«Կատեգորիա:Հայաստանի աշխարհագրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 46.
 
 
Հայաստանի աշխարհագրություն</br>
 
Հայաստանը գտնվում է “Եվրոպա” տարածաշրջանում, Սեվ եւ Կասպիծ ծովերի մեջտեղում, եւ չունի ելք դեպի ծով. Այն հյուսիս արեւելքից սահմանակից է Վրաստանի եւ Ադրբեջանի հետ, իսկ հարավ արեւմուտքից` Իրանի եւ Թուրքիայի:
Հայաստանի լանդշաֆտը հիմնականում լեռնային է, արագահուն գետերով եւ ոչ մեծաքանակ անտառներով, սակայն բազմատեսակ ծառերով:</br>
Եղանակը լեռնային է. տաք ամառներով եւ ցուրտ ձմեռներով: Ամենաբարձր կետը, դա Արագած լեռն է, 4095մ, եւ ամենացածրը` 400մ:</br>
Տարածաշրջանի ամենաբարձր լեռը` Արարատը, համարվում է Հայաստանի սիմվոլներից մեկը:</br>
Հայաստանը Միավորված Ազգերի Կազմակերպության (ՄԱԿ, նախկին ԽՍՀՄ երկրների խումբ) մաս է կազմում, եւ համագործակցում է այլ միջազգային կազմակերպությունների անդամ երկրների հետ, միջավայրի աղտոտվածության խնդիրները լուծելու համար:
 
Աշխարհագրական կոորդինատներն են. 40º00'Հս. 45º00'Հրվ.:</br>
 
<b>Աշխարհագրական դիրքը</b></br>
Հայաստանը տեղակայված է հարավային Կովկասում, Ռուսաստանից հարավ-արեւելք, Սեւ եւ Կասպիծ ծովերի արանքում—միջնամասում:</br>
Ժամանակակից Հայաստան տերմինը նշանակում է ՀՀ ու Արցախի Հանրապետությունը (Լեռնային Ղարաբաղ), ինչպես նաեւ պատմական Հայաստանի օկուպացված տարածքները, Արաքս գետի հունով եւ Վան լճի շրջակա տարածքներով:</br>
 
Հայաստանը սահմանակից է հյուսիսից Վրաստանին, հարավից` Ադրբեջանին, հարավարեւմուտքից ունի ընդհանուր սահման Նախիջեվանի, հարավից Իրանի եւ արեւմուտքից Թուրքիայի հետ:</br>
 
Topography and drainage</br>
25մլն տարի առաջ ստեղծվել է Հայկական Բարձրավանդակը: Փոքր Կովկասը տարածվում է հյուսիսային Հայաստանից, Սեվանա լճից մինչեւ Ադրբեջան, այնուհետեւ հայ-ադրբեջանական սահմանով անցնում է դեպի Իրան: Լեռների այսպիսի դասավորությունը դարձնում է դժվարամատչելի հյուսիս հարավ անցումը: Երկրաբանական շարժը կատարվում է մինչ այսօր. Ավերիչ երկրաշարժերի տեսքով: Մի այդպիսի երկրաշարժ եղավ 1988թ.-ին, հանրապետության մեծությամբ երկրորդ քաղաքում` Գյումրիում (Լենինական), որի արդյունքում զոհվեց ավելի քան 25,000 մարդ:</br>
Հայաստանի տարածքի (29,800 քառակուսի կիլոմետր) գրեթե կեսը գտնվում է ոչ պակաս քան 2000մ բարձրության վրա, եւ ընդամենը 3%-ն է, որ գտնվում է 650մ-ից ներքեւ: Ամենացածր վայրերը դրանք Արաքս եւ Դեբետ գետերի հարթավայրերն են, 380մ եւ 430մ համապատասխանաբար: Փոքր Կովկասի բարձրունքները տատանվում են 2,640մ-ից 3,280մ: Հարավ արեւմուտքում Հայկական բարձրավանդակն է, որը ընկած է Արաքս գետի հարավարեւմուտքով եւ Թուրքական սահմանով: Հայկական բարձրավանդակի ամենաբարձր կետը Արագած լեռն է, 4,430մ, որը նաեւ ամենաբարձրն է ՀՀ-ում: Հյուսիսից, Հայաստանի հիմնական ճանապարհները անցնում են Դեբետ եւ Աղստեւ գետերի հարթավայրերով: Երկարությամբ Սեվանը ամենամեծ լիճն է. 72.5կմ է իր ամենենալայն հատվածում, եւ 376կմ երկարությամբ: Այն գտնվում է ծովի մակարդակից 2,070մ բարձրության վրա: Հարավ արեւմուտքում լանդշաֆտը էլ ավելի ցայտուն է:</br>
</br>
Կլիմա:</br>
Ջերմաստիճանը Հայաստանում, հիմնականում կապված է բարձրությունից: Լեռնային հատվածներում հիմնականում Միջերկրական եւ Սեւ ծովերից եկած կլիման է, որը ապահովում է սեզոնային մեծ փոփոխություններ: Հայկական բարձրավանդակում, ձմռան միջին ջերմաստիճանը 0 °C, իսկ ամառային միջինը հասնում է 25°C -ի: Տարեկան միջին տեղումները Արաքսի ներքեւի մասերում կազմում են 250մմ, իսկ բարձրադիր մասերում 800մմ: Չնայած ձմեռվա ցրտին, հրաբխային ապարները Հայաստանը դարձրել են գյուղատնտեսությամբ զբաղվող ամենահին տարածքներից մեկը:</br>
</br>
Մակերեսը եւ սահմանները.</br>
Մակերեսը.</br>
Ընդհանուր. 29,743 քկմ</br>
(Աշխարհի այլ երկների հետ համեմատ գտնվում է 149–րդ տեղում)</br>
 
Որից 28,454 քկմ հողային տարածք է.</br>
Կլիմա:
1,289 ջրային:</br>
Ջերմաստիճանը Հայաստանում, հիմնականում կապված է բարձրությունից: Լեռնային հատվածներում հիմնականում Միջերկրական եւ Սեւ ծովերից եկած կլիման է, որը ապահովում է սեզոնային մեծ փոփոխություններ: Հայկական բարձրավանդակում, ձմռան միջին ջերմաստիճանը 0 °C, իսկ ամառային միջինը հասնում է 25°C -ի: Տարեկան միջին տեղումները Արաքսի ներքեւի մասերում կազմում են 250մմ, իսկ բարձրադիր մասերում 800մմ: Չնայած ձմեռվա ցրտին, հրաբխային ապարները Հայաստանը դարձրել են գյուղատնտեսությամբ զբաղվող ամենահին տարածքներից մեկը:
 
Մակերեսը եւհամեմատական սահմանները.է</br>
Ավստրալիա. Տասմանիայի մոտ 33%:</br>
Մակերեսը.
Կանադա. Նովա Սքոթայի կեսից ավելին, 56%</br>
Ընդհանուր. 29,743 քկմ
Միացյալ Թագավորություն. Ուելսի մոտ 30%</br>
(Աշխարհի այլ երկների հետ համեմատ գտնվում է 149–րդ տեղում)
Միացյալ Նահանգներ. Մարիլանդից մի քիչ փոքր. 7%</br>
ԵՄ. Բելգիայից մի քիչ փոքր 8%:</br>
 
Սահմանի երկարություն.</br>
Որից 28,454 քկմ հողային տարածք է.
Ընդհանուր. Կմ:</br>
1,289 ջրային:
Այլ երկրների հետ. Ադրբեջան եւ Լեռնային Ղարաբաղ 556կմ, Նախիջեւանի ինքնավար մարզ 221կմ, Վրաստան 164 կմ, Իրան 35կմ եւ Թուրքիայի հետ 268կմ: Ելք դեպի ծով չկա:</br>
 
Բարձրունքների ծայրակետերը ծովի մակարդակից.</br>
Մակերեսը համեմատական է
Ամենացածր կետը. Գետ Դեբետ 400 մ</br>
Ավստրալիա. Տասմանիայի մոտ 33%:
Ամենաբարձր կետը. Արագած լեռ 4,095 մ</br>
Կանադա. Նովա Սքոթայի կեսից ավելին, 56%
Միացյալ Թագավորություն. Ուելսի մոտ 30%
Միացյալ Նահանգներ. Մարիլանդից մի քիչ փոքր. 7%
ԵՄ. Բելգիայից մի քիչ փոքր 8%:
 
Extreme points of Armenia:</br>
Սահմանի երկարություն.
Հյուսիս. Տավուշ ( 41°17′N 45°0′E / 41.283°N 45°E)</br>
Ընդհանուր. Կմ:
Հարավ. Սյունիք ( 38°49′N 46°10′E / 38.817°N 46.167°E)</br>
Այլ երկրների հետ. Ադրբեջան եւ Լեռնային Ղարաբաղ 556կմ, Նախիջեւանի ինքնավար մարզ 221կմ, Վրաստան 164 կմ, Իրան 35կմ եւ Թուրքիայի հետ 268կմ: Ելք դեպի ծով չկա:
Արեւելք. Շիրակ ( 41°5′N 43°27′E / 41.083°N 43.45°E)</br>
Արեւմուտք. Սյունիք ( 39°13′N 46°37′E / 39.217°N 46.617°E)</br>
 
Սկզբնաղբյուր.</br>
Բարձրունքների ծայրակետերը ծովի մակարդակից.
http://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Armenia</br>
Ամենացածր կետը. Գետ Դեբետ 400 մ
Ամենաբարձր կետը. Արագած լեռ 4,095 մ
 
Extreme points of Armenia:
Հյուսիս. Տավուշ ( 41°17′N 45°0′E / 41.283°N 45°E)
Հարավ. Սյունիք ( 38°49′N 46°10′E / 38.817°N 46.167°E)
Արեւելք. Շիրակ ( 41°5′N 43°27′E / 41.083°N 43.45°E)
Արեւմուտք. Սյունիք ( 39°13′N 46°37′E / 39.217°N 46.617°E)
 
Սկզբնաղբյուր.
http://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Armenia