«Սպեր (գավառ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի, [[File: → [[Պատկեր: oգտվելով ԱՎԲ |
չ clean up, փոխարինվեց: - → - (4), , → , (65), ։ → ։ (35), ՝ → ՝ (11), → (103), ), → ), (9), )։ → )։ (2), ( → ( (15) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 3.
== Պատմություն ==
Սպերը հռչակված էր ոսկու հարուստ հանքերով, որոնք հնում շահագործվել են։ Անտիկ հեղինակները Սպերը հիշատակում են Սիսպիրիտիս, Հեսպերիտիս և այլ անվանումներով («սասպեյրներ» ցեղանունից)։ Սեծ Հայքի բաժանումից (387) հետո Սպերը մտել է Հայաստանի հռոմեական մասի մեջ։ Արաբական նվաճումներից հետո եղել է Արմինիա ոստիկանության, 885-ից՝ հայ Բագրատունյաց թագավորության կազմում։ XI դ․ վերջին Սպերը նվաճել են սելջուկյան թուրքերը։
1207-ից հայ-վրացական զորքերը՝ [[Զաքարե Բ|Զաքարե]] և [[Իվանե Զաքարյան]]ների գլխավորությամբ, ազատագրել են Սպերը։ 1242-ին Սպերը զավթել են Բարձր Հայք ներխուժած մոնղոլական հորդաները։ XV դ․ Սպերը ընկել է կարա-կոյունլու, ապա՝ ակ-կոյունլու թուրքմեն ցեղերի, 1502-ից՝ Սեֆեյան Պարսկաստանի տիրապետության ներքո։ Օսմանյան սուլթանությունը Սպերը զավթել է 1555-ի և 1639-ի թուրք-պարսկական պայմանագրերով։ Թուրքերը Ս․ բաժանել են երկու մասի՝ Բաբերդ (Բայբուրթ)՝ համանուն կենտրոնով, և Սպեր քաղաքն իր շրջակայքով, որոնք, մեծ մասամբ որպես [[սանջակ]]ներ (լիվաներ), մտնում էին էրզրումի էյալեթի (վիլայեթի) մեջ։ Երբեմն Սպերը կցվել է Չլդըրի էյալեթին։
XVII դ․ Սպերը զուտ հայաբնակ էր։ Հակոբ Կարնեցին նշում է, որ Սպերի բնակիչները ամբողջովին հայեր էին։ Զբաղվում էին այգեգործությամբ, մեղվաբուծությամբ, հանքարդյունահանությամբ (հռչակավոր էին Վանք-Սադենի արծաթահանքերը), արհեստներով։ XV
1895
XIX դ․ վերջին
== Սպերի հայաբնակ բնակավայրերը ==
Աղբրիկ, Ավեր, Գանձ (Գանձասար), Գող (Կյող), էգեձոր, Թշաձոր (Դշաձոր), Խոզաղբյուր, Կաժ, Հիշեն, Հողեկ, Հունուտ, Զկնաջուր (Զենաջուր), Ղազենց, ճիպոտ (Չիփոթ), Մանց (Մաթուսանց, Մաթսանց), Մեզեգրեկ (Մեզերեկ), Շեհրիստանց, Ջուրակենց, Սալաձոր, [[Սպեր (բերդաքաղաք)|Սպեր]] կամ Գասապա, Վանք, Վարիզոնց, Տշանց, Քրեոզ, Օձուտ (Օձտեղ)։
== Ծանոթագրություններ ==
|