Մատրիցային մոդելներ

Մատրիցային մոդելներ տնտեսագիտության մեջ, տնտեսամաթեմատիկական հաշվեկշռային մոդելների առավել տարածված տեսակներից: Ունեն ուղղանկյուն աղյուսակի (մատրիցի) ձև, որում արտացոլվում է արտադրության վրա կատարված ծախքերի, արտադրանքի բաշխման և նորաստեղծ արժեքի կառուցվածքը: Այս տիպի մոդելներում միաձուլվում են արտադրանքի արտադրության և ռեսուրսների հաշվեկշիռները: Մատրիցային մոդելները բաղկացած են չորս քառորդակից.

• I քառորդակում արտացոլվում են մոդելավորվող օբյեկտի ներարտադրական կապերը,
• II-ում՝ արտադրական գործունեության արդյունքը,
• III-ում՝ սկզբնական ռեսուրսների ծախսը, որն ստացվում է դրսից, և նորաստեղծ արժեքը,
• IV-ում՝ նորաստեղծ արժեքի մասնակի վերաբաշխումը: Մատրիցային մոդելների հիմնական հավասարումներն են՝

$\sum _{j}^{}{x_{i}j}$+$y_{i}$=$x_{i}$ և $\sum _{i}^{}{x_{i}j}$+$z_{j}$=$x_{j}$,

որտեղ $i$-ն և $j$-ն մոդելավորվող օբյեկտի ստորաբաժանումների ինդեքսներն են, $X_{i}$-ն $i$-րդ ստորաբաժանման համախառն արտադրանքի ծավալն է, $X_{i}j$-ն $i$-րդ ստորաբաժանման մատակարարումն է $j$-րդ ստոբաբաժանմանը, $y_{i}$ $i$-րդ ստորաբաժանման վերջնական արդյունքի ծավալն է, $z_{j}$-ն $j$-րդ ստորաբաժանման սկզբնական ռեսուրսների ծախսն է և նորասաեղծ արժեքը: Մատրիցային մոդելները մշակվում են ժողտնտեսության տարբեր մակարդակների համար: Մակրոտտնտեսական օբյեկտների աբողջ ժողտնտեսության կամ տնտեսության շրջանի) Մատրիցային մոդելներ կրում են միջճյուղային հաշվեկշիռ անվանումը: Մատրիցային մոդելների հաջորդ տիպը արդյունաբերական ձեռնարկությունների, խորհրդային տնտեսությունների, կոլտնտեսությունների տեխարդֆինպլանի մոդելն է: Մատրիցային մոդելների տարատեսակներն են՝ միջճյուղային-միջշրջանային հաշվեկշիռները, ինֆորմացիոն մատրիցները: Որոշակի առումով Մատրիցային մոդելներ են համարում նորմատիվային տնտեսամաթեմատիկական մոդելների սկզբնական ինֆորմացիայի գրելաձևը: Դրանց օգնությամբ կարելի է որոշել ամբողջ ժողաընաեսության, նրա տարբեր օղակների բոլոր հիմնական ցուցանիշները՝ փոխկապվածության մեջ և լրիվ հաշվեկշռված ձևով: Ինֆորմացիայի ներկայացումը մատրիցային տեսքով բնութագրում է մոդելավորվող օբյեկտում կատարվող անա. պրոցեսները, հեշտացնում ինֆորմացիայի մուտքը ԷՀՄ-ներ ն ստացված արդյունքների անաեսամաթեմատիկակտն վերլուծությունը: