«Գավգամելայի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

|Կորուստներ2 = 30 հազար զոհված ([[Արիանոս]]) <br /> 40 հազար զոհված (Կուրցիուս Ռուֆուս) <br /> 90 հազար զոհված ([[Դիոդորոս Սիկիլիացի]])

|}}

'''Գավգամելայի ճակատամարտը''' տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 331 թ. հոկտեմբերի 1-ին, [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] ու [[Դարեհ III]] [[Աքեմենյան]]ի զորքերի միջև, Գավգամելայի հարթավայրում (այժմ՝ քաղաք [[Էրբիլ]], [[Իրաք]], [[Տիգրիս|Տիգրիս գետի]] մերձակայքում)։ Այն համարվում է Ալեքսանդրի երրորդ ու վճռորոշ ճակատամարտը [[Աքեմենյան պետություն|Պարսկաստանի տերությոն]] դեմ, որն ավարտվեց հունամակեդոնական զորքի կատարյալ հաղթանակով և ազդարարեց Աքեմեյան տիրակալության փլուզումը։

 

 

Զորաշարվացքները սկսվեցին վաղ առավոտյան։ Այս ճակատամարտի առանձնահատկությունն ուժերի հարաբերակցության մեջ էր։ Երբ առճակատվող բանակները դեմ դիմաց շարվեցին, ստացվեց, որ պարսիկների ճակատի երկարությունը 4 կիլոմետր էր, մինչդեռ Ալեքսանդրինը՝ գրեթե դրա կեսը։ Այստեղից առաջանում էր պարսիկների կողմից շրջապատման սպառնալիքը։ Պարսկական զորքի առաջին գծում, ճակատի ողջ երկարությամբ, տեղադրված էր հեծելազորը, երկրորդ գծի կենտրոնում գտնվում էր Դարեհի անձնական ռազմակառքըը, պաշտպանված թիկնազորով, որի հետևում շարված էր հետևակը։ Ալեքսանդրը դիրքավորեց փաղանգը իր ճակատի կենտրոնում, իսկ ձախ ու աջ թևերում՝ իր ու [[Պարմենիոն]]ի գնդերը։

 

Ալեքսանդրի համար ակնհայտ էր, որ թշնամական հեծելազորի ճակատը միտված էր գրոհի՝ ոչ թե պաշտպանողական գործողությունների համար։ Ալեքսանդրը պատրաստվում էր սադրանքի միջոցով մղել թշնամական հեծելազորին հապճեպ վերադասավորումների ու դրանով պատռել նրանց հոծ զծերը։ Երբ բանակները դիրքավորվեցին, Ալեքսանդրը սկսեց շարժել իր զորքը, բայց ոչ թե առաջ, ինչպես ակնկալում էին պարսիկները, այլ դեպի աջ։ Այդպիսով նա տեղաշարժեց ռազմադաշտը դեպի չհավասարեցված ու խորդուբորդ տեղանքը, ինչը զգալիորեն դժվարեցրեց պարսկական ռազմակառքերի առաջխաղացումը։ Բայց այդ աջակողմյա զուգահեռ տեղաշարժումը կատարվում էր ոչ միայն ռազմակառքերի չեզոքացման նպատակով, բայց ավելի շատ՝ թշնամական շարքերում խոցելի բացակ առաջացնելու միտումով։

Գավգամելայի ճակատամարտում հատկանշական եղավ մակեդոնական փաղանգի դերը, քանի որ ռազմավայրի հարթ տեղանքը թույլ տվեց Ալեքսանդրին լիակատար օգտագործելու նրա հնարավորությունները։ Գավգամելայի արյունահեղ կռիվն ավարտվեց պարսիկների կատարյալ ջախջախումով։ Հին պատմիչների գնահատմամբ «Մակեդոնական սեպաձև հարվածը շրջեց պատմության ընթացքը»։

 

* И. Шифман. Александр Македонский. Ленинград, "Наука", 207 с., 1988

* Ф. Шахермайр. Александр Македонский. Москва, "Наука", 384 с., 1984

{{Վիքիքաղվածք}}