«Խաչատուր Եսայան»–ի խմբագրումների տարբերություն

}}

 

 

== Կենսագրություն ==

*«Հայրենի քաղաք, Կարս», 1967

 

 

Խաչատուր Եսայանը հաստոցային գեղանկարիչ է, նուրբ բնանկարային լիրիկայով։ Նրա բնանկարները ինքնուրույն են իրենց լիրիկական ներշնչվածությամբ, գույների նրբությամբ։ Նրանց բնորոշ չէ Սարյանի արվեստին հատուկ սինթետիզմը, Բաշինջաղյանի էֆեկտիվությունը, Թերլեմեզյանի էպիքականությունը, Առաքելյանի պատմողականությունը։ Եսայանի մոտ դրանք ավելի շուտ բնանկար-տրամադրություններ են, որոնք տալիս են հայրենի բնության նուրբ և խորաթափանց ընկալումը, հայրենի սարերով, դաշտերով և այգիներով հիացումը։

Եսայանը թատրոնում ներմուծել է իր մեծ ավանդը։ Եսայանը աշխատել է դրամաների, օպերաների, բալետների ձևավորման վրա։ 1938 թվականին Եսայանը Մոսկվայի Փոքր թատրոնում Կ. Յուոնի էսքիզներով դեկորացիաներ է պատրաստել [[Ալեքսանդր Գրիբոյեդով|Ա. Գրիբոեդովի]] «Խելքից պատուհասը» բեմականացման համար։

 

Լավ յուրացնելով բեմական ձևավորման կանոնները՝ Եսայանը մեծածավալ ձևավորումերի սակավ քանակը համադրել է հստակ գծագրված կուլիսների և ֆոնի հետ՝ հասնելով բնորոշ նկարների առավելագույն արտահայտչականության, օրինակ՝ պալատը և հատկապես եկեղեցու դիմացի հարթակը։ Նուրբ գեղագիտական ոճով էր արված օպերայի վարագույրը, որի վրա պատկերված էր սուր և վահան՝ ժողովրդա-ազատագրական պայքարի խորհրդանիշը։ Բնանկարչի նրա տաղանդը իր արտահայտությունն է գտնում օրինակ «Սոնա» բալետի աշխատանքներում, որը վերաբերում է հիսունական թվականների վերջերի նրա աշխատանքներին, ինչպես նաև «Սոս և Վարդիթեր» օպերայում։ Այս վերջին օպերայի էսքիզները կարող են դրվել Եսայանի լավագույն բնանկարիների օրնակների կողքին, որպես համարժեք ստեղծագրծություններ։ Վաթսունական թվականներին Եսայանը սիստեմատիկ աշխատում էր թատրոնում և ստեղծել է մի շարք հիանալի աշխատանքներ։ Բայց առավել ուժեղ և լավ են ստացվել այն գործերը, ուր նա հավատարիմ է մնացել իր ստեղծագործական թեմային։ Այսպես Ա. Բաբաևի «Արծվաբերդ» և [[Ալեքսանդր Սպենդիարյան|Ալ. Սպենդիարյանի]] «[[Ալմաստ (օպերա)|Ալմաստ]]» օպերայի էսքիզներում և դեկորներում մենք նորից տեսնում ենք հայ բնության ձևեր՝ հաղորդված տաք գույներվ և պոետիկական։ Սպենդիարյանի թատրոնում [[Գաետանո Դոնիցետի|Դոնիցետիի]] «[[Լյուչիա դի Լամերմուր]]» օպերայի բեմադրության համար Եսայանը ստեղծել է խիստ, բայց և ռոմանիկ պոետականությամբ և խորհրդավորությամբ լի մի ձևավորում։ Հատկապես սա վերաբերում է այն էսքիզներին, որ պատկերում էին գերեզմանոցի եկեղեցին և ծովի ժայռոտ ափը՝ լուսավորված լուսնի լույսով։ Սրանք խիստ գունային համակարգում են ստեղծվել և համահունչ էին օպերայի երաժշտությանը։