|
[[tr:Kategori:Ermenistan coğrafyası]]
[[uk:Категорія:Географія Вірменії]]
<b>Հայաստանի աշխարհագրություն</b></br>
[[Հայաստան]]ը գտնվում է “[[Եվրոպա]]” տարածաշրջանում, [[Սև ծով | Սեվ]] եւ [[Կասպից ծով | Կասպից]] ծովերի մեջտեղում, եւ չունի ելք դեպի ծով. Այն հյուսիս արեւելքից սահմանակից է [[Վրաստան]]ի եւ [[Ադրբեջանական Հանրապետություն | Ադրբեջանի]] հետ, իսկ հարավ արեւմուտքից` [[Իրան]]ի եւ [[Թուրքիա]]յի:
[[Հայաստան]]ի լանդշաֆտը հիմնականում լեռնային է, արագահուն գետերով եւ ոչ մեծաքանակ անտառներով, սակայն բազմատեսակ ծառերով:</br>
Եղանակը լեռնային է. տաք ամառներով եւ ցուրտ ձմեռներով: Ամենաբարձր կետը, դա [[Արագած]] լեռն է, 4095մ, եւ ամենացածրը` 400մ:</br>
Տարածաշրջանի ամենաբարձր լեռը` [[Արարատ]]ը, համարվում է [[Հայաստան]]ի սիմվոլներից մեկը:</br>
[[Հայաստան]]ը [[ՄԱԿ | Միավորված Ազգերի Կազմակերպության]] ([[ՄԱԿ]], նախկին [[ԽՍՀՄ]] երկրների խումբ) մաս է կազմում, եւ համագործակցում է այլ միջազգային կազմակերպությունների անդամ երկրների հետ, միջավայրի աղտոտվածության խնդիրները լուծելու համար:
<b>Աշխարհագրական կոորդինատներն են. 40º00'Հս. 45º00'Հրվ.:</b></br>
<b>Աշխարհագրական դիրքը</b></br>
[[Հայաստան]]ը տեղակայված է [[Հարավային Կովկաս]]ում, [[Ռուսաստան]]ից հարավ-արեւելք, [[Սև ծով | Սեվ]] եւ [[Կասպից ծով | Կասպից]] ծովերի արանքում—միջնամասում:</br>
Ժամանակակից [[Հայաստան]] տերմինը նշանակում է [[ՀՀ]] ու [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն | Արցախի Հանրապետությունը (Լեռնային Ղարաբաղ)]], ինչպես նաեւ պատմական Հայաստանի օկուպացված տարածքները, [[Արաքս]] գետի հունով եւ [[Վանա լիճ | Վանա լճի]] շրջակա տարածքներով:</br>
[[Հայաստան]]ը սահմանակից է հյուսիսից [[Վրաստան]]ին, հարավից` [[Ադրբեջան]]ին, հարավարեւմուտքից ունի ընդհանուր սահման [[Նախիջեվան]]ի, հարավից [[Իրան]]ի եւ արեւմուտքից [[Թուրքիա]]յի հետ:</br>
<b>Topography and drainage</b></br>
25մլն տարի առաջ ստեղծվել է [[Հայկական Բարձրավանդակ]]ը: [[Փոքր Կովկաս]]ը տարածվում է հյուսիսային [[Հայաստան]]ից, [[Սեվան | Սեվանա լճից]] մինչեւ [[Ադրբեջանական Հանրապետություն | Ադրբեջան]], այնուհետեւ հայ-ադրբեջանական սահմանով անցնում է դեպի [[Իրան]]: Լեռների այսպիսի դասավորությունը դարձնում է դժվարամատչելի հյուսիս հարավ անցումը: Երկրաբանական շարժը կատարվում է մինչ այսօր. Ավերիչ երկրաշարժերի տեսքով: Մի այդպիսի երկրաշարժ եղավ 1988թ.-ին, հանրապետության մեծությամբ երկրորդ քաղաքում` [[Գյումրի]]ում ([[Լենինական]]), որի արդյունքում զոհվեց ավելի քան 25,000 մարդ:</br>
[[Հայաստան]]ի տարածքի (29,800 քառակուսի կիլոմետր) գրեթե կեսը գտնվում է ոչ պակաս քան 2000մ բարձրության վրա, եւ ընդամենը 3%-ն է, որ գտնվում է 650մ-ից ներքեւ: Ամենացածր վայրերը դրանք [[Արաքս]] եւ [[Դեբեդ]] գետերի հարթավայրերն են, 380մ եւ 430մ համապատասխանաբար: [[Փոքր Կովկաս]]ի բարձրունքները տատանվում են 2,640մ-ից 3,280մ: Հարավ արեւմուտքում [[Հայկական բարձրավանդակն]] է, որը ընկած է [[Արաքս]] գետի հարավարեւմուտքով եւ Թուրքական սահմանով: [[Հայկական բարձրավանդակ]]ի ամենաբարձր կետը [[Արագած]] լեռն է, 4,430մ, որը նաեւ ամենաբարձրն է [[ՀՀ]]-ում: Հյուսիսից, [[Հայաստան]]ի հիմնական ճանապարհները անցնում են [[Դեբեդ]] եւ [[Աղստև | Աղստեւ]] գետերի հարթավայրերով: Երկարությամբ [[Սեվան]]ը ամենամեծ լիճն է. 72.5կմ է իր ամենենալայն հատվածում, եւ 376կմ երկարությամբ: Այն գտնվում է ծովի մակարդակից 2,070մ բարձրության վրա: Հարավ արեւմուտքում լանդշաֆտը էլ ավելի ցայտուն է:</br>
</br>
<b>Կլիմա:</b></br>
Ջերմաստիճանը [[Հայաստան]]ում, հիմնականում կապված է բարձրությունից: Լեռնային հատվածներում հիմնականում Միջերկրական եւ Սեւ ծովերից եկած կլիման է, որը ապահովում է սեզոնային մեծ փոփոխություններ: [[Հայկական բարձրավանդակ]]ում, ձմռան միջին ջերմաստիճանը 0 °C, իսկ ամառային միջինը հասնում է 25°C -ի: Տարեկան միջին տեղումները [[Արաքս]]ի ներքեւի մասերում կազմում են 250մմ, իսկ բարձրադիր մասերում 800մմ: Չնայած ձմեռվա ցրտին, հրաբխային ապարները [[Հայաստան]]ը դարձրել են գյուղատնտեսությամբ զբաղվող ամենահին տարածքներից մեկը:</br>
</br>
<b>Մակերեսը եւ սահմանները.</b></br>
Մակերեսը.</br>
Ընդհանուր. 29,743 քկմ</br>
(Աշխարհի այլ երկների հետ համեմատ գտնվում է 149–րդ տեղում)</br>
Որից 28,454 քկմ հողային տարածք է.</br>
1,289 ջրային:</br>
Մակերեսը համեմատական է</br>
[[Ավստրալիա]]. [[Տասմանիա]]յի մոտ 33%:</br>
[[Կանադա]]. [[Նովա Սքոթա]]յի կեսից ավելին, 56%</br>
[[Միացյալ Թագավորություն]]. [[Ուելս]]ի մոտ 30%</br>
[[Միացյալ Նահանգներ]]. [[Մարիլանդ]]ից մի քիչ փոքր. 7%</br>
[[ԵՄ]]. [[Բելգիա]]յից մի քիչ փոքր 8%:</br>
<b>Սահմանի երկարություն.</b></br>
Ընդհանուր. Կմ:</br>
Այլ երկրների հետ. Ադրբեջան եւ [[Լեռնային Ղարաբաղ]] 556կմ, [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն | Նախիջեւանի]] ինքնավար մարզ 221կմ, [[Վրաստան]] 164 կմ, [[Իրան]] 35կմ եւ [[Թուրքիա]]յի հետ 268կմ: Ելք դեպի ծով չկա:</br>
Բարձրունքների ծայրակետերը ծովի մակարդակից.</br>
Ամենացածր կետը. Գետ [[Դեբեդ]] 400 մ</br>
Ամենաբարձր կետը. [[Արագած]] լեռ 4,095 մ</br>
<b>Extreme points of Armenia:</b></br>
[[Հյուսիս]]. [[Տավուշ]] ( 41°17′N 45°0′E / 41.283°N 45°E)</br>
[[Հարավ]]. [[Սյունիք]] ( 38°49′N 46°10′E / 38.817°N 46.167°E)</br>
[[Արեւելքծծ. [[Շիրակ]] ( 41°5′N 43°27′E / 41.083°N 43.45°E)</br>
[[Արեւմուտք]]. [[Սյունիք]] ( 39°13′N 46°37′E / 39.217°N 46.617°E)</br>
Սկզբնաղբյուր.</br>
http://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Armenia</br>
| 