«Ամիններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:Ամիններ ՀոթՔաթ գործիքով
No edit summary
Տող 1.
'''Ամինները''' [[ամոնիակ|ամոնիակի]] օրգանական ածանցյալներն են, որոնց մոլեկուլներում ամոնիակի [[Ջրածին|ջրածնի]] մեկ, երկու կամ երեք ատոմներ տեղակալված են [[ածխաջրածին|ածխաջրածնային]] ռադիկալներով.
 
RNH<sub>3</sub>, R<sub>2</sub>NH, R<sub>3</sub>N
 
Հայտնի են մեծ թվով բնական և սինթետիկ օրգանական միացություններ, որոնց մոլեկուլում [[Ազոտ|ազոտի]] [[Ատոմ|ատոմներ]] են պարունակվում: Դրանց թվին են պատկանում ամիններն ու [[Ամինաթթուներ|ամինաթթուները]]:
Տող 9.
Կարելի է նաև ընդունել, որ առաջնային ամինները ածխաջրածնայինների ածանցյալներն են, որոնց մոլեկուլում ջրածնի ատոմը տեղակալված է NH<sub>2</sub> ամինային՝ խմբով:
 
== Ամինների դասակարգումըդասակարգում ==
# Ըստ ազոտի ատոմին միացած ռադիկալների թվի տարբերում են առաջնային, երկրորդային և երրորդային ամիններ:
# Ըստ ածխաջրածնային ռադիկալի բնույթի՝ ամինները լինում են [[ալիֆատիկ |ալիֆատիկ]], [[արոմատիկ]] և խառը: Օրինակները բերված են աղյուսակում.
Տող 33.
 
CH<sub>3</sub> — CH<sub>2</sub> — CH<sub>2</sub> — CH<sub>2</sub> — NH<sub>2</sub> բութիլամին
 
CH<sub>3</sub> — CH — CH<sub>2</sub> — NH<sub>2</sub> իզոբութիլամին
|
CH<sub>3</sub>
 
* Ֆունկցիոնալ խմբի դիրքի իզոմերիա.
 
CH<sub>3</sub> — CH<sub>2</sub> — CH<sub>2</sub> — NH<sub>2</sub> պրոպիլամին
 
CH<sub>3</sub> — CH — CH<sub>3</sub> իզոպրոպիլամին
|
NH<sub>2</sub>
 
Առաջին, երկրորդային և երրորդային ամինները մեկը մյուսին կարող են իզոմերներ լինել (իզոմերիա ամինների դասերի միջև).
Տող 42 ⟶ 50՝
CH<sub>3</sub> — CH<sub>2</sub> — CH<sub>2</sub> — NH<sub>2</sub> պրոպիլամին
 
CH<sub>3</sub> - CH<sub>2</sub> — NH — CH<sub>3</sub> մեթիլէթիլամին
 
CH3 — NH — CH3 եռմեթիլամին
|
CH3
 
Ինչպես հասկացանք, որպեսզի ամինն անվանվի թվարկվում են ազոտի ատոմին միացած տեղակալիչները՝ ըստ մեծացման կարգի՝ ավելացնելով -ամին վերջածանցը: Նույն տեղակալիչների առկայության դեպքում օգտագործում են երկ-(դի) և եռ-(տրի) նախամասնիկները.
Տող 49 ⟶ 61՝
* Էթիլամին CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–NH<sub>2</sub>
* Մեթիլէթիլամին CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–NH–CH<sub>3</sub>
* Երկմեթիլամին (CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>NH
 
== Ամիննների ստացում ==
1. Ամինները ստացվում են ալկիլհալոգենիդների և ամոնիակի փոխազդեցությունից: Այս եղանակով ստացվում են առաջնային, երկրորդային և երրորդային ամինների խառնուրդ:
[[File:Reaction1111.PNG|center|reaction]]
2. Ավելի ընդհանուր եղանակ է ալիֆատիկ և արոմատիկ նիտրոմիացությունների վերականգնումը: Որպես վերականգնիչ է ծառայում ջրածինը <<ծնման պահին>>, որը ստացվում է, օրինակ, երկաթի և աղաթթվի փոխազդեցությունից.
[[File:Chemistry reaction 1.PNG|center|reaction 1]]
 
Արդյունաբերության մեջ անիլինը ստանում են նիտրոբենզոլի վերականգնումից՝ երկաթի առկայությամբ ջրային գոլորշում տաքացնելով.
[[File:Chemistry reaction 2.PNG|center|reaction 2]]
 
{{Հիմնական|Նիկոլայ Զինին }}
Անիլինի ստացման եղանակն առաջարկել է ռուս քիմիկոս [[Նիկոլայ Զինին]]ը: Անիլին կարելի է ստանալ՝ նաև նիտրոբենզոլը ջրածնով կատալիզատորի առկայությամբ վերականգնելով:
 
== Ֆիզիկական հատկություններ ==
Ամինների նմանությունն ամոնիակին միայն ձևական չէ: Այս երկուսն ունեն ընդհանուր հատկություններ: Սահմանային շարքի ամինների ստորին անդամները (մեթիլամին, երկմեթիլամին, եռմեթիլամին) գազային նյութեր են և ունեն ամոնիակի հոտ: Փոքր մոլային զանգվածով մնացած ամինները հեղուկներ են և ջրում լավ լուծվում են: Առաջնային և երկրորդային ամիններն առաջացնում են ջրածնային կապեր, ինչը նշանակալիորեն բարձրացնում է այդ ամինների եռման և հալման ջերմաստիճանները:
 
CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–CH<sub>2</sub>–NH<sub>2</sub> եռման ջերմաստիճանը՝ 49 <sup>0</sup>C
 
CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–CH<sub>2</sub>–CH<sub>3</sub> եռման ջերմաստիճանը՝ -0,5 <sup>0</sup>C
 
Անիլինը յուղանման հեղուկ է, ջրի հետ սահմանափակ խառնվող, եռում է 184 <sup>0</sup>C ջերմաստիճանում: Ավելի մեծ մոլային զանգվածով արոմատիկ ամինները պինդ նյութեր են:
 
== Քիմիական հատկություններ ==
Ամինների քիմիական հատկությունները որոշվում են հիմնականում ազոտի ատոմի մոտ եղած չընդհանրացված էլեկտրոնային զույգով: Ամինների և ամոնիակի կառուցվածքները նման են և դրսևորում են նույնանման հատկություններ:
 
[[File:Ամիններ.PNG|կենտրոն|Ամինների մոդելներ]]
 
Ինչպես ամոնիակը, այնպես էլ ամինները ազոտի հիմքում չընդհանրացված էլեկտրոնային զույգի հաշվին դոնորակցեպտորային մեխանիզմով առաջացնում են չորրորդ կովալենտային կապը՝ հանդես գալով էլեկտրոնների դոնորի դերում:
 
Ամինները հաճախ անվանվում են օրգանական հիմքեր:
 
1. Ալիֆատիկ ամինների ջրային լուծույթներն ունեն հիմնային ռեակցիա, քանի որ ջրի հետ ամինների փոխազդեցությունից առաջանում են ալկիլամոնիումի հիդրօքսիդներ՝ նման ամոնիումի հիդրօքսիդին:
 
2. Ամինները փոխազդում են թթուների հետ՝ առաջացնելով ալկիլամոնիումի աղեր:
 
2CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–NH<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> <math>\rightarrow </math> (CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–NH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> Էթիլամոնիումի սուլֆատ
 
3. Ամիններն օդում այրվում են առաջացնելով՝ ածխածնի քառավալենտ օքսիդ, ջուր և ազոտ:
 
4CH<sub>3</sub>NH<sub>2</sub> + 9O<sub>2</sub> <math>\rightarrow </math> 4CO<sub>2</sub> + 10H<sub>2</sub>O + 2N<sub>2</sub>
 
[[Կատեգորիա:Ամիններ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ամիններ» էջից