«Ալեքսանդր Դյումա (հայր)»–ի խմբագրումների տարբերություն

| notableworks = «[[Կոմս Մոնտե-Քրիստո]]»<br />«[[Մարգո թագուհին|Մարգո թագուհին]]»<br /> «[[Թագուհու մանյակը|Թագուհու կախազարդը]]»<br />«[[Քառասունհինգ]]»<br /> «[[Երեք հրացանակիրները]]»

Ալեքսանդր Դյուման ծնվել է [[1802]] թ. Վիլլեր-Կոտրե քաղաքում գեներալ Թոմաս-Ալեքսանդր Դյումայի և Մարիա-Լուիզա Լաբուրեի՝ հյուրանոցի տիրոջ դստեր ընտանիքում։ Դյուման համարվում էր խառնարյուն, քանի որ հայրական գծով տատը սևամորթ ստրկուհի էր եղել Հաիթի կղզուց։ Պատերազմի հերոս հայրը մահանում է, երբ Ալեքսանդրը ընդամենը 4 տարեկան էր։

| archivedate = 2012-10-16 }}{{ref-ru}}</ref><ref>[http://www.mojgorod.ru/volgorad_obl/volgograd/index.html «Իմ քաղաքը»]{{ref-ru}}</ref>, Աստրախան, Անդրկովկաս։ Ռուսաստան կատարված իր ճանապարհորդությունների վերաբերյալ նա գրել է «Ճանապարհորդական տպավորություններ. Ռուսաստանում» գիրքը։<ref>{{cite book | last = Дюма | first = Александр | title = Путевые впечатления. В России | publisher = Ладомир | year = 1993 | pages = 1340 | url = | isbn = 5-86218-038-9}}</ref>

[[Պատկեր:Dumas_pere_printDumas pere print.jpg|thumb|left|180px|Դյուման իր կարիերայի ընթացքում]]

Մահացել է 1870 թվականի դեկտեմբերին և ի սկզբանե թաղվել իր ծննդավայրում՝ [[Վիլլ-Կոտրես]]ի [[Էնա]] շրջանում:շրջանում։ Նրա մահը ստվերվեց [[Ֆրանկո-պրուսական պատերազմ]]ով, իսկ ավելի ուշ փոփոխվող նորաձևությունը նվազեցրեց նրա ճանաչումը:ճանաչումը։ Ավելի ուշ՝ քսաներորդ դարում, այնպիսի գիտնականներ, ինչպիսիք էին Ռեջինալդ Համելը և Քլոդ Շոփը, առաջ բերեցին նրա արվեստի քննադատական վերակագնում և նորովի մեծարում, ինչպես նաև ձեռնամուխ եղան կորած գործերը գտնելուն:գտնելուն։ <ref name="Hamel">[http://www.iforum.umontreal.ca/ForumExpress/Archives/vol4no1en/article02_ang.html French Studies: "Quebecer discovers an unpublished manuscript by Alexandre Dumas"], ''iForum'', University of Montreal, 30 September 2004, accessed 11 August 2012</ref> Սա նպաստեց, որպեսզի [[2002 թվական]]ին Դյուման վերաթաղվի [[Փարիզի Պանթեոնում]]. պատիվ, որ վերապահվում է ֆրանսիական արվեստի մեծություններին:մեծություններին։ <ref>[http://web.archive.org/web/20080820091722/http://www.guardian.co.uk/education/2008/may/06/highereducationprofile.academicexperts John Crace // Claude Schopp: The man who gave Dumas 40 mistresses]</ref>

1970 թվականին [[Փարիզի մետրոպոլիտեն]]ի կայարաններից մեկը անվանակոչվեց նրա պատվին:պատվին։ Փարիզից դուրս գտնվող նրա հիմնական բնակատեղին՝ [[Մոնտե-Քրիստո ամրոց]]ը, վերակառուցվեց և բացվեց որպես հանրային թանգարան:թանգարան։

Որոնողները շարունակեցին գտնել Դյումայի գործերը պահոցներում, ներառյալ հինգ գործողությամբ [[«Ոսկե գողեր» պիես]]ը, որը գտնվեց 2002 թվականին գիտնական Ռեջինալդ Համելի կողմից [[Ֆրանսիայի Ազգային գրադարան]]ում:ում։ Հրատարկվեց 2004 թվականին [[Honoré-Champion]]-ում:ում։ <ref name="Hamel">[http://www.iforum.umontreal.ca/ForumExpress/Archives/vol4no1en/article02_ang.html French Studies: "Quebecer discovers an unpublished manuscript by Alexandre Dumas"], ''iForum'', University of Montreal, 30 September 2004, accessed 11 August 2012</ref>

2002 թվականին Դյումայի երկուհարյուրամյակի կապակցությամբ [[Ֆրանսիայի Հանրապետություն|Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ]] [[Ժակ Շիրակ]]ը հարգանքի տուրք է մատուցույմ մեծ գրողին՝ նրա աճյունն ամփոփելով [[Փարիզի Պանթեոն]]ում, որտեղ թաղված են բազմաթիվ ֆրանսիացի լուսավորականներ:լուսավորականներ։ <ref name="Hamel"/> Արարողությունը եթեր հեռարձակվեց. նոր դագաղի վրա գցված էր կապույտ թավշե կտոր և պահպանվում էր չորս հեծյալների կողմից, որոնք հագնված էին [[Ֆրանսիայի Հանրապետական պահակախումբ|Հանրապետական պահակախմբի]] չորս [[հրացանակիր]]ների պես:պես։ Դագաղը ամբողջ Փարիզով տանելով հասցրին Պանթեոն:Պանթեոն։<ref name="Webster">{{cite web | url=http://www.guardian.co.uk/world/2002/nov/30/paulwebster?INTCMP=ILCNETTXT3487 | title=Lavish reburial for Three Musketeers author |work=The Guardian |location=UK | date=29 November 2002 | accessdate=31 January 2012 | author=Webster, Paul}}</ref> Իր խոսքում նախագահ Ժակ Շիրակն ասաց.

Շիրակը խոստովանեց, որ Ֆրանսիայում եղել է ռասիզմ, և ասաց, որ Պանթեոնում վերահուղարկավորումը այն ճանապարհն է, որով շտկում են սխալները, քանի որ Ալեքսանդր Դյուման կանգնած է այնպիսի մեծ հեղինակների կողքին, ինչպիսիք են [[Վիկտոր Հյուգո]]ն և [[Էմիլ Զոլա]]ն:ն։<ref name="Շիրակ"/><ref>{{cite web | url=http://www.parisphotogallery.com/Paris/photos/monuments/Pantheon/Interior_crypt_Victor_Hugo_Alexandre_Dumas_Emile_Zola_10526.htm | title=Paris Monuments Panthéon-Close up picture of the interior of the crypt of Victor Hugo (left) Alexandre Dumas (middle) Émile Zola (right) | publisher=ParisPhotoGallery | accessdate=30 հունվարի 2012}}</ref> Շիրակը նշեց, որ Ֆրանսիան տվել է [[Ֆրանսիացի գրողների ցանկ|բազմաթիվ մեծ գրողներ]], բայց նրանցից ոչ մեկի գործերն այնքան չի ընթերցվում, որքան Դյումայինը:Դյումայինը։ Նրա վեպեը թարգմանվել են աշխարհի ավելի քան 100 լեզուներով:լեզուներով։ Ի լրումն այս ամենի, այդ վեպերի հիման վրա նկարհանվել են ավելի քան 200 կինոնկարներ:կինոնկարներ։

2005 թվականի հունիսին Ֆրանսիայում լույս տեսավ Դյումայի վերջին վեպը՝ [[«Սուրբ Հերմինեի ասպետը»]]:։ Ներկայացնելով [[Տրաֆալգարյան ճակատամարտ]]ը՝ Դյուման գեղարվեստական նկարագրությամբ ներկայացրել է [[Հորացիո Նելսոն|լորդ Նելսոն]]ի սպանությունը (նա սպանվել է անհայտ դիպուկահարի կողմից):։ Վեպը գրվել և մասերով հրատարակվել է 1869 թվականին, բայց վերջնականապես ավարտեց մահվանից քիչ առաջ:առաջ։ Սա Սուրբ Հերմինեի եռագրություն երրորդ մասն էր:էր։ Դումայագետ Քլոդ Շոփը 1990 թվականին պահոցում նկատեց մի նամակ, որը թույլ տվեց նրան բացահայտել անավարտ աշխատանքը:աշխատանքը։ Շոփը վերջապես գրեց վերջին երկուս ու կես մասերը՝ հիմնաված հեղինակի հուշագրությունների վրա:վրա։<ref name="Քրեյս">{{cite web |url=http://www.guardian.co.uk/education/2008/may/06/highereducationprofile.academicexperts |title=Քլոդ Շոփ: The man who gave Dumas 40 mistresses |accessdate=19 օգոստոսի 2008 |last=Քրեյս |first=Ջոն |authorlink=Ջոն Քրեյս (գրող)|date=6 մայիսի 2008 |work=The Guardian |location=UK | archiveurl= http://web.archive.org/web/20080820091722/http://www.guardian.co.uk/education/2008/may/06/highereducationprofile.academicexperts| archivedate= 20 օգոստոսի 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref> Հրատարակվել է Ֆեբուս հրատակչության (Editions Phébus) կողմից 60,000 օրինակով և դարձել է լավագույն վաճառվող գիրքը:գիրքը։ 2006 թվականի թարգմանվել է անգլերեն [[«Վերջին ասպետը»]] վերնագրով և այնուհետև թարգմանվեց այլ լեզուներով<ref name="Քրեյս"/> Շոփն արդեն գտել է Սուրբ Հերմինեի սագայի հետ առնչվող լրացուցիչ նյութեր և դրանք 2008 թվականին միասնականորեն հրապարակել է «Le Salut de l'Empire»-ում:ում։<ref name="Քրեյս"/>

Իր ստեղծագործական գործունեությունը գրողը սկսել է [[Բուրբոնների բարեփոխումներ|Բարեփոխումների]] ժամանակաշրջանում, երբ վերածնվեց [[Բուրբոններ]]ի միապետությունը, որը փորձում էր իր կողմը գրավել [[բուրժուազիա]]յի ներկայացուցիչներին և վերացնել [[1789]]–[[1794]] թվականներին Ֆրանսիայում բուրժուական հեղափոխության կատարած բոլոր կարևոր բարեփոխումները:բարեփոխումները։ [[Լյուդովիկոս XVIII]] արքան, հնարավորություն չունենալով ամբողջովին վերականգնել նախահեղափոխական կարգերը, ստիպված էր հաստատել սահմանադրությունը:սահմանադրությունը։ Ֆրանսիական նոր պառլամենտը բաղկացած էր երկու պալատից՝ պերերի պալատում նստաշրջան էին անցկացնում արքայի կողմից նշանակված բարձրաստիճան դեմքերը, իսկ պատգամավորների պալատ ընտրվում էր [[Ֆրանսիա]]յի հարուստ բնակչության ամենահարուստ շերտերից:շերտերից։ Պալատական ավելի պահպանողական շրջանակները այն ժամանակ ձգտում էին վերականգնել նախկինում եղած արտոնությունները և պայքարում էին միապետական բռնապետության լիակատար հաղթանակի համար:համար։ Այստեղ «[[Կոմս Մոնտե-Քրիստո]]»-ի ապագա հեղինակը բավականին ըմբռնված ընդունեց պետական քաղաքականության ուղղությունը՝ այդ մասին պատկերացումներ տալով իր ստեղածգործության առաջին իսկ գլուխներում: գլուխներում։

1820-ական թվականների [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայում]]յում տեղի էին ունենում եռուն քննարկումներ նորածին ռոմանտիկ (գաղափարապաշտ) գրականության ձևերի և բովանդակության շուրջ, որը համապատասխանում էր [[XIX դար|XIX դարի]]ի հոգևոր պահանջներին:պահանջներին։ Համեմատաբար ոչ մեծ բանաստեղծների և արձակագիրների մի խումբ՝ [[Վիկտոր Հյուգո|Վիկտոր Հյուգոյի]]յի գլխավորությամբ իրեն հայտարարեց ֆրանսիական գրականության մեջ նոր ուղղության հետևորդ:հետևորդ։ [[Ռոմանտիզմ|Ռոմանտիզմի]]ի (գաղափարապաշտության) առաջատար հոսանքը իրենից ներկայացնում էր Բարեփոխումների ժամանակաշրջանի ֆեոդալ-պալատական առաջավոր հասարակության ընդդիմություն:ընդդիմություն։ Ռոմանիկների (գաղափարապաշտների) շարքերում հայտնվեց նաև Ալեքսանդր Դյուման, որն առաջինը հասավ մեծ հաջողության և իր դրամատուրգիական տաղանդի ամբողջական գնահատման՝ որպես «Հենրիխ III և նրա արքունիքը» պատմական դրամայի հեղինակ:հեղինակ։ «Հենրիխ III»-ը պատմական դրամա է, որում հեղինակը պսակել է միապետական իշխանության պաշտամունքը, բեմադրվել է [[1829]] թվականին [[Ֆրանսիական կոմեդիայի թատրոն]]ի բեմում:բեմում։ Այս դրամայի նշանակության մասին [[Անդրե Մորուա]]ն գրել է.

{{քաղվածք|| Արդյո՞ք նրա պիեսը պատմական էր: Ոչ ավել, ոչ պակաս, քան Վալտեր Սքոթի վեպերը: Գաղտնիքներով լեցուն պատմություն: Դյումայի մոտ ամեն ինչ պարզ էր ու որոշակի: Եկատերինա Մեդիչին իր ձեռքում էր պահում բոլոր խարդավանքների թելերը: Հենրիխ III-ը փչացնում է դուքս դը Գիզայի պլանները: Ինչևէ, Դյուման ինքն էլ էր հրաշալի հասկանում, որ իրականում այդ բոլոր արկածներն ավելի խճճված էին: Բայց ի՞նչ նշանակություն ուներ այդ ամենը: Նա ուզում էր միայն բան՝ խելահեղ գործողություններ: Հենրիխ III-ի դարաշարջանն իր մենամարտերով, դավերով, քաղաքական կրքերի փոթորկումով նրան հիշեցնում էին նապոլեոնյան դարաշրջանը: Դյումայի մշակմամբ պատմությունն այնպիսին էր, ինչպես ուզում էին տեսնել ֆրանսիացիները՝ ուրախ, գունագեղ, կառուցված հակադրությունների վրա, որտեղ Բարին մի կողմում էր, Չարը՝ մեկ այլ կողմում: 1829 թվականի հանդիսատեսը, որը զբաղեցրել էր պարտերը, կազմված էր հենց այն մարդկանցից, որոնք իրագործեցին մեծ հեղափոխությունը և կռվեցին կայսրության զորքերում: Նրանց դուր էր գալիս, որ արքաներին և նրանց գործերը ներկայացնում էին «հաղթական, դրամատիզմով լեցուն պատկերներով, որն էլ նրանց լավ ծանոթ էր»: <ref name="М84">А. Моруа. Три Дюма. — М.: Пресса, 1992, с. 84—85</ref>}}

«Հենրիխ III»-ից հետո Դյուման գրում է մի շարք հայտնի [[պիես]]ներ և [[կատակերգություն]]ներ, որոնք իրենց ժամանակին բավականին մեջ փառքի արժանացան:արժանացան։ Դրանց շարքում էին «Քրիստինա», «Անտոնի», «Բարեկամությունը, հանճարը և զեխությունը», «[[Նելսյան աշտարակ]]ի գաղտնքիները»:։

Ալեքսանդր Դյուման մեծացրեց իր գիտելիքների շրջանակը շնորհիվ հայտնի ֆրանսիական պատմաբաններ [[Ամաբլ Գիյոմ Պրոսպեր Բարանտ|Պ.Բարանտի]], Օ.Թիերիի, [[Ժյուլ Միշլե|Ժ.Միշլե]]ի աշխատությունների ուսումնասիրությունների:ուսումնասիրությունների։ Իր ստեղծագործություններում մշակելով ազգային-պատմական թեման, նա մեծամասամբ կիսում էր [[Օգյուստեն Թիերի]]ի կարծիքը, որը իր ուսումնասիրություններում ձգտում էր հետևել որոշակի դարաշրջանում կատարված իրադարձությունների օրինաչափ հերթագայությանը, որոշել շարադրանքի բովանդակությունը, որը կոչված էր դառնալու երկրի իրական պատմությունը: պատմությունը։

Դյումայի «Գալիա և Ֆրանսիա» ([[1833]]) գիրքը վկայում էր հեղինակի՝ ազգային պատմության իրազեկվածության մասին:մասին։ Պատմելով գալլական ցեղի ստեղծման վաղ շրջանի, ֆրանկների դեմ գալլերի պայքարի մասին՝ Դյուման մեջբերում է ֆրանսիական պատմության շատ աշխատություններ:աշխատություններ։ Գրքի եզրափակիչ գլխում հեղինակը քննադատական կարծիք է հայտնում Լուի Ֆիլիպի միապետության մասին:մասին։ Նա գրել է, որ նոր արքայի օրոք գահը պահում են գործարանատերերի, հողատերերի, ֆինանսիստների բարձրաշխարհիկ հասարակությունը, կանխագուշակել էր, որ ապագայում Ֆրանսիայում կստեղծվի Հանրապետություն՝ որպես ազգային ներկայացուցչության լայն ձև:ձև։ Թիերիի՝ այս ստեղծագործությանը տված դրական կարծիքը թևեր տվեց հեղինակին, և նա ավելի մեծ փութաջանությամբ ձեռնամուխ եղավ ֆրանսիացի պատմաբանների աշխատությունների ուսումնասիրություններին:ուսումնասիրություններին։

30-ական թվականներին Դյումայի մոտ միտք ծնվեց Ֆրանսիայի [[XV դար|XV]] – [[XIX դար|XIX]] դարերի պատմությունը ներկայացնել վեպերի լայն շարքով, որի սկիզբը դրվեց «Իզաբելլա Բավարացի» ([[1835]]) վեպով:վեպով։ Պատմական աղբյուր հանդիսացան [[Յուվենալ Յուրսին]]ի «Ֆրուասսարի ժամանակագրությունը», «Կարլ VI-ի դարաշրջանի ժամանակագրությունը, Պրոսպեր դը Բարանտի «Բուրգունդյան դքսերի պատմությունը»:։

Ֆրանսիայի պատմությունը նա նաև ցույց տվեց երկու պատմական վեպ-կենսագրականներում՝ «Լյուդովիկոս XIV» և «Նապոլեոն»:։

[[XIX դար]]ի 30-ական թվականների վերջում ֆրանսիական թերթերը բաժանորդների թիվն ավելացնելու նպատակով կիրառում էին շարունակաբար տպագրվող վեպերի տպագրությունը:տպագրությունը։ Դյուման թերթերի հրատարակիչների համար ամենացանկալի գրողներից մեկն էր. նրա գրքերը վայելում էին մեծ ճանաչողություն, նրա անունը գրավում էր մեծ թվով ընթերցողների:ընթերցողների։ Դյումայի աշխատակիցների մեկը՝ [[Ժերար դը Ներվալ]]ը, ծանոթացրեց նրան քիչ ծանոթ գրականագետ [[Օգյուստ Մակե]]ի հետ, և նրա ազդեցությամբ Դյուման որոշեց անդրադառնալ պատմա-արկածային վեպի ժանրին, որում անցած դարաշրջանների իրադարձությունները հիմք էին հանդիսանում հերոսների արկածների համար:համար։ Դյուման վերափոխեց Մակեի՝ [[Անտենոր Ժյուլի]]ի կողմից մերժված «Դիմակահանդեսային գիշեր» («Բատիլդա») պիեսը, և դա ընդունվեց բեմադրության «Ռենեսանս» թատրոնում:թատրոնում։ Երիտասարդ հեղինակը երջանիկ էր իր հաջողությունից և առաջարկեց Դյումային [[Գահախնամակալություն|գահախնամակալության]] ժամանակաշրջանի վեպի նախագիծ՝ «Բարի Բյուվան»: ։

Դյուման մասնակցեց նաև այս վերափոխմանը, և վերջնական տարբերակում վեպը ստացավ «Շևալյե դ՛Արմանտալ» անվանումը:անվանումը։ Վեպն ընդունվեց տպագրության «Լյա Պրեսս» թերթի կողմից, որը գնեց Դյումայի ապագա բոլոր ստեղծագործությունները:ստեղծագործությունները։ Ընդդեմ «Շևալյե …»-ի երկու հեղինակների կողմից ստորագրման հանդես եկավ [[Էմիլ դը Ժերարդե]]ն. նրա աչքում Մակեի անունը նվազեցնում էր գրքի արժեքը. ընթերցողն ուզում էր տեսնել միայն Դյումայի վեպերը:վեպերը։ «Շևալյե …»-ն լույս տեսավ միայն Դյումայի ստորագրությամբ, Մակեն ստացավ մեծ փոխհատուցում ՝ ութ հազար ֆրանկ, և արդյունքում շարունակեց համագործակցությունը:համագործակցությունը։ Դյումայի հետ Մակեն աշխատել է «Երեք հրացանակիրներ», «Կոմս Մոնտե-Քրիստո», «Մարգո թագուհին», «Կանացի պատերազմ» վեպերի վրա:վրա։ Դյումայի և Մակեի նամակագրությունը վկայում է, որ վերջինիս ավանդը նշանակալից է եղել:եղել։ Գրականության պատմաբան [[Ալբեր Թիբոդե]]ն առաջարկում էր նրանց կոչել Դյումա-Մակե՝ գտնելով, որ Էրկման-Շատրիանի օրինակով վեպերի հեղինակները պետք է նշվեն երկակի անունով:անունով։

Դյումայի գրչի բեղունությունը զարմացնում էր, իսկ նրա գրքերի շռնդալից հաջողությունը ծնում էր նախանձ և բազմաթիվ թշնամիներ:թշնամիներ։ [[1845 թվական]]ին լույս տեսավ Էժեն դը Մերիկուրի «Վեպերի գործարան «Ալեքսանդր Դյումա և ընկերներ առևտրի տուն» պամֆլետը, որտեղ հեղինակը ոչ միայն մեղադրում էր Դյումային նրանում, որ նա անխնա շահագործում էր [[գրականության նեգրեր]]ին, այլև մտավ նրա անձնական կյանք:կյանք։ <ref name="М197">Մերիկուրն ինքն է առաջարկել Դյումային համագործակցություն՝ մերժում ստանալով՝ բողոք ներկայացրեց «Գրականագետների միություն», պահանջեց Էմիլ դը Ժերարդենից, որ «Լյա Պրեսսը» հրաժարվի Դյումայի գործերը հրատարակելուց: Ավելի ուշ հենց դը Մերիկուրին մեղադրեցին համահեղինակների անունները թաքցնելու մեջ. «գրականության նեգրերից» մեկի՝ Ռոշֆորի «Էժեն դը Մերիկուր և ընկերներ առևտրի տուն» պամֆլետը լույս տեսավ 1857 թվականին: Տե՛ս նաև А. Моруа. Три Дюма. — М.: Пресса, 1992, с. 196—197</ref> Դյուման Մերիկուրին դատի տվեց և շահեց գործը, բայց նրան չհաջողվեց կանխել իրեն վարկաբեկող շշուկների տարածումը:տարածումը։ Պամֆլետի լույս տեսնելու հետ կապված՝ նա խնդրեց Մակեին նամակ գրել, որտեղ նա հրաժարվում էր Դյումայի հետ ստեղծած գրքերի վերահրատարակման իր իրավունքներից:իրավունքներից։ Մակեն մասնավորապես գրում էր.

{{քաղվածք|Մեր բարի ընկերությունն ու ազնիվ խոսքը մեզ միշտ բավարարել են. այնպես որ մենք, գրելով համարյա կես միլիոն տող ուրիշ մարդկանց գործերի մասին, երբեք չմտածեցինք այն մասին, որ գոնե մի տող գրենք մեր գործերի մասին: Բայց մի անգամ Դուք խախտեցիք լռությունը: Դուք այդպես վարվեցիք, որպեսզի մեզ պաշտպանեք ցածր ու անհեթեթ հերյուրանքներից… Դուք այդպես վարվեցիք, որպեսզի հրապարակայնորեն հայտարարեք, որ ես, Ձեզ հետ համագործակցելով, գրել եմ մի շարք ստեղծագործություններ: Դուք նույնիսկ չափազանց մեծահոգի էիք, թանկագի՛ն բարեկամ, Դուք կարող էիք երեք անգամ ուրանալ ինձ, բայց Դուք դա չարեցիք և հռչակեցիք իմ անունը: Մի՞թե Դուք դեռ չեք փոխհատուցել այն գրքերի համար, որ մենք գրել ենք միասին:<ref name="М198">Մեջբերում ըստ А. Моруа. Три Дюма. — М.: Пресса, 1992, с. 198</ref>}}:։

Հետագայում, երբ Դյումայի հետ հարաբերությունները փչացել էին, Մակեն պնդում էր, որ նամակը գրել է ճնշման տակ:տակ։ 1858 թվականին Մակեն Դյումային դատի տվեց՝ պահանջելով 18 վեպերի ստեղծման գործում իրեն ճանաչել համահեղինակ, բայց երեք դատավարությունն էլ մեկը մյուսի հետևից տանուլ տվեց:տվեց։ Դյումայի կյանքի վերջին օրերին, երբ արդեն ծանր հիվանդ էր, որդուն ասում էր իր և Մակեի մեջ եղած «գաղտնի հաշիվների» մասին:մասին։ Մակեին հայտնելով հոր մահվան մասին՝ Դյումա-որդին հարցնում է, թե կար արդյոք համահեղինակների միջև հատուկ պայմանավորվածություն:պայմանավորվածություն։ 1871 թվականի սեպտեմբերի 26-ի նամակում Մակեն հավաստիացնում էր, որ ոչ մի «գաղտնի հաշիվներ» չեն եղել.

Մակեի (և այլ համահեղինակների) վեպերը՝ ստորագրված Դյումայի կողմից, մնում են բանավեճերի առարկա նաև մեր ժամանակներում:ժամանակներում։ Առաջին հերթին Մակեն հավակնում էր «Երեք հրացանակիրներ»-ի համահեղինակությանը:համահեղինակությանը։ Արդի գրականագետները այդ հավակնությունները մերժում են. հիմնական ապացույցը հանդիսանում է այն փաստը, որ Մակեն ինքնուրույն չէր կարող անգամ մոտենալ պատմական վիպասանքի գլուխգործոցի այս մակարդակին:մակարդակին։ Բայց «գործարանի» առկայությունը երկբայությունների առիթ չի տալիս. Դյումայի ստեղծագործական ժառանգությունը կազմում է հարյուրավոր հատորներ, և այս ամենը միայնակ գրել (նույնիսկ թելադրել) նույնիսկ ամենաաշխատասեր ու աշխատունակ հեղինակի ուժերից վեր էր, առավել ևս համեմատաբար այն կարճ կյանքում, որ ապրեց Դյուման:Դյուման։ Եվ այսօր՝ XXI դարում, Դյուման առաջվա պես գլխավորում է աշխարհի ամենաբեղուն գրողների շարքը:շարքը։

[[2010 թվական]]ին նկարահանվեց «[[Ուրիշ Դյումա]]» կինոնկարը նրա և [[Օգյուստ Մակե|Մակե]]ի համահեղինակության և նրանց մրցակցության սկզբի մասին:մասին։

* [[1934]] [[Կոմս Մոնտե-Քրիստոյի առեղծվածը (կինոնկար) |Կոմս Մոնտե-Քրիստոյի առեղծվածը]]

* [[1951]] [[Դ՛Արտանյանի շեղբը (կինոնկար)| Դ՛Արտանյանի շեղբը]]

* [[1952]] [[Տիկինը երկաթե դիմակով (կինոնկար)| Տիկինը երկաթե դիմակով]]

* [[1952]] [[Պատրաստ շեղբով (կինոնկար)| Պատրաստ շեղբով]]

* [[2001]] [[Հրացանակիրը (կինոնկար)| Հրացանակիրը]]

* [[«Դյուման Կովկասում» (կինոնկար)|«Դյուման Կովկասում»]] ՝ [[1979 թվական]]ի կինոնկար, որտեղ հումորային ձևով ներկայացվում է 1850-ական թվականներին [[Կովկաս]]ում Ալեքսանդր Դյումայի արկածների մասին:մասին։

* Դյուման եղել է [[խառնածին]]:։

* [[Արթուրո Պերես-Ռեվերտ]]ի «[[Դյումայի ակումբը կամ Ռիշելյեի ստվերը]]» գրքում պատմվում է Դյումայի համահեղինակ (որոշ աղբյուրներում՝ «գրականության նեգր») [[Օգյուստ Մակե]]ի մասին:մասին։