«Կուլոնի օրենք»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կուլոնի օրենք''', ֆիզիկայի օրենքներից, նկարագրում է [[էլեկտրական լիցք|լիցքավորված մասնիկների]] էլեկտրաստատիկ փոխազդեցությունը։ Ձևակերպել է ֆրանսիացի գիտնական [[Շառլ Օգյուստեն Կուլոն]]ը 1785թ.:։ Էական դեր է խաղացել դասական էլեկտրամագնիսական տեսության մշակման մեջ։ Ըստ Կուլոնի օրենքի, ''երկու կետային լիցքավորված մասնիկների փոխադարձ ձգողության կամ վանողության ուժը ուղիղ համեմատական է նրանց լիցքերի մեծության արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն''<ref name="1785a">[http://books.google.com/books?id=by5EAAAAcAAJ&pg=PA569#v=onepage&q&f=false «Առաջին հուշագրությունը էլեկտրականության և մագնիսականության մասին»] ''Histoire de l’Académie Royale des Sciences'', էջ. 569-577 Կուլոնը ուսումնասիրում է նույնանուն լիցքավորված մասնիկների վանողական ուժը.<br /><blockquote>''Էջ 574'' : Il résulte donc de ces trois essais, que l'action répulsive que les deux balles électrifées de la même nature d'électricité exercent l'une sur l'autre, suit la raison inverse du carré des distances.</blockquote><blockquote>''Անգլ.'' : It follows therefore from these three tests, that the repulsive force that the two balls -- [that were] electrified with the same kind of electricity -- exert on each other, follows the inverse proportion of the square of the distance.</blockquote>[http://books.google.com/books?id=by5EAAAAcAAJ&pg=PA578#v=onepage&q&f=false «Երկրորդ հուշագրությունը էլեկտրականության և մագնիսականության մասին»] ''Histoire de l’Académie Royale des Sciences'', էջ. 578-611. Կուլոնը ցույց է տալիս, որ տարանուն լիցքավորված մարմինները ենթարկվում են հակադարձ քառակուսային օրենքին</ref>:։ Կուլոնի օրենքը բազմիցս ստուգվել և հաստատվել է ճշգրիտ փորձերով։

Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության ուժի կախումը լիցքից և հեռավորությունից հայտնաբերել էր նաև [[Հենրի Կավենդիշ]]ը 1770թ., սակայն չէր հրապարակել։

Այլ հետազոտողներ, ինչպես օրինակ [[Ժոզեֆ Պրիստլի]]ն 1767թ., նույնպես նկատել էին օրինաչափությունը Կուլոնից առաջ<ref>Ժոզեֆ Պրիստլի, ''Էլեկտրականության պատմությունը և ներկա վիճակը. սկզբնական փորձերը (Լոնդոն, 1767), [http://books.google.com/books?id=HZE_AAAAcAAJ&pg=PA732#v=onepage&q&f=false էջ 732]</ref>:։ 1769թ. շոտլանդացի ֆիզիկոս Ջոն Ռոբիսոնը չափումների հիման վրա ստացավ, որ նույնանուն լիցքավորված երկու գնդերի վանողության ուժը փոխվում է x^-2.06 օրենքով<ref>Ջոն Ռոբիսոն ''Մեխանիկական փիլիսոփայության համակարգը'' (Լոնդոն, John Murray, 1822), հատ. 4: 68-դ էջում հեղինակը նշում է, որ 1769թ. նա հայտնել է լիցքավորված գնդերի փոխազդեցության ուժի վերաբերյալ ուսումնասիրությունների մասին [http://books.google.com/books?id=8pRDAAAAcAAJ&pg=PA73#v=onepage&q&f=false էջ 73] հեղինակը նշում է, որ այդ ուժը փոխվում է x^-2.06 օրենքով:</ref><ref>Ջեյմս Մաքսվել, խմբ., ''Մեծաևգո Հենրի Կավենդիշի հետազոտությունները էլեկտրականության շուրջ''... (Քեմբրիջ, Քեմբրիջի համալսարանի հրատարակություն, 1879), [http://books.google.com/books?id=3gYJAAAAIAAJ&pg=PA104#v=onepage&q&f=false էջ. 104-113]: «Էլեկտրականության փորձեր. էլեկտրական ուժի օրենքի փորձնական սահմանումը»</ref>:։

Երկու կետային լիցքավորված մասնիկների փոխադարձ ձգողության կամ վանողության ուժը ուղիղ համեմատական է նրանց լիցքերի մեծության արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն։

<math>|\boldsymbol{F}|=k_e{|q_1q_2|\over r^2}</math>:։

<math>\boldsymbol{F}=k_e{q_1q_2\boldsymbol{\hat{r}_{21}}\over r_{21}^2}</math>:։

'''k_e''' գործակիցը հայտնի է նաև Կուլոնի հաստատուն կամ էլեկտրական ուժի հաստատուն անունով:անունով։

[[ՍԳՎ համակարգ]]ում լիցքի [[չափման միավոր]]ն ընտրված է այնպես, որ ''k_e'' գործակցի արժեքը լինի 1:1։

[[Միավորների միջազգային համակարգ|Միավորների միջազգային համակարգում]]ում հիմնական միավորներից մեկը էլեկտրական հոսանքի ուժի միավորն է՝ [[Ամպեր (ուժի միավոր)|ամպերը]], իսկ լիցքի միավորը՝ [[Կուլոն (չափման միավոր)|կուլոնը]], ածանցվում է ամպերից։ Ամպերի մեծությունը որոշվում է այնպես, որ ''k'' = c²•10⁻⁷ [[Հենրի (չափման միավոր)|Հն]]/մ = 8, 9875517873681764{{e|9}}&nbsp;[[Նյուտոն (չափման միավոր)|Ն]]•մ²/[[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]² (Կամ Ֆ⁻¹•մ)։ ՄՄՀ-ում ''k_e'' գործակիցը գրվում է

տեսքով, որտեղ <math>\varepsilon_0</math>&nbsp;≈&nbsp;8, 854187817{{e|−12}}&nbsp;Ֆ/մ [[էլեկտրական հաստատուն]]ն է։

Համասեռ [[իզոտրոպ]] նյութում բանաձևի հայտարարում հարկ է ավելացնել միջավայրի ε հարաբերական [[դիէլեկտրիկական թափանցելիություն]]ը:ը։