«Ծածան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի, |right → |աջից oգտվելով ԱՎԲ |
չNo edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Cyprinus carpio.jpeg|մինի|աջից|250px|Ծածան]]
'''Ծածան''' ([[լատ.]]` Cyprinus carpio), [[ծածանաձկներ]]ի կարգի, [[ծածանների ընտանիք]]ի [[ձուկ]]։ Հայաստանում տարածված է [[Արաքս]], [[Ախուրյան գետ|Ախուրյան]], [[Մեծամոր (գետ)|Մեծամոր]], [[Հրազդան (գետ)|Հրազդան]], [[Արփա]], [[Քասաղ (գետ)|Քասաղ]] գետերում, [[Արփի լիճ|Արփի լճում]], [[Արարատի մարզ|Արարատ]]յան ՀԲ դաշտի ջրանցքներում, արհեստական լճակներում։ Հանդիպում է նաև [[Ախուրյանի ջրամբար|Ախուրյանի]], [[Ապարանի ջրամբար|Ապարանի]] և մի շարք այլ ջրամբարներում (եզակի առանձնյակներ որսվել են նաև [[Սևանա լիճ|Սևանա լճում]])։
Մարմնի երկարությունը մինչև 1 [[մ]] է, քաշը՝ 12 [[կգ]]։ Թեփուկները խոշոր են, ոսկեգույն։ Բեղիկները 2 զույգ են։ Մեջքի լողակը երկար է, հետույքային լողակում ունի ոսկրյա, սղոցաձև ճառագայթ։ Ապրում է [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]], [[Սև ծով|Սև]], [[Կասպից ծով|Կասպից]], [[Արալյան ծով]]երի ավազաններում, Հայաստանում՝ [[Արփի լիճ|Արփի լճում]], [[Արարատյան դաշտավայր]]ի ջրավազաններում, կլիմայավարժեցված է [[Ստեփանավան]]ի շրջանի լճակներում։ Ձվադրում է բաժիններով, [[հունիս]]-[[հուլիս]] ամիսներին, դնում մինչև 1,5 [[մլն]] [[ձկնկիթ]]։ Սնվում է [[անողնաշարավորներ|անողնաշարավոր]] կենդանիներով, ջրային [[բույս]]երով։ Ընտանեցված ծածանը կոչվում է «կարպ», որը լճակային տնտեսության ամենատարածված տեսակն է։
{{ՀՍՀ}}▼
==Արտաքին կառուցվածք==
[[Կատեգորիա:Ծածաններ]]▼
Խոշոր ձուկ է։ Մարմինը կողքերից մի փոքր սեղմված է, երկարությունը՝ 35-50 (երբեմն՝ մինչև 75) սմ, զանգվածը՝ մինչև 8 կգ և. ավելի։ Բերանը դնչի ծայրին է։ Վերին շրթունքի վրա կան 2 զույգ կարճ բեղիկներ։ Թեփուկները խոշոր են, [[կողագիծ|կողագծ]]ում՝ 36-40 հատ։
Ալանային ատամները եռաշարք են։ Պոչային լողակը համեմատաբար խոր կտրվածքով է։ Մեջքային լողակը երկար է՝ 23-27 ճառագայթով, հետնալողակը՝ կարճ՝ 8 ճառագայթով։ Մեջքային լողակի և հետնալողակի վերջին չճյուղավորված ճառագայթները հաստացած են և կրում են կեռ ու երկշարք փոքրիկ ատամիկներ։ Խռիկային առէջները 22-27 հատ են։ Մեջքը և գլխի վերին մասը մուգ մոխրագույն են կամ գորշ, մոխրականաչավուն, կողքերը՝ դեղնաոսկեգույև, փորիկը՝ սպիտակավուն կամ դեղնավուն։
Մարմնի [[թեփուկ]]ներից յուրաքանչյուրը (բացառությամբ փորիկի ու կողքերի ամենաստորին հատվածի) արտաքին մասում ունի մուգ եզրագիծ։ Մեջքային և պոչային լողակները մոխրագույն են, մուգ մոխրագույն, գորշ, գրեթե սև։ Պոչային լողակի ստորին բլթակը հաճաիս կարմրակամ նարնջամոխրագույն է, կրծքային լողակները՝ մոխրագույն, փորայինները՝ նաև դեղևամոխրագույն, նարնջամոխրագույն։ Հետնալողակը դեղին է կամ նարնջագույն։ Աչքի [[ծիածանաթաղանթ]]ը ոսկեգույն է, վերին մասում՝ մոխրագույն։
== Բազմացում և զարգացում ==
Սեռահասուն է դառնում 4-6 տարեկանում (կախված ապրելավայրից)՝ մարմնի 35 մմ նվագագույն երկարության դեպքում։ Հարթավայրային շրջաններում ընդհատումներով բազմանում է ապրիլ-մայիսին, բարձրադիր վայրերում՝ հունիսին՝ ջրի 1516°Շ-ի դեպքում։ Այդ ընթացքում արուների մարմնի վրա հայտնվում է «մարգարտյա» ցան։ Բազմացման համար կարևոր նախապայման է ձվադրավայրերում ջրերի վարարումը և առափնյա բուսականության առկայությունը։
Բեղունությունը կարող է հասնել մինչև 650 հազար ձկնկիթի։ Հասունացած [[ձկնկիթ]]ը դեղնավուն է, կպչուն, տրամագիծը՝ 1,3-1,4 մմ։
Դնում է մերձափնյա [[բույսեր]]ի վրա (ջրի մակերեսին մոտ)։ Ձկնկիթի զարգացումը (կախված ջրի ջերմաստիճանից) տևում է 4-5 օր, թրթուրներիևը՝ մինչև 1 ամիս։ Հանդիպում է հարուստ բուսականությամբ դանդաղահոս ջրերում։ Բնակվում է ջրամբարների մերձհատակային շրջանում։
== Սննդառություն ==
Ամենակեր է։ Հիմնականում սնվում է բենթոսային մանր [[անողնաշարավորներ]]ով, [[միջատներ]]ի թրթուրներով, ստորակարգ [[խեցգետնակերպներ]]ով, [[փափկամարմիններ]]ով, [[որդեր]]ով, [[բույսեր]]ով, [[դետրիտ]]ներով։ Սննդային ակտիվությունը սովորաբար բարձր է առավոտյան և երեկոյան։
== Արդյունաբերական նշանակություն ==
Արժեքավոր ձկնատեսակ է, որի քանակն անխնա որսի հետևանքով նվազում է։ Համապատասխան բնապահպանական միջոցառումների իրականացման արդյունքում կարող է ունենալ արդյունաբերական նշանակություն։
Հայաստանի ձկնային տնտեսություններից բնական ջրամբարներ են ներթափանցել ծածանի ընտելացված ու ավելի բարձրամարմին ձևերը՝ թեփուկային և հայելային կարպերը, որոնք ազատորեն խաչասերվում են ծածանների հետ։ Դա կարող է հանգեցնել ընտելացված ձևերի կողմից վայրի ծածանների գենետիկական կլանմանը։
{{ՀԲ}}
▲{{ՀՍՀ}}
| |||