«Սիմֆոնիկ երաժշտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սիմֆոնիկ նվագախմբի տեմբրային և դինամիկ հատկանիշների հարստությունն ու բազմազանությունը, ձայնածավալի ընդարձակությունը հնարավորություն են ընձեռում ինչպես մեծ ձևերում (սիմֆոնիակոնցերտ, նախերգանք, սիմֆոնիկ պոեմ,ֆանտազիա, սյուիտ և այլն) նշանակալից,գաղափարա-զգացմունքային բովանդակության, այնպես էլ փոքր ձևերում (պար,քայլերգ, ընդհանրապես զվարճանքի,կենցաղային, կիրառական երաժշտություն) համեմատաբար սահմանափակ,գեղարվեստա-ստեղծագործական մտահղացումներ արտահայտելու համար։Սիմֆոնիկ երաժշտության գոյացման նախադրյալներ էին [[XVI]] դ․ և [[XVII]] դ․ սկզբին գործիքային տարբեր անսամբլների (անպայման կլավեսինով և երգեհոնով) հատկացված ժանրերը՝ սյուիտ, կոնչերտո գրոսսո, դիվերտիսմենտ, առանձին գործիքների կոնցերտ(տարբեր կազմի անսամբլների նվագակցությամբ) և այլն։ Սիմֆոնիկ երաժշտության ձևավորումը վերաբերում է [[XVIII]] դ․ կեսերին, երբ նվագախմբում կլավեսինը և երգեհոնը աստիճանաբար փոխարինվել են լարային գործիքներով, ներմուծվել են փողային գործիքներ, ձևավորվել է նորմատիվ սիմֆոնիկ նվագախումբը։Այդ պրոցեսում որոշիչ դեր են խաղացել Մանհայմի դպրոցը (Յա․ Ատամից, Ֆ․ Ռիխտեր, Յո․ Ք․Կաննաբիխ և ուրիշներ) և, հատկապես,[[Վիեննա]]կան դասական դպրոցը ([[Յոզեֆ Հայդն]], [[Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտ]], [[Լյուդվիգ Վանվան Բեթհովեն]])։ Հենց այդ շրջանում են ձևավորվել Սիմֆոնիկ երաժշտության կարևորագույն ժանրերը՝ սիմֆոնիա, մենակատար գործիքային կոնցերտ (նվագախմբի հետ), նախերգանք՝ որպես ինքնուրույն ժանր և այլն։ [[XVIII]] դ․ վերջի [[XIX]] դ․ սկզբի սիմֆոնիկ երաժշտության բարձրակետը [[Լյուդվիգ Վանվան Բեթհովեն]]ի ստեղծագործությունն է (սիմֆոնիաներ, կոնցերտներ, նախերգանքներ), որում ամբողջական և բազմակողմանի արտացոլվել են դարաշրջանի առաջադեմ գաղափարները։

[[XIX]] դ․ 1-ին քառորդից երաժշտության մեջ նոր՝ ռոմանտիկական ուղղության կազմավորման պայմաններում ի հայտ են եկել ծրագրային սիմֆոնիաներ, սիմֆոնիկպոեմներ, պատկերներ, ֆանտազիաներևն ([[Հեկտոր Բեռլիոզ]], [[Ֆելքս Մենդելսոն]], [[Ֆերենց Լիստ]],[[Մարի Ֆրանկ]] և ուրիշներ, տես Ծրագրային երաժշտություն)։ Նույն ժամանակաշրջանին է վերաբերում նաև ազգային երաժշտության դպրոցների ձևավորումը, որոնցում զգալի տեղ է գրավել նաև ազգային երաժշտությունը [[Անտոնին Դվորժակ]], [[Յուրի Ավենսեն]], [[Էդվարդ Գրիգ]],[[Յան Սիբելիուս]] և ուրիշներ)։ Սիմֆոնիկ երաժշտության մեջ մեծ է [[Գուստավ Մահլեր]]ի ստեղծագործության նշանակությունը։Սիմֆոնիկ երաժշտության բազմազան ժանրերի և ձևերի զարգացման գործում զգալի ավանդ են ներմուծել [[XIX]] դ․ [[XX]] դ․ սկզբի ռուս կոմպոզիտորները ([[Մ․ Դլինկա]], [[Ա․Անտոն Ռուբինշտեյն]], [[Մ․ Բալակիրև]], [[Ա․Ալեքսանդր Բորոդին]], [[Պ․Պյոտր Չայկովսկի]], [[Ն․ՌիմսկիՆիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով]], ավելի ուշ՝ [[Ս․ Տանեն]],[[Ա․ Դլազունով]], [[Ս․Սերգեյ Ռախմանինով]], [[Ա․Ակրյաբին]], [[Վաս․Վասիլի Կալիննիկով]], [[Ի․Իզոր Ստրավինսկի]] և ուրիշներ)։Սիմֆոնիկ երաժշտության զարգացման նոր փուլ է սովետական բազմազգ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունը, որ գլխավորում էին համաշխարհային ճանաչման արժանացած կոմպոզիտորներ [[Ն․Նիկոլայ Մյասկովսկին]],[[Ս․Սերգեյ Պրոկոֆև]]ը, [[Դ․Դմիտրի Շոստակովիչ]]ը, [[Արամ Խաչատրյան]]ը։ Հայկական սիմֆոնիկ երաժշտության հիմնադիրը [[Ա․Ալեքսանդր Սպենդիարյան]]ն է («Երեք արմավենի»,[[1905]], «Ղրիմի էսքիզներ», [[1903]] և [[1912]],սիմֆոնիկ 2 սյուիտ և «Դավաճանություն» սիմֆոնիկ պատկեր «Ալմաստ» օպերայից,1923—24[[1923]]—[[1924]], «Երևանյան էտյուդներ», 1925ևն[[1925]] և այլն)։ Ապենդիարյանի հետ միաժամանակ սիմֆոնիկ երկեր է ստեղծել Ա․ Տեր-Ղևոնդ-յանըՂևոնդյանը («Ախթամար» սիմֆոնիկ պոեմ, [[1923]],ևն)։ Հայկ․Հայկական Ա․ազգային ե-յաներաժշտության զարգացման մեջ են