Վիքիպեդիա

«Կատաբոլիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (70), → (6), → (2) oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, փոխարինվեց: → , ։Ա → ։ Ա (4), ։Գ → ։ Գ, ։Դ → ։ Դ (2), ։Ե → ։ Ե (2), ։Թ → ։ Թ (2), ։Ի → ։ Ի, ։Ն → ։ Ն, ։Ս → ։ Ս, ։Վ → ։ Վ, ։Ֆ oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎ...
Տող 4.
[[Պատկեր:Glikoliz.PNG|thumb|Գլիկոլիզ]]
 
'''Կատաբոլիզմ''' (էներգիական փոխանակություն, {{lang-el|καταβολή}}, «հիմք» բառից) - բջջում ընթացող ճեղքավորման ռեակցիաների ամբողջություն, որի արդյունքում խոշոր մոլեկուլները ճեղքվում են ավելի փոքր և պարզ մոլեկուլների, ինչն ուղեկցվում է էներգիայի անջատմամբ։Այդանջատմամբ։ Այդ էներգիան բջիջն օգտագործում է իր կենսագործունեության տարբեր գործընթացների իրականացման համար (շարժում, նյութերի կենսասինթեզ, բջջի բաժանում և այլն), և մի ձևից այն կարող է ձևափոխվել մեկ այլ ձևի։
 
Կենսաբանական օքսիդացման ընթացքում առաջանում են [[ածխաթթու գազ]], [[ամոնիակ]], [[նատրիում]]ի, [[ֆոսֆոր]]ի, [[քլոր]]ի միացություններորոնք հեռացվում են օրգանիզմից։ Այդ ընթացքում առաջանում է նաև էներգիա, որն օգտագործվում է բջջի կենսագործունեության, ինչպես նաև նոր նյութերի սինթեզման համար։ Հաշվարկները ցույց են տվել, որ 70 կգ զանգված ունեցող մարդու օրգանիզմում ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության պայմաններում 1 օրում քայքայվող ածխաջրերի, [[ճարպ]]երի, [[սպիտակուց]]ների ճեղքման հետևանքով առաջանում է 12600 կՋ էներգիա։
Տող 17.
[[Սպիտակուց]]ները նախապես ճեղքվում են [[ամինաթթու]]ների և որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործվում,եթե վերջացել են բջջում աշծաջրերը և ճարպերը,քանի որ սպիտակուցները բջջում իրականացնում են այլ շատ կարևոր ֆունկցիաներ։ Սպիտակուցները որպես էներգիայի աղբյուր կարող են օգտագործվել միայն երկար սովահարության պայմաններում։
 
Բջջում գլյուկոզի ճեղքումը (որի հետևանքով կատարվում է [[ԱԵՖ]]-ի սինթեզը) տեղի է ունենում իրար հաջորդող երկու փուլով։ Առաջինը կոչվում է [[գլիկոլիզ]] կամ '''անթթվածին ճեղքում'''։Երկրորդ։ Երկրորդ փուլն անվանում են [[շնչառություն]] կամ '''թթվածնային ճեղքում'''։
 
==== Գլիկոլիզ (անթթվածին ճեղքում) ====
Տող 55.
 
==== Շնչառություն ====
Գլիկոլիզի ավարտին հաջորդում է երկրորդ փուլը՝ շնչառությունը կամ թթվածնային ճեղքումը։Թթվածնայինճեղքումը։ Թթվածնային գործընթացին,բացի սուբստրատից,մասնակցում են բազմաթիվ [[ֆերմենտ]]ներ, փոխադրիչ մոլեկուլներ, [[ջուր]] և մոլեկուլային [[թթվածին]]։ Թթվածնային ճեղքման բնականոն ընթացքի հիմնական պայմանը՝ միտոքոնդրիումների չվնասված թաղանթներն են։
 
Գլիկոլիզի վերջնական արդյունքը՝ կաթնաթթուն, թափանցում է միտոքոնդրիումի մեջ, որտեղ լրիվ քայքայվում է.
Տող 67.
Էլեկտրոնները և ջրածնի իոնները (H<sup>+</sup></tt>) փոխադրիչ-մոլեկուլների կողմից տեղափոխում են թաղանթի հակադիր կողմեր.էլեկտրոնները՝ թաղանթի ներքին կողմը,իսկ ջրածնի իոնները՝ թաղանթի արտաքին կողմը։ref name="Шмидт">Физиология человека. В 3-х т. Т. 2. Пер с англ. / Под ред. Р. Шмидта и Г. Тевса. — М.։ Мир, 1996. — 313 с.։ ил. — ISBN 5-03-002544-8.</ref>. Вместе с тем, частота дыхания может претерпевать значительные колебания (от 10 до 18 за минуту)<ref name="Шмидт" />. У детей частота дыхания составляет 20-30 дыхательных движений в минуту; у грудных детей — 30-40; у новорождённых — 40-60<ref name="Шмидт" />.
 
Միտոքոնդրիումների չվնասված թաղանթն իոնների համար անթափանցել է։Դրաէ։ Դրա հետևանքով թաղանթի արտաքին կողմում կուտակվում են դրական լիցքավորված մասնիկներ (H<sup>+</sup></tt>)։Եվ։ Եվ այսպես թաղանթը դրսից լիցքավորվում է դրական լիցքով։Իոններիլիցքով։ Իոնների կոնցենտրացիայի մեծացման հետևանքով այդ հատվածը արտաքին կողմում ձեռք է բերում դրական լիցքավորում։
 
Թաղանթի ներքին մակերեսի վրա էլեկտրոնները ջրածնի իոնների հետ միասին փոխազդում են թթվածնի մոլեկուլի հետ.
Տող 77.
: <big>'''H<sub>2</sub>Օ{{unicode|⇌}}H<sup>+</sup></tt>+ OH<sup>-</sup></tt>'''</big>
 
Դրա արդյունքում թաղանթի ներքին կողմում H<sup>+</sup></tt> իոնների կոնցենտրացիան փոքրանում է,և,հետևաբար, OH<sup>-</sup></tt> իոնների խտությունը մեծանում։Թաղանթիմեծանում։ Թաղանթի այդ կողմը ձեռք է բերում հիմնայնություն և դառնում է էլեկտրաբացասական։
 
Թաղանթի երկու կողմում հակառակ լիցքեր ունեցող մասնիկների կոնցենտրացիաների մեծացմանը զուգընթաց աճում է նաև նրանց միջև էլեկտրական պոտենցիալների տարբերությունը։
 
Հաստատված է,որ այդ թաղանթի որոշ հատվածներում ներառված են ԱԵՖ-ի մոլեկուլը սինթեզող ֆերմենտներ (ԱԵՖ-սինթետազ)։Ֆերմենտի։ Ֆերմենտի մոլեկուլում կա անցքուղի,որի միջով կարող են անցնել ջրածնի իոնները (H<sup>+</sup></tt>)։Սակայն։ Սակայն դա տեղի չի ունենում այն դեպքում,երբ թաղանթի վրա ջրածնի իոնների տարբեր կոնցենտրացիաներով պայմանավորված պոտենցիալների տարբերությունը (պրոտոնային պոտենցիալներ) հասնում է որոշ սահմանային (կրիտիկական) մակարդակը (մոտավորապես 200 մվ)Այս արժեքին հասնելուն պես դրական լիցքավորված մասնիկները էլեկտրական դաշտի ուժի հաշվին անցքուղով հրվում են ԱԵՖ-սինթետազ ֆերմենտի մոլեկուլի մեջ և անցնում թաղանթի ներքին մասը՝ դրանով իսկ վերականգնվելով մոլեկուլային թթվածնի վերականգման ռեակցիայում ծախսված H<sup>+</sup></tt> իոնները։
 
ԱԵՖ-սինթետազ ֆերմենտի անցքուղով ջրածնի իոնի (H<sup>+</sup></tt>) անցման հաշվին տեղի է ունենում ԱԿՖ-ից և ֆոսֆորական թթվից ԱԵՖ-ի սինթեզ։
 
Թթվածնային ճեղքման շատ ռեակցիաներ (ջրածնի ատոմների օքսիդացում,էլեկտրոնների փոխադրում,թթվածնի վերականգնում և այլն) ուղեկցվում են էներգիայի ազատմամբ։Գումարայինազատմամբ։ Գումարային արդյունքում յուրաքանչյուր 2 մոլեկուլ կաթնաթթվից լրիվ ճեղքումից անջատվում է 2800 կՋ էներգիա։Այդէներգիա։ Այդ էներգիայի մոտ կեսը կուտակվում է ԱԵՖ-ի ձևով,իսկ մնացածը ցրվում է որպես ջերմություն։
 
Կաթնաթթվի թթվածնային ճեղքումը ներկայացվում է հետևյալ հավասարումով.
Տող 101.
Անթթվածին և թթվածին ճեղքման պրոցեսների հիման վրա կարելի է հանգել որոշ եզրակացությունների.
 
1.ԱԵՖ-ի սինթեզը գլիկոլիզի ընթացքում թաղանթի առկայության կարիք չի զգում։Այնզգում։ Այն ընթանում է նաև փորձանոթում,
եթե առկա են բոլոր անհրաժեշտ նյութերը և ֆերմենտները։ Թթվածնային ճեղքման իրականացման համար անհրաժեշտ է միտոքոնդրիումների չվնասված ներքին թաղանթ,քանի որ որոշիչ դերն են խաղում նրանում ընթացող էլեկտրական երևույթները։
 
2.Բջջում մեկ մոլեկուլ գլյուկոզի ճեղքումը մինչև ածխաթթու գազ և ջուր՝ ապահովում է 38 մոլեկուլ ԱԵՖ-ի սինթեզ,որից 2 մոլեկուլը սինթեզվում է անթթվածին փուլում,իսկ 36 մոլեկուլը՝ թթվածնային։Վերջինթթվածնային։ Վերջին տարիներին պարզաբանվել է,որ միտոքոնդրիումներում գլյուկոզի թթվածնային ճեղքման փուլում առավելագույնս սինթեզվում է ԱԵՖ-ի 30 (ոչ թե 36) մոլեկուլ,ու հետևաբար բջջում գլյուկոզի լրիվ ճեղքումը զուգորդվում է 32 մոլեկուլ ԱԵՖ-ի սինթեզի հետ։Այսպիսովհետ։ Այսպիսով թթվածնային գործընթացը համարյա 20 անգամ ավելի արդյունավետ է,քան անթթվածինը։
 
3.Նորածին երեխաների,կենդանիների մերկ ծնված ձագերի,ձմեռային քուն մտած կենդանիների մեջքի մասում կա գորշ գույնի [[ճարպ]]։Նրա։ Նրա բջիջներում շատ միտոքոնդրիումներ կան,որոնց թաղանթը ներթափանցված է ծակոտիներով։Դրանցովծակոտիներով։ Դրանցով ազատորեն անցնում են ջրածնի իոնները։
 
== Տես նաև ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կատաբոլիզմ» էջից