրդի կենցաղում պտտվում էին նախ և առաջ եկեղեցու ծիսակարգի շուրջ։ Բայց և այնպես դրանց միահյուսվել էին որոշ ժողովրդական սովորություններ, որոնք տոնին մասնակիորեն հաղորդում էին ազգային բնույթ։ Այսպես, [[հունվարի 5]]-ի երեկոյան տոնահանդեսը կենտրոնանում էր Թաթախման երեկոյի ընթրիքի շուրջ, որին մասնակից ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամի սպասքի առաջ վառվում էր նրա համար ժամերգությունից բերված մոմը։ Այդ երեկո սեղանի գլխավոր զարդը ձկնեղենի զանազան տեսակներից պատրաստված խորտիկներն էին խաշած, տապակած, ձկով կարկանդակ, խորոված ձուկ և այլն։ Ձկնատեսակներին ուղեկցում էին առատ յուղով օծված բրնձի, ձավարի, արիշտայի խառը կամ անխառը փլավները, ալյուրից պատրաստած ու դոշաբով կամ մեղրով քաղցրացրած խաշիլը, սիսեռով ու չորացրած բանջարեղենով ապուրը։
 
Ծննդյան տոնի հանդիսությունները հայ ժողովրդի կենցաղում պտտվում էին նախ և առաջ եկեղեցու ծիսակարգի շուրջ։ Բայց և այնպես դրանց միահյուս վել էին որոշ ժողովրդական սովորու թյուններ, որոնք տոնին մասնակիորեն հաղորդում էին ազգային բնույթ։ Այս պես, հունվարի 5-ի երեկոյան տոնա հանդեսը կենտրոնանում էր Թաթախ ման երեկոյի ընթրիքի շուրջ, որին մաս նակից ընտանիքի յուրաքանչյուր ան դամի սպասքի առաջ վառվում էր նրա համար ժամերգությունից բերված մոմը։ Այդ երեկո սեղանի գլխավոր զարդը ձկնեղենի զանազան տեսակներից պատրաստված խորտիկներն էին խա շած, տապակած, ձկով կարկանդակ, խորոված ձուկ ևն։ Ձկնատեսակներին ուղեկցում էին առատ յուղով օծված բրնձի, ձավարի, արիշտայի խառը կամ անխառը փլավները, ալյուրից պատ րաստած ու դոշաբով կամ մեղրով քաղցրացրած խաշիլը, սիսեռով ու չո րացրած բանջարեղենով ապուրը։ ննթ– րիքիԸնթրիքի ընթացքում տուն էին մտնում Քրիստոսի ծնունդն ավետող տղաների 3-5 հոգիանոց խմբեր, տանտերերից ստանում յուղ, ձու, ընկույզ, այլ մթերք ներ։մթերքներ։ «Ավետիս» երգերը շատ բազմա զան են, երգվում են տեղական բարբա ռով։բարբառով։ Գրանցում փառաբանվում են Փրկչի առաքինությունները, հրաշագոր ծություններըհրաշագործությունները, ապա բարեմաղթություն ներբարեմաղթություններ ընտանիքին և նրա անդամներին։ «Ավետիս» երգերի ընդհանուր բարե մաղթություններիբարեմաղթությունների թեման հնչում է մո տավորապեսմոտավորապես այսպես.
 
<center><poem>- Թող ձեր սեղանն բոլորի, ավետիս,
Տող 57 ⟶ 61՝
Չարակւսմքն ի դառս պատռին, ավետիս։</poem></center>
===Ջրօրհնեք ===
[[Պատկեր:Severa-past2008.jpg|մինի|Ջրօրհնեքի արարոխություն]]
Հունվարի 6-ին պատարագից հետո կատարվում էր Հորդանան գետում Քրիստոսի մկրտությունը խորհրդանշող արարողությունը, որ հայտնի է «Խաչը ջուրը գցել» կամ «Ջրօրհնեք» անուններով։ Հասարակության աչքի առաջ քա հանանքահանան խաչը ջուրն էր գցում և մեռոն կաթեցնում ջրի մեջ։ Հավաքվածներն անմիջապես օրհնված ջրի մեջ թաթա խումթաթախում էին իրենց ձեռքերը, քսում հիվանդ մասերին համոզված, որ օրհնված ջու րըջուրը կլավացնի իրենց։ Այդ ջրից թասե րովթասերով, սափորներով տուն էին տանում, կաթեցնում յուղ ու պանրի կարասները, ամբարի մեջ՝ մթերքների առատությունն ապահովելու հույսով։ Այդ ջրից պահում էին նաև մինչև հաջորդ տարվա տոնը և գործածում անհրաժեշտության դեպ քումդեպքում մաքրում ապականված ամանեղե նըամանեղնը, խմեցնում հիվանդներին, խառնում Տեառնընդառաջի[[Տեառնընդառաջ]]ի մոխրին և գործածում կարկտի դեմ ևն։և այլն։
 
Ջրօրհնեքի տոնական ժողովրդական ծիսաշարն, անշուշտ, առնչվում է վաղնջական ժամանակներից հայոց մեջ հայտնի ջրի պաշտամունքի գաղա փարինգաղափարին, որի դրսևորումներն առտնին ու տոնական կենցաղում ձգվում էին ողջ տարվա ընթացքում և միտում ունեին մարդկանց հաղորդակցել ջրի մաքրա գործողմաքրագործող ու կենարար զորությանը։
 
{{ՏՏՀ}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սուրբ_ծնունդը_Հայաստանում» էջից