«Գմբեթ»–ի խմբագրումների տարբերություն

''Ոսկե գմբեթներ'' ունեին գլխավոր եկեղեցիները և այն տաճարները, որոնք նվիրված էին Հիսուսին և 12 տոներին (Սմոլենսկի, Միխայլովսկի եկեղեցիներ), քանի որ ոսկեգույնը երկնային փառքի գույնն է։ ''Կապույտ գմբեթը` դեղին աստղերով'', նվիրված է Աստվածածնին, քանի որ աստղը հիշեցնում է [[Հիսուս Քրիստոս|Քրիստոսի]] ծնունդը Մարիամից, քանի որ աստղի միջոցով մոգերը իմացան մանկան ծննդի մասին (Նովգորոդի, [[Վոլոգդա]]յի, [[Լոնդոն]]ի ուղղափառ եկեղեցիներ)։

Սբ. Երրորդության տաճարներն ունեն ''կանաչ գմբեթ'', քանի որ կանաչը սուրբ հոգու խորհրդանիշն է ([[Դոնի Ռոստով|Ռոստովի]], Յարոսլավլի եկեղեցիներ)։

Սրբերին նվիրված տաճարները պսակված են ''կանաչ և արծաթագույն գմբեթներով'' (Սմոլենսկի Ուսպենսկի և Ուգլիչեի եկեղեցիներ)։

Վանական համալիրներում հանդիպում են ''սև գույնի'' գմբեթներ, որը վանականների գույնն է։ Գրեթե բոլոր ''սպիտակ գմբեթով'' եկեղեցիները նվիրված են Հիսուսի վերափոխմանն ու հարությանը։ ''Երկնագույնով'' գմբեթները նվիրված են Աստվածամորը ([[Ղրիմ]]ի եկեղեցի)։ ''Կարմիր գմբեթով'' եկեղեցին խորհրդանշում է հանուն քրիստոնեության զոհվածների հիշատակին կառուցված լինելը։ ''Դեղին գմբեթով'' եկեղեցիները նվիրված են Լուսավորիչներին։ Նույն եկեղեցին կարող է ունենալ ոչ միայն տարբեր տեսակների, այլև տարբեր գույների գմբեթներ (օրինակ՝ [[Մոսկվա]]յի Կարմիր հրապարակի Վասիլի Բլաժենու տաճարը, որի 10 գմբեթներից յուրաքանչյուրը տարբեր է թե՛ գույնով, թե՛ ձևով։ Տաճարն ունի հարթ, ձվաձև, սաղավարտաձև և սոխուկանման գմբեթներ։ Այսպիսի բազմազանությունը խոսում է երկնային Երուսաղեմի շքեղ գեղեցկության մասին)։ Էկլեկտիկ բնույթ ունի նաև [[Կազան]]ի բոլոր կրոնների տաճարը։ Սա իրենից ներկայացնում է սինագոգի, մզկիթի, քրիստոնեական եկեղեցու խառնուրդ, չի պատկանում կոնկրետ կրոնի, չունի հստակ հավատացյալների խումբ։ Այն համախմբում է աշխարհի բոլոր կրոնները, բոլոր հավատացյալներին։ Եկեղեցու զանգակաձև, կոնաձև, սոխուկանման և սֆերիկ գմբեթներն ունեն միանգամայն տարբեր գույներ, և դժվար է նրանց քանակը դարձնել սիմվոլիկ կամ գույներին տալ խորհրդանշական իմաստ։

* 1 գմբեթ ունեցող եկեղեցին նվիրված է Քրիստոսին (Սմոլենսկի, Աստրախանի, Ղրիմի եկեղեցիներ)։ Մուսուլմանական մզկիթներն հիմնականում ունենում են մեկ գմբեթ, որը խորհրդանշում է իսլամը ([[Երուսաղեմ]]ի Օմարի մզկիթ, [[Իրան]]ի Բախայի եկեղեցի)։ Հնդկական բուդդայական տաճարները ևս ունեն մեկ գմբեթ, միագմբեթ եկեղեցիներ կան նաև [[Հայաստան]]ում և [[Վրաստան]]ում։

* 3 գմբեթը խորհրդանշում է Սուրբ երրորդությունը ([[Աստրախան]]ի Նիկոլսկի տաճար)։

* 5 գմբեթ ունեցող եկեղեցին խորհրդանշում է 4 ավետարանիչներին և Հիսուսին ([[Կարգոպոլ]]ի, [[Վոլոգդա]]յի, [[Բելոզերո]]յի, [[Արխանգելսկ]]ի եկեղեցիներ)։

* 7 գմբեթով եկեղեցին խորհրդանշում է Քրիստոսի 7 վերքերը (Սուրբծննդյան մենաստանի եկեղեցի)։

* 10 գմբեթ ունեցող եկեղեցին խորհրդանշում է Քրիստոսին և նրա աշակերտների 9 շարքերը (Վասիլի Բլաժենու տաճար)։

Եկեղեցու խորհրդակարգում մեծ տեղ է գրավում գմբեթի վրայի խաչը։ Դրանք լինում են երկու տեսակի՝ կիսալուսնով և ութակողմ։ Կիսալուսնով խաչը հին ժամանակներում հանդիսացել է Բյուզանդիայի պետական խորհրդանիշը։ [[145]] թ. [[Բյուզանդիա]]յի գրավումից հետո դարձել է Օսմանյան կայրության զինանշանի մաս՝ քաջությունն ու հզոր ուժը խորհրդանշող։ Այս պատճառով էլ կիսալուսնով խաչ է պատկերված [[15-րդ դար]]ում ստեղծված Յարոսլավ Իզյասլավիչի նկարում։ Որպես քաջության խորհրդանիշ՝ Հին Ռուսիան խաչը վերցնում է Բյուզանդիայից՝ հետագայում դարձնելով այն իր եկեղեցիների գմբեթի վերջավորություն։ Գմբեթի վրայի կիսալուսնով խաչը խորհրդանշում է արևն ու լուսինը։ Ըստ մեկ այլ վարկածի՝ խաչն ունի Քրիստոսի, իսկ Լուսինը՝ Աստվածամոր խորհուրդը։ Այսօր հերքված է այն վարկածը, որ խաչի ներքևի մասի կիսալուսինը խորհրդանշում է քրիստոնեության տարած հաղթանակը իսլամի նկատմամբ։ Կա նաև կարծիք, որ դա ոչ թե կիսալուսին է, այլ խարիսխ, ինչ կայուն հույսի ու հավատի խորհուրդն ունի։ Կիսալուսնով խաչերը դրվում են հիմնականում ուղղափառ եկեղեցիների գմբեթներին (Արխանգելսկի, Վոլոգդայի, Կուբինկայի եկեղեցիներ)։