«Չինգիզ խան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Չինգիզ խան''' ([[1162]]-օգոստոս [[1227]]), ծննդյան անունը` '''Թեմուչին'''։ Ծնվել է Բահաթուր (քաջազուն) Եսուգեյի ընտանիքում։Աշխարհիընտանիքում։ Աշխարհի ամենաերկար գոյատևած, ամենամեծ` [[Մոնղոլական կայսրություն|Մոնղոլական կայսրության]] հիմնադիրը։ Մոտ 1170 թ-ին՝ հոր մահից հետո, քայքայվել է վերջինիս ստեղծած ցեղային միությունը։ 1175–1205 թթ-ին մերկիտների, կիրայիտների, նայմանների, թաթարների դեմ տևական պայքարից հետո Չինգիս խանին հաջողվել է Մոնղոլական տափաստանի քոչվոր ցեղերին միավորել իր իշխանության տակ։

[[1186]] թ-ին նա արդեն ուներ իր ուլուսը (կալվածք) և 3 թուման (30 հզ.) զորք։ [[1196]] թ-ին Չինգիս խանը մասնակցել է թաթարների դեմ պայքարին, որի համար ստացել է Ջաութհուրի ([[ռազմական կոմիսար]]) տիտղոսը։ [[1203]] թ-ին գրավել է [[Մոնղոլիա]]յի արևելյան շրջանները։ [[1206]] թ-ին մոնղոլական ավագանու ղուռուլթայում (համաժողով) հռչակվել է մոնղոլական և թաթարական ցեղերի մեծ խան և ստացել Չինգիս (ուժեղ, հզոր տիրակալ) տիտղոսը։ Նույն թվականին սովորութային իրավունքի փոխարեն հրապարակել է մոնղոլների քաղաքացիական և զինվորական իրավունքների ժողովածու՝ Յասա։ Չինգիս խանը հաստատուն իրավակարգի և ամուր պետության կողմնակից էր։ Նրա օրոք հողը դարձել է պետության սեփականությունը, զգալի հողատարածքներ՝ իբրև բաժնեկալվածք, շնորհվել են նրա ազգականներին և համակիր ավատատերերին` նոյոններին։

1207–11 թթ-ին Չինգիս խանը նվաճել է Սիբիրը և Արևելյան [[Թուրքեստանը]], 1215 թ-ին գրավել է չինական Ցզին պետության մայրաքաղաք Յենպինը ([[Պեկին]])։ 1220 թ-ին հիմնադրել է [[Կարակորում]]ը (1235 թ-ից` մայրաքաղաք)։