«Անդրեյ Տուպոլև»–ի խմբագրումների տարբերություն

| ԱԱՀ = Անդրեյ ՆիկոլաևիՆիկոլայի Տուպոլև

| պատկեր =Tupolev poststamp.jpg

| նկարագրում = Անդրեյ Տուպոլևը <br />

| վախճանի օր = դեկտեմբերի 23, 1972 թ.<br />
(84 տարեկանում)

ինժեներատեխնիկական<br />
ծառայության<br />

'''Անդրեյ ՆիկոլաևիՆիկոլայի Տուպոլև''' ([[Ռուսերեն{{lang-ru|ռուս]].` Андре́й Никола́евич Ту́полев}}, ծնվ.`[[1888]], [[հոկտեմբերի 29]] ([[նոյեմբերի 10]]) - [[1888|1888թ1972]]., մահացել է [[դեկտեմբերդեկտեմբերի 23]] [[1972|1972թ]].), սովետականխորհրդային [[ավիակոնստրուկտոր]]։ [[ՍՍՀՄԽՍՀՄ]] [[ԳԱ]] [[ակադեմիկոս]] ([[1953]]թ.), գեներալ-գնդապետ-ինժեներ ([[1968]]թ.), սոցիալիստական աշխատանքի եռակի հերոս ([[1945]]թ., [[1957]]թ., [[1972]]թ.)։

Ավարտել է [[Մոսկվա|Մոսկվայի]] բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը ([[1918]]թ)։ Ա․ Ն․ Տուպոլևը Ն․ Ե․ ժուկովսկու հետ կազմակերպել է Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտը․ [[1918]]—[[19351922]] թթ.-ին եղել է այդ ինստիտուտի ղեկավարի տեղակալ։ [[1922]]թ.-ին ինստիտուտի կազմում ստեղծել է փորձնական կոնստրուկտորական բյուրո և գլխավորել այն։

Ծնվել է 1888թ1888 թ. հոկտեմբերի 29-ին (նոյեմբերի 10)Տվերսկայա Տվերի նահանգում, ([[Ռուսերեն|ռուս.]]` Тверской губернии )գավառական [[Նոտար|նոտարինոտար]]ի ընտանիքում: 1906թ1906 թ. ավարտել է ՏվերսկայաՏվերի նահանգի գիմնազիան:

1908թ1908 թ. ընդունվել է Մոսկվայի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը: Սովորելու տարիներին լուրջ հետաքրքրված է եղել աերոդինամիկայով:

1918 թվականին '''Անդրեյ Նիկոլաևիչ Տուպոլևը''' գերազանց ավարտումավարտել է ուսումնարանը:

Ա․ Ն․ Տուպոլևը` Ն․[[Նիկոլայ Ե․Ժուկովսկի|Նիկոլայ ժուկովսկու]] հետ, կազմակերպել է Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտը․ 1918—1935[[1918]]-[[1935]] թթ-ինեղել. եղել է այդ ինստիտուտի ղեկավարի տեղակալ։ 1922 թթթ.-ին ինստիտուտի կազմում ստեղծել է փորձնական կոնստրուկտորական բյուրո և գլխավորել այն։ Տուպոլևը մշակել է ինքնաթիռների ավելի քան 100 տեսակ, որոնցից 70-ը ունեցել են սերիական թողարկում։ Նրա կոնստրուկցիայի ինքնաթիռներով նվաճվելսահմանվել ենէ 78 համաշխարհային ռեկորդներռեկորդ, իրականացվել 28 եզակի թռիչք, այդ թվում․թվում՝ ԱՆՏ-4 ինքնաթիռով «Չելյուսկին» [[շոգենավ|շոգենավի]]ի անձնակազմի փրկումը, ԱՆՏ-25 ինքնաթիռով՝ [[Հյուսիսային բևեռ (գիտահետազոտական կայան)|Հյուսիսային բևեռի]]ի վրայով Վ․[[Վալերի Պ․ ՉկալովիՉկալով]]ի և Մ․ Մ․ Գրոմովի անվայրէջք թռիչքը [[ԱՄՆ]], Ի․ Դ․ Պապանինի գլխավորած «[[Հյուսիսային բևեռ (գիտահետազոտական կայան)|Հյուսիսային բևեռ]]» գիտական արշավախմբի ափհանումը։

ԵտպատերազմյանՀետպատերազմյան տարիներին Տուպոլևի ղեկավարությամբ ստեղծվել են մի շարք ռազմական և քաղաքացիական ինքնաթիռներ, այդ թվում՝ ՏՈւ-12 առաջին սովետական ռեակտիվ ռմբակոծիչը (1947թ.), ՏՈլ-104 առաջին ռեակտիվ ուղևորատար ինքնաթիռը ([[1954]]թ.), ՏՈլ-114, առաջին տուրբոպտուտակային [[Միջմայրցամաքային հրթիռ|միջմայրցամաքային]] ուղևորատար լայները ([[1957]]թ.) և այլն։

Դուստրը` Յուլիա Անդրեյի ՏուպոլևՏուպոլևա [[Ռուսերեն|ռուս]].` Юлия Андреевна Туполева ), ՌԴ վաստակավոր բժշկուհի

Տուպոլևը եղել է [[Մեծ ԲրիտանիայիԲրիտանիա]]յի թագավորական ավիացիոն ընկերության (1970թ.1970) և Ավիացիայի ու տիեզերագնացության ամերիկյան ինստիտուտի (1971թ.1971) պատվավոր անդամ։ 1958 թ.-ին «Ավիացիայի տեսության ասպարեզում լավագույն աշխատանքի համար» Տուպոլևին շնորհվել է [[Ժուկովսկի, Նիկոլայ|ժուկովսկու]] անվան ոսկե մեդալ։

Արժանացել է նաև Ավիացիայի միջազգային ֆեդերացիայի ոսկե մեծ մեդալի, [[Լեոնարդո դա Վինչի|Լեոնարդո դա Վինչիի]]ի անվան մրցանակի (Իտալիա), ավիացիայի հիմնադիրների ոսկե մեդալի ([[Ֆրանսիա]]) և այլ պարգևների։ VII գումարման Կենտգործկոմի անդամ։ ՍՍՀՄԽՍՀՄ III —VIII-VIII գումարումների Գերագույն սովետիխորհրդի դեպուտատ։պատգամավոր։ Լենինյան ([[1957]]թ.) և [[ՍՍՀՄ]]ԽՍՀՄ պետական (1943թ.1943, 1948թ.1948, 1949թ.1949, 1952թ.1952, 1972թ.1972) մրցանակներ։

Պարգևատրվել է [[Լենինի շքանշան|Լենինի]] 8 շքանշանով։