«Արևելյան հարց»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Արևելյան հարց''', [[Եվրոպա]]կան դիվանագիտության մեջ հիմնախնդիրների ամբողջություն էր՝ [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] և նրա հպատակ ժողովուրդների ազատագրման, պատմական ճակատագրի, ինչպես նաև մեծ տերությունների գաղութային քաղաքականության վերաբերյալ։

«Արևելյան հարց» հասկացությունն առաջին անգամ գործածել են [[Սրբազան դաշինքիդաշինք]]ի ([[Ռուսական կայսրություն]], [[Ավստրիա]], [[Պրուսիա]], [[Ֆրանսիա]] և այլն) երկրները՝ [[1822]] թ-ի Վերոնայի կոնգրեսում՝ Թուրքիայի[[Թուրքիա]]յի դեմ [[Հունաստան]]ի մղած անկախության պատերազմի առիթով։

Արևելյան հարցի պատմությունն սկսվել է XVIII դարի վերջից և ավարտվել [[Առաջին համաշխարհային պատերազմովպատերազմ]]ով (1914–18[[1914]]–[[1918]] թթ.), երբ փլուզվեց Օսմանյան կայսրությունը։ Աշխարհամարտը դարձել էր մեծ տերությունների շահերի բախման կիզակետ, իսկ Արևելյան հարցի հիմնախնդիրները՝ XVIII–XIX դարերի միջազգային հարաբերությունների գլխավոր առանցքը։

1877–78[[1877]]-[[1878]] թթ-ի [[ռուս-թուրքական պատերազմիցպատերազմ]]ից հետո կնքված [[Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր|Սան Ստեֆանոյի]], ապա՝ Բեռլինի[[Բեռլին]]ի պայմանագրերի ([[1878]] թ.) փաստաթղթերում, միջազգային դիվանագիտության մեջ առաջին անգամ գործածվել է նաև «[[Հայկական հարց]]» հասկացությունը և դարձել [[Արևելյան հարցիհարց]]ի բաղկացուցիչ մասը։

Առաջին աշխարհամարտում Թուրքիայի պարտության հետևանքով Օսմանյան կայսրությունից անջատվել են առանձին ազգապատկան տարածքներ։ Սևրի հաշտության պայմանագրով (1920 թ.) ճանաչվել է նաև անկախ և [[միացյալ Հայաստան]]ի գոյությունը։ Սակայն Թուրքիայում ծավալված ազգայնամոլական շարժումը, քեմալական Թուրքիայի և Խորհրդային Ռուսաստանի մերձեցումը խոչընդոտել են Սևրի պայմանագրի իրագործումը. Արևմտյան Հայաստանն ու Կիլիկիան[[Կիլիկիա]]ն մնացել են թուրքական տիրապետության տակ։

1922–23[[1922]]–[[1923]] թթ-ի [[Լոզանի կոնֆերանս]]ում ճանաչվել են Թուրքիայի նոր սահմանները. Օսմանյան կայսրությունը դադարել է գոյություն ունենալուց, և «Արևելյան հարց» հասկացությունը դուրս է եկել ասպարեզից։ Արևելյան հարցը լուծվել է, սակայն [[Հայկական հարցըհարց]]ը շարունակում է մնալ չլուծված։