«Դեղաբույսեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: % → %, , → , (54), ։ → ։ (19), ՝ → ՝ (2), → (72), ), → ), (2), )։ → )։ (3), ( → ( (6) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
[[File:Thymian.jpg|thumb|right|280px|[[Սովորական ուրց]]ի [[եթերայուղ]]ը (''Thymus vulgaris'') պարունակում է 20-54% [[թիմոլ]]<ref name=vulgaris>Thymus Vulgaris. PDR for Herbal Medicine. Mon%-tvale, NJ: Medical Economics Company. p. 1184.</ref>, որը ուժեղ հակաբորբոքային և հակասնկային դեղամիջոց է ու օգտագործվում է տարբեր դեղերի պատրաստման մեջ<ref>Pierce, Andrea. 1999. American Pharmaceutical Association Practical Guide to Natural Medicines. New York: [[Paul Fargis|Stonesong Press]]. P. 338-340.</ref>: Մինչ ժամանակակից հակաբիոտիկների հայտնաբերումը, ուրցի եթերայուղն օգտագործվել է վիրակապերում<ref name=Maud>{{cite book|author=Grieve, Maud|chapter=Thyme|title=A Modern Herbal|year=1931|url=http://botanical.com/botanical/mgmh/t/thygar16.html}} -- Hypertext version of the 1931 edition</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Ramsewak | first1 = Russel S. | last2 = Nair | first2 = Muraleedharan G. | last3 = Stommel | first3 = Manfred| last4 = Selanders | first4 = Louise| title = In vitro antagonistic activity of monoterpenes and their mixtures against 'toe nail fungus' pathogens | doi = 10.1002/ptr.1164 | journal = Phytotherapy Research | volume = 17 | issue = 4 | pages = 376–379 | date = April 2003 | pmid = 12722144}}</ref>: Թիմոլը օգտագործվում է նաև շնչառական վարակների բուժման համար, բույսից պատրաստված թեյը օգտագործվում է [[բրոնխիտ]]ը և [[հազ]]ը բուժելու նպատակով:]]
'''Դեղաբույսեր''' ({{lang-lat|Plantae medicinalis}}), [[մարդ]]կանց և [[կենդանիներ]]ի տարբեր հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործվող բույսերի խումբ։ Համաշխարհային բուսական աշխարհի մոտ 21000 տեսակ օգտագործվում է բուժիչ նպատակներով։ [[Հայաստան]]ում բուժիչ հատկություններով օժտված է մոտ 1500 տեսակ (օգտագործվող դեղապատրաստուկների մոտ 40
==Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունները==
Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունները պայմանավորված են նրանց օրգաններում առկա քիմիական տարբեր բաղադրության [[օրգանական նյութեր]]ով ([[ալկալոիդ]]ներ, [[գլիկոզիդ]]ներ, [[սապոնիններ]], [[եթերայուղեր]], [[ֆլավոնիդներ]], [[աղաղանյութեր]], [[վիտամին]]ներ և այլն), որոնք ֆիզիոլոգական ներգործություն են ունենում մարդկանց կամ կենդանիների օրգանիզմների վրա։ Բույսերում առաջացող կենսաբանական ակտիվ նյութերը կենդանի օրգանիզմի [[նութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] արդյունք են, ուստի ավելի բնական ձևով են մասնակցում մարդու օրգանիզմի կեևսաքիմիական և այլ կենսաբանական շարժերին։ Բույսերում պարունակվող որոշ նյութեր ազդում են [[սպիտակուցներ]]ի կենսասինթեզի վրա, պայմաններ ստեղծում իմունային մարմինների սինթեզի համար, բարձրացնում օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիաները, [[ֆերմենտներ]]ի ակտիվությունը և այլն։
==Հայաստանի դեղաբույսերը==
[[Պատկեր:Մատենադարան դեղաբույսեր1.jpg|left|300px|մինի|Դեղաբույսերը նկարագրող հայերեն մագաղաթ: Պահվում է [[Մատենադարան]]ում:]]
Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունների մասին հայ մատենագրության մեջ առաջին գրավոր վկայությունն է թողել [[Եզնիկ Կողբացի]]ն, իսկ որպես դեղամիջոցներ օգտագործել են [[Մխիթար Հերացի]]ն և [[Ամիրդովլաթ Ամասիացի]]ն։
===Դեղաբույսերի տեսակները===
Տող 11.
==Դեղաբույսերի կիրառությունը==
Հավաքած դեղաբույսեր դեղաբույսերը սովորաբար չորացնում են հատուկ չորանոցներում կամ ստվերում (բացառությամբ մի քանիսի, որոնց թարմ հումքից ստանում են [[եթերայուղեր]] և հյութեր)։ Չորացած դեղաբույսերը օգտագործում են թուրմեր, եփուկներ պատրաստելու համար, քիմիադեղագործական արդյունաբերության մեջ (հիմնականում մաքուր ներգործող նյութեր ստանալու համար)։
Դեղաբույսերից ստացված և քիմիաբուժական պատրաստուկներին ներկայացվող պահանջները (արդյունավետություն, անվտանգություն և այլն) նույնն են։ Չի կարելի միմյանց հակադրել դեղաբույսերը և սինթետիկ դեղամիջոցները կամ բնական հումքից ստացված միացությունները։ Հմուտ օգտագործման դեպքում բոլոր դեղամիջոցները լրացնում են միմյանց։
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ՀԲ}}▼
[[Կատեգորիա:Բույսեր]]
[[Կատեգորիա:Դեղագործություն]]
[[Կատեգորիա:Դեղեր]]
▲{{ՀԲ}}
| |||