«Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 47.
| Նշումներ =
}}
'''Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն''' (Ուկրաինայի ԽՍՀ), (Ուկրաինա, ՈւԽՍՀ), գտնվել է [[ԽՍՀՄ]] եվրոպական մասի հարավարևմուտքում։ Սահմանակից է արևմտքում [[Լեհաստան
== Բնակչություն ==
[[Պատկեր:Esc 2005 concert on maidan.jpg|մինի|ձախից|Ուկրաինայի մայրաքաղաք [[Կիև]]ը․ գլխավոր հրապարակ]]
Տող 54.
== Վարչական բաժանում ==
[[Պատկեր:Украина, Одесса - Морской вокзал 22.jpg|մինի|ձախից|Գլխավոր նավահանգիստ․ [[Օդեսսա]]]]
Վարչականորեն ՈւԽՍՀ բաժանված էր 25 մարզի։ Միավորված է Դոնեց-Մերձդնեպրյան, Հարավ-Արևմտյան, Հարավային տնտեսական շրջաններում։ Հանրապետությունն ունի 479 շրջան, 417 քաղաք, 908 քտա։ [[Սովետական Միություն|Սովետական]] իշխանություն հաստատվել է [[1917]]-ի նոյեմբեր 1918-ի հունվարին։ ՈւԽՍՀ կազմավորվել է [[1917]]-ի դեկտեմբերին 12(25)-ին։ 1918—20-ին ուկրաինայի ժողովուրդը կարմիր բանակի աջակցությամբ ջախջախել է հակահեղափոխական կենտրոնական ռադան, Դիրեկտորիան, սպիտակ գվարդիականներին, ավստրո-գերմանական և անգլո-ֆրանսիական զավթիչներին։ 1922-ի դեկտեմբերի 30-ին ՈւԽՍՀ մտել է ԽՍՀՄ կազմի մեջ։ 1939-ի նոյեմբերին ՈւԽՍՀ-ին վերամիավորվեց [[
== Արդյունաբերական հեղափոխություն ==
[[Պատկեր:Dayosh Kiev.jpg|մինի|աջից|հեղափոխություն
[[Կոմունիստական կուսակցության]] ղեկավարությամբ իրականացված ինդուստրացման, գյուղատնտեսական կոլեկտիվացման և կուլտուրական հեղափոխության շնորհիվ ՈւԽՍՀ-ում հիմնականում կառուցվեց սոցիալիստ, հասարակարգ։ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ գերմանա-ֆաշիստական զորքերը օկուպացրել են Ուկրաինան (1941—44)։ Ծավալվել է պարտիզանական շարժում։ Մինչև 1943-ի աշուն սովետական զորքերն ազատագրեցին Ձախակողմյան Ուկրաինան, 1944-ի հոկտեմբերին՝ ողջ հանրապետությունը։ 1945-ի հունիսին Անդրկարպատյան Ուկրաինան վերամիավորվեց ՈւԽՍՀ-ի հետ։ 1954-ին նրա կազմի մեջ մտավ [[Ղրիմ
[[Պատկեր:Cernobylmb.jpg|մինի|ձախից|[[Չեռնոբիլի ատոմակայան]]]]
Հանրապետության արդյունաբերությունը հենվում է հզոր վառելիքաէներգետիկ բազայի վրա, հատկապես [[Դոնբաս
== Գյուղատնտեսություն ==
Գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքը 1980-ին 1940-ի համեմատությամբ աճել է 2,1 անգամ։ 1980-ին գյուղատնտեսության մեջ աշխատում էր 408,8 հազար տրակտոր (1940-ին՝ 94,6 հազար), 89,9 հազար կոմբայն (33,4 հազար), 230,8 հազար բեռնատար ավտոմեքենա (54,9 հազար)։[[Պատկեր:ВДНХ. Павильон №58 («Украина»).jpg|250px|մինի|ձախից]] ՈւԽՍՀ գյուղատնտեսական հողերը 42,1 մլն հեկտար էին (տարածքի 70%֊ը), այդ թվում ցանքերը՝ 33,3 մլն հեկտար, խոտհարքները՝ 2,1 մլն հեկտար, արոտավայրերը՝ 4,6 մլն հեկտար (1983)։ Ոռոգելի հողատարածությունը 1980-ին 2014 հազար հեկտար էր։ Գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքի մեջ դաշտավարության բաժինը 45% է, անասնապահությանը՝ 55% ։ Զգալիորեն աճել է պտղատու այգեգործությունը և խաղողագործությունը։ Չորացված հողերը 1980-ին կազմել են 2539 հազար հեկտար։ Կարեոր տեղ է գրավում դեղաբույսերի և եթերայուղային կուլտուրաների մշակությունը։ Անասնապահությունից հատկապես զարգացած է տավարաբուծությունը։
Արդյունաբերական կենտրոնների շուրջ ստեղծվել են անասնապահական համալիրներ, հատկապես միս և ձու արտադրող ձեռնարկություններ։ Տրանսպորտի հիմնական տեսակը երկաթուղայինն է (1980-ին 22,55 հազար կւ)։ Ուկրաինայի ծովային նավահանգիստներ [[Օդեսա
== Կրթություն և գիտություն ==
[[Պատկեր:UkrSchool.jpeg|250px|մինի|աջից|Դպրոց]]
Խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո ստեղծվեցին ազգային լեզվով ուսուցման դպրոցներ։ 1980-ին նախադպրոցական հաստատություններում դաստիարակվում էր 2444 հազար երեխա։ 1982—83 ուս․ տարում 22,5 հազար հանրակրթական դպրոցում սովորում էր 7,4 մլն աշակերտ, 1112 պրոֆտեխ․ ուսումնարաններում՝ 642,5 հազար, 728 միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատությունում՝ 795,4 հազար սովորող, 146 բուհերում՝ 884,9 հզ․ ուսանող։ ՈւԽՍՀ ԳԱ ցանցում և բուհերում 1980-ին կար 195,8 հազար գիտաշխատող։ Զգալի զարգացում են ստացել մշակութային հիմնարկները։ 1982-ին գործում էր 84 [[թատրոն]], 27,7 հազար կինոսարքավորում, 26,1 հազար, ակումբային հիմնարկ։ Խոշորագույն գրադարաններն են․ ՍՍԿԿ անվան Ուկր․ ՍՍՀ պետական գրադարանը (հիմնվել է 1866-ին, 1729,1 հազար կտոր գիրք և ամսագիր), ՈԻԽՍՀ ԳԱ կենտրոնական գիտական գրադարանը (ավելի քան 6 մլն կտոր գիրք-ամսագիր)։ 1982-ին եղել է 26,1 հազար մասսայական գրադարան (393,8 մլն կտոր գրականություն) և 168 թանգարան։ 1982-ին լույս է տեսել 8239 անուն գիրք ու գրքույկ՝ 144,8 մլն տպաքանակով (1940-ից 3 անգամ ավելի)։ Թողարկվել է 199 ամսագիր՝ 185,0 մլն տարեկան տպաքանակով, 1778 թերթ՝ 22682 հազար միաժամանակյա տպաքանակով (տարեկան տպաքանակն՝ 4325 մլն օրինակ)։ Գրքերը, հանդեսներն ու թերթերը լույս են տեսնում ուկրաիներեն (ավելի քան 2/3-ը), [[ռուսերեն]], [[մոլդավերեն]], ինչպես նաև մի քանի օտար լեզուներով։ Ուկրաինայի ռադիոհեռագրական գործակալությունը և գրապալատը գործում են 1922-ից, Կիևում։ Առաջին ռադիոհաղորդումները տրվել են 1924-ին, [[Խարկով
{{ՀՍՀ}}▼
[[Կատեգորիա:Ուկրաինայի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ հանրապետություններ]]
▲{{ՀՍՀ}}
|