Վիքիպեդիա

«Գանիմեդ (արբանյակ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, փոխարինվեց: → (94) oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, փոխարինվեց: ;կ → ։ Կ, ։Ք → ։ Ք oգտվելով ԱՎԲ
Տող 48.
| այլ տվյալներ =
}}
'''Գանիմեդ''' ({{lang-grc|Γανυμήδης}}), [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտերի]] յոթերորդ [[արբանյակ]]ն է<ref name="Planetary Society">{{cite web|url=http://www.planetary.org/explore/topics/our_solar_system/jupiter/moons.html|title=Յուպիտերի արբանյակները|work=The Planetary Society|accessdate=2007-12-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/65CgmfqwH|archivedate=2012-02-04}}</ref>, [[Գալիլեյան արբանյակներ]]ից և, ընդհանրապես, [[Արեգակնային համակարգ]]ում ամենամեծ արբանյակը, 8&nbsp;%-ով մեծ է [[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրիից]] (Գանիմեդի տրամագիծը հավասար է 5&nbsp;268&nbsp;կիլոմետրիnbsp։ Կիլոմետրի), իսկ զանգվածով զիջում է այդ [[մոլորակ]]ին համարյա երկու անգամ՝ 45&nbsp;%-ով<ref>{{cite web|publisher=www2.jpl.nasa.gov|title=Գանիմեդի տվյալները|date=|url=http://www2.jpl.nasa.gov/galileo/ganymede/|accessdate=2010-01-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/65Cgn8Ql1|archivedate=2012-02-04}}</ref>։ Համեմատության համար, Գանիմեդի տրամագիծը 2 %-ով մեծ է [[Տիտան (արբանյակ)|Տիտանի]] տրամագծից, որը մեծությամբ երկրորդ արբանյակն է Արեգակնային համակարգում, ինչպես նաև Գանիմեդը ամենամեծ զանգվածը ունի մոլորակների արբանյակների մեջ, նրա զանգվածը 2, 02&nbsp;անգամ մեծ է երկրային [[Լուսին|Լուսնի]] զանգվածից<ref name="nineplanets.org-Ganymede">{{cite web|publisher=nineplanets.org|title=Գանիմեդ|date=October 31, 1997|url=http://www.nineplanets.org/ganymede.html|accessdate=2008-02-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/65CgnurcG|archivedate=2012-02-04}}</ref>։
Հայտնաբերվել է [[Գալիլեո Գալիլեյ]]ի կողմից [[1610]] թվականին։
Գանիմեդը կազմված է մոտավորապես հավասար քանակի [[Սիլիկատներ (միներալ)|սիլիկատային]] ապարներից և [[Սառույց|ջրային սառույցից]]։ Սա ամբողջությամբ [[Մոլորակների դիֆերենցացում|դիֆերենցացված]] մարմին է երկաթով հարուստ հեղուկ միջուկով։ Գանիմեդի վրա ենթադրաբար գոյություն ունի ստորգետնյա օվկիանոս, որը գտնվում է սառույցի շերտերի և մակերևույթի միջև, մոտավորապես 200 կիլոմետր խորության վրա<ref name=JPLDec>{{cite web|url=http://www.jpl.nasa.gov/releases/2000/aguganymederoundup.html|title=Արեգակնային համակարգի ամենամեծ արբանյակը ենթադրաբար ունի թաքնված օվկիանոս|accessdate=2008-01-11|date=2000-12-16|work=Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիա|publisher=ՆԱՍԱ |archiveurl=http://www.webcitation.org/65CgoVa4T|archivedate=2012-02-04}}</ref>։ <br />
Տող 75.
Գանիմեդը Եվրոպայի և Իոյի հետ գտնվում է [[ուղեծրային ռեզոնանս]]ում` Յուպիտերի շուրջ Գանիմեդի կատարած ամեն մի պտույտի դիմաց Եվրոպան պտտվում է երկու անգամ, իսկ Իոն՝ չորս<ref name=Musotto2002/><ref name="SPACE.com">{{cite web|url=http://www.space.com/searchforlife/seti_tidal_europa_021003.html|title=Եվրոպայի բարձր ալիքները|work=SPACE.com|accessdate=2007-12-07|deadlink=404}}</ref>։ Իոյի և Եվրոպայի լավագույն [[Մոլորակների շքերթ|դասավորումը]] տեղի է ունենում, երբ Իոն գտնվում է [[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|պերիկենտրոնում]], իսկ Եվրոպան [[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|ապոկենտրոնում]]։ Եվրոպայի և Գանիմեդի միջև այսպիսի դասավորվածություն տեղի է ունենում, երբ Եվրոպան գտնվում է պերիկենտրոնում<ref name=Musotto2002/>։ Իոյի և Եվրոպայի ու Գանիմեդի և Եվրոպայի «միանալու» ժամանակը փոփոխվում է այնպիսի արագությամբ, որը դարձնում է անհնարին այս երեք արբանյակների մեկ գծով դասավորվելը։ Այսպիսի բարդ ռեզոնանսը կոչվում է ''Լապլասի ռեզոնանս''<ref name=Showman1997a>{{cite journal|last=Շոուման|first=Ադամ Պ.|coauthors=Մալոթրա, Ռենու|title=Լապլասի ռեզոնանսի ալիքաձև պտույտները և Գանիմեդի վրագնահատումը|journal=Իկարուս|year=1997|volume=127|issue=1|pages=93–111|doi=10.1006/icar.1996.5669| url=http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/showman-malhotra-1997.pdf|format=PDF|bibcode=1997Icar..127...93S}}</ref>։
 
Լապլասի այս ռեզոնանսը չի կարող մեծացնել Գանիմեդի ուղեծրի [[էքսցենտրիսիտետ]]ը<ref name=Showman1997a/>։ Այս պահին Գանիմեդի էքսցենտրսիտետը կազմում է մոտ 0, 0013, ինչ կարող է լինել անցած դարաշրջանի հետևանք, երբ հնարավոր է եղել էքսցենտրիսիտետի աճը<ref name="SPACE.com"/>։ Գանիմեդի ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը շատ հարցերի տեղիք է տալիս, եթե այն չի ավելանում, ապա ինչու այն չի կազմաքանդվել մակընթացային ազդեցության արդյունքում<ref name=Showman1997a/>։ Սա կարող է նշանակել, որ վերջին էքսցենտրիսիտետի ավելացումը տեղի է ունեցել միայն մի քանի հարյուր միլիոն տարի առաջ<ref name=Showman1997a/>։Քանի։ Քանի որ Գանիմեդի ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը համեմատաբար փոքր է (միջինը՝&nbsp;0, 0015)<ref name="SPACE.com"/>, այս արբանյակի մակընթացային տաքացումը այս պահին աննշան է<ref name=Showman1997a/>։ Սակայն, Գանիմեդը անցյալում, հնարավոր է, որ ուներ Լապլասի մեկ կամ մի քանի ռեզոնանս, որոնք կարող էին ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը մեծցնելով հասցնել 0, 01-ից մինչև 0, 02<ref name=Showman1999/><ref name=Showman1997a/>։ Սա, հավանական է, Գանիմեդի ներքին կառուցվածքում առաջացրել է զգալի մակընթացային տաքացում, ինչը հնարավոր է, որ դարձել է անհարթ լանդշաֆտի ձևավորման պատճառ<ref name=Showman1999/><ref name=Showman1997a/>։
 
Կա երկու վարկած որոնք բացատրում են Իոյի, Եվրոպայի և Գանիմեդի միջև լապլասյան ռեզոնանսի առաջացումը ՝ առաջինը, որ այն եղել է Արեգակնային համակարգի առաջացման առաջին օրից <ref name=Peale2002>{{cite journal|last=Պիլի|first=Ս. Ջ.|coauthors=Լի, Մեն Հոյ|title=Գալիլեյան արբանյակների միջև Լապլասի ռեզոնանսի առաջացումը նախնական ժամանակներում|journal=Սայենս|year=2002|volume=298|pages=593–597|doi=10.1126/science.1076557| bibcode=2002Sci...298..593P|pmid=12386333|issue=5593|arxiv = astro-ph/0210589 }}</ref> կամ, որ այն առաջացել է արդեն Արեգակնային համակարգի ձևավորումից հետո։ Վերջին վարկածի համար հավանական է նաև իրադարձությունների հետևյալ ընթացքը՝ Յուպիտերի վրայի աճող մակընթացությունները ստիպեցին Իոին ընդլայնելու ուղեծիրը այնքան, մինչև նա Եվրոպայի հետ մտավ 2։1 ռեզոնանսի մեջ, որից հետո Իոյի ուղեծիրը շարունակում էր մեծանալ, սակայն [[իմպուլսի մոմենտ]]ի մի մասը հաղորդվեց Եվրոպային, քանի որ այս ռեզոնանսը ստիպեց նաև Եվրոպայի ուղեծրին մեծանալ, գործընթացը զարգացավ մինչև Եվրոպան չմտավ Գանիմեդի հետ 2։1 ռեզոնանսի մեջ<ref name=Showman1997a/>։ Արդյունքում ուղեծրերի փոփոխություները սինքրոնիզացվեցին երեք արբանյակների միջև և մեկուսացրին իրար Լապլասի ռեզոնանսում<ref name=Showman1997a/>։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Գանիմեդ_(արբանյակ)» էջից