«Իրանի իսլամացում»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[226]] թվականին [[Սասանյան|Սասանյա]]ն տոհմի ներկայացուցիչ [[Արտաշիր]]ը գահընկեց արեց պարթևական վերջին արքային և հիմնադրեց [[Սասանյաններ]]ի արքայատոհմի իշխանությունը: Այդ ժամանակ [[Իրան]]ում ձևավորվում էին ավատատիրական հարաբերություններ: Տնտեսության մեջ գերակշռում էր ազատ մարդկանց գյուղական համայնականների աշխատանքը: Պետության ազատ բնակչությունը բաժանված էր չորս դասերի զինվորականներ, հոգևորականներ, պաշտոնյաներ, իսկ չորրորդ դասի մեջ մտնում էին գյուղացիները, արհեստավորները և առևտրականները: Տերության պաշտոնական կրոնը շարունակում էր մնալ [[զրադաշտականություն]]ը, որը փորձում էին հարմարեցնել նոր ձևավորվող ավատատիրական հարաբերություններին: Այդ պատճառով զրադաշտականության ներսում առաջացան տարբեր հոսանքներ: [[Իրան]]ում լայն տարածում գտավ նաև քրիստոնեությունը: Սկզբում դա տարածում էին քրիստոնյա քարոզիչները, իսկ 3 դարում Իրանի կառավարողները ապաստան էին տալիս Հռոմեական կայսրությունում հալածվող [[քրիստոնյաներ]]ին, որպեսզի դաշնակիցներ ձեռք բերեն ընդդեմ կայսրության: Իսկ երբ քրիստոնեությունը դարձավ Հռոմեական կայսրության պետական կրոն, Սասանյաններն սկսեցին հովանավորել և աջակցել նեստորականներին ու միաբնակներին:

Ավատատիրական հարաբերությունների ձևավորման ժամանակ Սասանյանների տերությունն սկսեց թուլանալ: Ստեղծված ծանր իրավիճակից դուրս գալու համար [[Խոսրով]] 1 Անուշիրվանը ([[531]]–[[579]]) բարեփոխումներ կատարեց, որոնք նպաստեցին պետության հետագա ամրապնդմանը և զարգացմանը: Նրա բարեփոխումներից ամենակարևորը հարկայինն էր, որով վերացվեցին բազմատեսակ հարկերը, և մտցվեցին երկու տեսակի հարկեր հողահարկ և գլխահարկ: Նա նաև տարանջա- տեց ռազմական ու քաղաքացիական [[իշխանություններ]]ը: Այժմ պետության զինված ուժերը կենտրոնացված էին ոչ թե մեկ, այլ չորս մարդու ձեռքում, քանի որ ստեղծվել էին զինվորական չորս շրջաններ, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ իր առանձին [[զորահրամանատար]]ը: Երկրի կառավարումն արդյունավետ դարձնելու համար Խոսրով I–ն այն բաժանեց չորս մարզերի: Սակայն շուտով Սասանյան տերության բնականոն զարգացումն ընդհատվեց, քանզի Իրան ներխուժեցին արաբները: [[637]] թվականին [[Քադիսի]]ա քաղաքի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարսկական բանակը ծանր պարտություն կրեց արաբներից: Իսկ [[642]] թվականին Նեհավենդ քաղաքի մոտ կրած պարտությունը ճակատագրական եղավ Սասանյանների համար:

Մինչև [[651]] թվականին արաբները գրավեցին ողջ [[Իրան]]ը, և Սասանյան պետությունը կործանվեց: Արաբական տիրապետության շրջանում Արաբական տիրապետության շրջանում Արաբական տիրապետության շրջանում էլ սկսվեց իսլամի տարածումը, և շուտով Իրանի բնակչության գերակշռող մասն ընդունեց իսլամ շիա դավանանքով:[[Արաբական]] տիրապետության անկումից հետո Իրանը հայտնվեց [[սելջուկներ]]ի, ապա [[մոնղոլներ]]ի տիրապետության տակ: Մոնղոլներից հետո Իրանի տարածքում ստեղծվեցին մի շարք պետական կազմավորումներ, որոնք տնտեսապես և քաղաքականապես իրար հետ չկապված անկայուն քաղաքական միավորներ էին: 15 արի երկրորդ կեսին Ատրպատականի Արդաբիլ քաղաքում մեծ ազդեցություն ձեռք բերեց Սեֆյանների տոհմը: Նրանց հաջողվեց իրենց շուրջը համախմբել թուրքական քոչվորական մի քանի ցեղերի: Վերջիններս [[1502]] թվականին Սեֆյանների առաջնորդ Իսմայիլի գլխավորությամբ պարտության մատնեցին [[Ակ-Կոյունլուներ]]ին և գրավեցին [[Թավրիզ քաղաք]]ը: Իսմայիլը հռչակվեց Իրանի շահնշահ սկիզբ դնելով Սեֆյանների պետությանը ([[1502]]–[[1736]]): Սեֆյանները ձեռնամուխ եղան իրանական հողերի վերամիավորմանը և նոր շրջանների նվաճմանը: [[Շահ Իսմայիլ]]ը ([[1502]]–[[152]]4) գրավեց [[Արևմտյան|Արևմտյա]]ն Իրանը, [[Իրաք]]ը, Խորասանը: Շուտով Այսրկովկասին և Միջագետքին տիրանալու համար [[Պարսկաստան]]ի և Օսմանյան կայսրության միջև սկսվեց երկարատև պատերազմ: 226 թվականին Սասանյան տոհմի ներկայացուցիչ Արտաշիրը գահ- ընկեց արեց պարթևական վերջին արքային և հիմնադրեց Սասանյանների արքայատոհմի իշխանությունը:Այդ ժամանակ Իրանում ձևավորվում էին ավատա- տիրական հարաբերություններ: