«Բորի մոդել»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (37), մ ։ → մ։ oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 2.
== Ատոմի Բորի մոդելը ==
'''Ատոմի Բորի մոդելը''' [[ատոմի]] այս կիսադասական մոդելը առաջարկվել է [[Նիլս Բոր]]ի կողմից 1913
Օգտագործելով այս ենթադրությունը և դասական մեխանիկայի օրենքները, մասնավորապես, պտտվող էլեկտրոնի վրա ազդող ուժերի՝ միջուկի կողմից էլեկտրոնի ձգման ուժի և կենտրոնախույս ուժի հավասարությունը, ենթադրությունը հիմնական ուղեծրային շառավղի և այդ ուղեծրում գտնվող էլեկտրոնի էներգիայի համար ստացավ հետևյալ առնչությունը ՝
<math>R_n = \frac{4{\pi}\varepsilon_0\hbar^2}{Zm_ee^2}n^2; \quad E_n = -\frac{Z^2m_ee^4}{32{\pi}^2\varepsilon_0^2\hbar^2}\cdot\frac{1}{n^2}</math>
Այստեղ <math>m_e</math> -ն էլեկտրոնի զանգվածն է , Z-ը միջուկում պրոտոններրի քանակը, <math>\varepsilon_0</math> -ն՝ [[էլեկտրական հաստատուն|դիէլեկտրիկական հաստատունը]](<math>\varepsilon_0</math> =0.085•10−11 Ֆ/մ, e-ն ՝ էլեկտրոնի
Կիրառելով Շրեդինգերի հավասարումը՝ հենց այսպիսի արտահայտություն կարելի է ստանալ էներգիայի համար, լուծելով կենտրոնական կուլոնյան դաշտում էլեկտրոնի շարժման վերաբերյալ
Ջրածնի ատոմում առաջին ուղեծրի R_0=a_o=5,2917720859(36)•10−11 մ շառավիղը այժմ կոչվում է Բորի շառավիղ կամ երկարության ատոմային միավոր և լայնորեն օգտագործվում է ժամանակակից
==Ջրածնի ատոմի կողմից արձակված կամ կլանված ճառագայթման հաճախության հաշվարկը==
Տող 17.
Տեսությունը հիմնված է Բորի երկու դրույթների վրա.
* Ատոմը կարող է գտնվել միայն հատուկ ստացիոնար կամ քվանտային վիճակներում, որոնցից յուրաքանչյուրին համապատասխանում է որոշակի
* Ատոմի կողմից էներգիայի ճառագայթումը և կլանումը տեղի է ունենում մի ստացիոնար վիճակից մյուս վիճակին թռիչքաձև անցումների
1 <math>\varepsilon=E_{n2}-E_{n1},</math> , որտեղ <math>\ \varepsilon</math> -ը ճառագայթված (կլանված) էներգիան է, ,n_2</math> -ը՝ քվանտային վիճակների
2 Իմպուլսի մոմենտի քվանտացման պայմանը՝ Հետագայում ելնելով անշարժ միջուկի շուրջը կուլոնյան ձգողության ուժի ազդեցությմաբ ստացիոնար ուղեծրով էլեկտրոնի շրջանաձև շարժման մասին դասական ֆիզիկայի պատկերացումներից՝ ստացիոնար ուղեծրերի շառավղի և այդ ուղեծրերի վրա էլեկտրոնի էներգիայի համար Բորի կողմից ստացվել են հետևյալ արտահայտությունները՝
<math>\ r_n=an^2,</math> <math>a=\frac{\hbar^2}{kme^2}=5.3\cdot10^{-11}</math> մ –Բորի
<math>\ E_n=-R_y\frac{1}{n^2},</math> <math>R_y=\frac{mk^2e^4}{2\hbar^2}</math> -[[Ռիդբերգի հաստատուն|Ռիդբերգի էներգիական հաստատուն]] (թիվը հավասար է 13,6 էվ)
== ԶՈՄԵՐՖԵԼԴ-ԴԻՐԱԿԻ ՀԱՎԱՍԱՐՈՒՄ ==
Տող 30.
<math>\oint\mathbf{p} \cdot\,\mathbf{dq} = \frac {W}{\nu} = J</math>
որտեղ <math>\mathbf{p},\mathbf{q}</math> -ն ընդհանրացված իմպուլսն և էլեկտրոնի կոորդինատներն են, <math> W </math>-ն էներգիան է, <math>\nu</math> -ն ՝
, <math>J_1 = nh \ </math>, <math>J_2 = kh \ </math>
որտեղ - <math>n</math>ը որոշում է էլեկտրոնի էլիպսային ուղեծրի գլխավոր կիսաառանցքը (<math>a</math>), իսկ <math>k</math> -ն նրա <math>q</math> կիզակետային պարամետրն է՝
,<math>a = a_0n^2 \ </math>, <math>q = a_0k^2 \ </math>
Այս դեպքում Զոմմերֆելդը էներգիայի համար ստացավ հետևյալ արտահայտությունը՝
<math>E = -\frac {RZ^2}{n^2} + \epsilon(n,k) </math>
որտեղ <math>R</math> -ը Ռիդբերգի հաստատունն է, իսկ <math>Z</math> -ը ատոմի կարգաթիվն է (ջրածնի համար <math>Z</math> =1 )
<math> \epsilon(n, k) </math> լրացուցիչ անդամը բնութագրում է ջրածնանման ատոմների սպեկտրալային մակարդակների առավել բարակ ճեղքերը, իսկ դրանց թիվը որոշվում է <math>k</math> քվանտային
==ԲՈՐԻ ՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՎԵԼՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ==
* Բացատրեց ջրածնանման ատոմների էներգետիկ վիճակների
* Բորի տեսությունը մոտեցավ ներատոմային պրոցեսների
* Բորի տեսության էվրիստիկական նշանակությունը կայանում է ստացիոնար վիճակների գոյության և նրանց միջև թռիչքաձև անցումների մասին համարձակ ենթադրությանը
==ԲՈՐԻ ՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ==
* Բորի տեսությունը չկարողացավ բացատրել սպեկտրյալային գծերի
* Այս տեսությունը ճիշտ է միայն ջրածնանման ատոմների համար և չի գործում Մենդելևի պարբերական աղյուսակում ջրածնանման ատոմներին հաջորդող ատոմների
* Բորի տեսությունը տրամաբանորեն հակասական է. այն չի հանդիսանում ո′չ դասական, ո′չ
Բորի տեսությունը բավարար չափով ընդհանուր և հաջորդական
== ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ==
| |||