«Մահարձան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Նոր քարի դարի [[մշակույթ]]ում մահարձանները [[փայտ]]ե սյուներ էին, [[Հին Հունաստան]]ում՝ [[արձան]]ներ։ Վաղ միջնադարյան Եվրոպայում, ժողովուրդների մեծ գաղթի շրջանում [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեության]] տարածումով [[հարթաքանդակ]]ներով ստելաները փոխարինվել են [[խաչ]]երով։ XI դարից [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում մահարձանի հիմնական տիպ է դարձել [[պատվանդան]]ը (ննջեցյալի քանդակազարդ պատկերը կրող սալիկով ծածկված քարե կամ [[բրոնզ]]ե դատարկ արկղ՝ սովորաբար [[Եկեղեցի|եկեղեցու]] ներսում)։

Միջնադարյան Կովկսաում տարածում են գտել քանդակազարդ շիրմաքարերը։ Չինական մահարձանները (փորագրված անուններով ուղղաձիգ սալեր) աստիճանաբար փոխարկվել են հուշապատերի։ [[Վերածննդի դարաշրջան|Վերածննդի]] շրջանում հիմնականում կառուցվել են դամբարաններ։

Մահարձան․ 1․ Ն․ Շիրվանյան․ «Եղիցի լույս», Սերոբ Շիրվանյանի մահարձանը, [[տուֆ]] (1978, [[Երևան]]ի [[Կարմիր բլուր]]ի գերեզմանատուն),

2․Ջիվանյան․ նկարիչ [[Մինաս Ավետիսյան]]ի մահարձանը, տուֆ ([[1977]], Երեանի քաղաքային գերեզմանատուն [[պանթեոն]]),

3․ Ա․ Սարգսյան․ «Լոլո վիշտ», հեղինակի մահարձանը, [[գրանիտ]] (1971, Երևանի քաղաքային գերեզմանատան պանթեոն),

4․ Ա․ Տ․ Մատվեև [[Վիկտոր Բորիսով-Մուսատով|Վ․ Է․ Բորիսով-Մուսատովի]] մահարձանը Տարոայում, [[ՌՍՖՍՀ]] [[Կալուգայի մարզ]]ում, [[գիպս]]ե կրկնօրինակ (1910, Ռուսական թանգարան, [[Լենինգրադ]]), կարևոր նշանակություն են ձեռք բերել տապանագրերը։

Հին և [[միջնադարյան Հայաստան]]ում մահարձաններ են եղել մենհիրները, [[կոթող]]ները, դամբարանները, [[խաչքար]]երը, տապանաքարերը։ [[Խաչքարեր]]ը XVIII դ. վերջից իրենց տեղը զիջել են [[հուշարձան]]ին։ [[XIX դար|XIX դ.]] և XX դ. սկզբին մահարձանը առավելապես հանդես է եկել քանդակային ձևերի գերակշռությամբ (ինչպես կլոր, այնպես ռելիեֆային)։ Խորհրդային շրջանում մահարձանի տարածված տեսակներ են [[դիմաքանդակ]]ները, [[Արձան|արձանները,]] տապանաքարերի նոր ձևերը, ինչպես և դրանց հիմքի վրա ըստեղծված խորհրդանշական քանդակաձևերը։