«Մարկ Շագալ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մարկ Շագալ''' ([[Ռուսերեն|ռուս.]] Марк Захарович Шагал, [[Ֆրանսերեն|ֆր.]] Marc Chagall, 7 հուլիսի 1887 [[Լիոնզո]], [[Վիտեբսկի գուբերնիա]], [[Ռուսական կայսրություն]]  -  28 մարտի 1985 [[Սեն Պոլ դե Վանս]], [[Պրովանս]], [[Ֆրանսիա]]) ֆրանսիական նկարիչ։ Ազգությամբ [[Հրեաներ|հրեա]]։

1907-09թթ. սովորել է [[Սանկտ Պետերբուրգ|Պետերբուրգ]]ում։ 1910-14թթ. ապրել է [[Փարիզ]]ում, ուր կրել է [[կուբիզմ]]ի ազդեցությունը, մասնակցել է "Անկախների" և "Աշնանային" սալոններին, ապա [[Բեռլին]]ում բացել անհատական մեծ ցուցահանդես։ 1914-22թթ. Շագալը Ռուսաստանում էր, 1917-ից՝ [[Վիտեբսկ]]ի Արվեստի դպրոցի ղեկավար։ 1922-23թթ. արտագաղթել է նախ Բեռլին, ապա՝ Փարիզ։ [[Մոդեռնիզմ]]ի նշանավոր ներկայացուցիչ Շագալի արվեստին բնորոշ է իրականության ստեղծած սուբյեկտիվ ընկալումը։ Նրա ստեղծագործությունների մեծ մասի սկզբնաղբյուրը իր մանկությունն է, հրեական կենցաղը, որոնցից քաղված պատկերները մեկնաբանում է խորհրդանշական և միստիկ ոգով։ Շագալի նկարներում առարկաները անիրական տարածությունում ոչ տրամաբանական դասավորություն ունեն, գծանկարը էսքիզային է ու անորոշ, գունաշարը վառ ու ֆանտաստիկ ("Ես և գյուղը", 1911, [[Ժամանակակից արվեստի թանգարան]], [[Նյու Յորք]])։ Շագալը նկարազարդել է [[Նիկոլայ Գոգոլ|Գոգոլի]] "Մեռած հոգիները" (օֆորտ, 1923-27), Աստվածաշունչը (վիմագրություն, 1931-36)։ Հեղինակ է մի շարք դեկորատիվ աշխատանքների՝ [[Իգոր Ստրավինսկի|Ստրավինսկու]] "Հազարան բլբուլ" բալետի ձևավորումը (1944-45), [[Մեցի տաճար]]ի վիտրաժների էսքիզները (1958)։

1907–09 թթ-ին Շագալը Սանկտ Պետերբուրգում աշակերտել է հայտնի բեմանկարիչ [[Լեոն Բակստ]]ին, ստեղծել «Ննջեցյալ» (1908 թ.), «Սև ձեռնոցներով հարսնացուն» (1909 թ.) նկարները։ 1910–14 թթ-ին [[Փարիզ]]ում մասնակցել է «Անկախների» և «Աշնանային» սալոնների ցուցահանդեսներին, շփվել ավանգարդիստ արվեստագետների հետ, կատարելագործել է իր ինքնատիպ գեղարվեստական տեխնիկան, ստեղծել «Ես և գյուղը» (1911 թ.), «Ինքնանկար», «Ջութակահար» (երկուսն էլ՝ 1912 թ.) և այլ գործեր։

1914 թ-ին [[Բեռլին]]ում բացել է իր առաջին անհատական ցուցահանդեսը, արժանացել մեծ ճանաչման։ Նույն թվականին Շագալը Վիտեբսկում կազմակերպել է ցուցահանդեսներ, բացել թանգարան, իսկ 1917 թ-ից ղեկավարել է Վիտեբսկի արվեստի դպրոցը։ Այս շրջանի լավագույն գործերից են «Րաբբին Վիտեբսկից» (1914 թ.), «Կրկնակի դիմանկար՝ մեկ բաժակ գինով» (1917 թ.), «Ծննդյան օրը» (1913–23 թթ.) և այլն։

1922 թ-ին նկարիչն ապրել է Բեռլինում, 1923 թ-ից՝ Փարիզում, որտեղ հրատարակիչ Ամբրուազ Վոլլարի պատվերով պատկերազարդել է Նիկոլայ Գոգոլի «Մեռած հոգիներ» վեպը, Ժան դը Լաֆոնթենի «Առակները», նաև Աստվածաշունչը։ 1941–48 թթ-ին Շագալը բնակվել է ԱՄՆ-ում, որտեղ ստեղծել է «Փետուրներ և ծաղիկներ» (1943 թ.), «Նրա շուրջը» (1945 թ.), «Հարսանեկան մոմեր» (1945 թ.), «Նոկտյուռն» (1947 թ.) և այլ գործեր։ 1945 թ-ին Նյու Յորքում ձևավորել է Իգոր Ստրավինսկու «Հրեղեն հավք» բալետի բեմադրությունը։

1948 թ-ին Շագալը վերադարձել է Ֆրանսիա, հաստատվել է Ռիվերայում։ 1953–56 թթ-ի ստեղծագործության մեջ գերակշռում են Փարիզը և Վիտեբսկը պատկերող կտավները։ 1958 թ-ին նկարիչը ձևավորել է Մորիս Ռավելի «Դափնիս և Քլոե» բալետի բեմադրությունը։ Շագալը հեղինակ է նաև մի շարք դեկորատիվ գործերի (Մոսկվայի հրեական կամերային թատրոնի պաննոն, Մեցի կաթոլիկական տաճարի և [[Երուսաղեմ]]ի բժշկական կենտրոնի մի քանի խճանկարներ ու վիտրաժներ)։