«Կով»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կով''', միասմբակավոր որոճողների ընտանիքին պատկանող վայրի ցուլի ենթատեսակ, ընտանի ցուլի ({{lang-la|Bos taurus taurus}}) էգ առանձնյակ, [[Գյուղատնտեսական կենդանիներ|գյուղատնտեսական կենդանի]]։ Բազմացվում է [[միս|մսի]], [[կաթ]]ի և [[կաշի|կաշվի]] համար։ Այս տեսակի արուները կոչվում են ցուլեր։ Կովերը ընտելացվել են [[մարդ]]ու կողմից մոտավորապես 10,500 տարի առաջ [[Արևմտյան Հայաստան]]ում և [[Միջագետք]]ում:ում։ Որոշ երկրներում, օրինակ [[Հնդկաստան]]ում, կովերը համարվում են սուրբ [[կենդանիներ]]:։

Ընտանի կովերի նախնին եղել է վայրի ցուլը, ավելի կոնկրետ նրա վայրի բնության մեջ արդեն ոչնչացած [[ենթատեսակ]]ը՝ [[տուր]]ը (''Bos primigenius''):։ [[Խոշոր եղջերավոր կենդանիներ]]ը և հատկապես կովերը մեծ դեր են ունեցել մարդկության պատմության մեջ:մեջ։ Ընտելացումը սկսվել է [[վաղ նեոլիթ]]ում, մոտ 8500 տարի առաջ, ապա ընտելացվեցին նաև [[այծեր]]ը, [[ոչխարներ]]ը և [[խոզեր]]ը:ը։ Ընտելացումը սկսվել է [[Ալթայի երկրամաս|Ալթայ]]-[[Հնդկաստան]]-[[Իրան]] եռանկյունում:եռանկյունում։

Տուրերը սելեկցիայի են ենթարկվել [[Միջին Ասիա]]յում իսկ [[զեբուներ]]ը՝ ([[սապատավոր եզ]]) [[Ինդոնեզիա]]յի տարածքում:տարածքում։ [[1994]] թվին անցկացրած գենետիկական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ ճիշտ է ժամանակին տարածված այն կարծիքը, թե կովերը չեն ծագում մեկ ժառանգական գծից<ref name="genom">[http://www.membrana.ru/articles/global/2009/04/27/185700.html membrana.ru] Կովի գենոմը թույլ կտա արագացնել գյուղատնտեսության զարգացումը </ref><ref>[http://www.runewsweek.ru/forum/forum20/topic6524/messages/ Կովի գեների բացահայտման ընդառաջ]</ref>:։

Ժամանակակից գենետիկական հետազոտությունները հիմք են տալիս ենթադրելու, որ բոլոր ժամանակակից կովերը ծագել են 80 վայրի ցլերից, որոնք ընտելացվել են [[Միջագետք]]ի վերին գետերի շրջակայքի գյուղերում մոտ 10 500 տարի առաջ՝ այժմյան [[Թուրքիա]]յի տարածքի հարավ-արևելքում, [[Իրաք]]ի հյուսիսում<ref name="e2">{{статья|автор=Bollongino, Ruth & al. |заглавие=Modern Taurine Cattle descended from small number of Near-Eastern founders|ссылка=http://mbe.oxfordjournals.org/content/early/2012/03/14/molbev.mss092|издание=Molecular Biology and Evolution|год=7 Mar 2012. }}</ref>:։ Նրանց բազմացնում էին մսի, կաթի և կաշվի համար:համար։ Բացի դրանից, այդ կենդանիներին օգտագործում էին որպես ծանրություն տանող ուժ: ուժ։ Հնում կովերը եղել են հարստության չափանիշներից մեկը, իսկ նախրի գողությունը՝ գողության ամենահին ձևերից մեկը:մեկը։

Վայրի և ընտելացված խոշոր եղջերավոր կենդանիներին օգտագործվում էին միայն մսի համար, սակայն գյուղատնտեսության զարգացման հետ մեկտեղ նրանց սկսեցին օգտագործել նաև որպես աշխատուժ:աշխատուժ։ Հարուրամյակների ընթացքում եզները ծառայել են որպես ծանր աշխատանք կատարողներ և մինչ օրս էլ այն շատ երկրներում օգտագործում են:են։

Ընտելացման սկզբում խոշոր եղջերավոր կենդանիների ամբողջ նախիրը երկարաեղջյուրավոր էր, որը տարածվել էր հարավ-արևմտյան [[Ասիա]]յից և [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզ]]ուց դեպի [[Աֆրիկա]] (մոտ 7000 տարի առաջ) և Կենտրոնական Եվրոպա (մոտ 5000 տարի առաջ):։ Առաջին կարճաեղջյուրավոր մեծաքանակ նախիրը համարյա նույնքան հին է. հայտնաբերվել են ոսկորներ, որոնք 7000 տարեկան են:են։

Փոքր կարճաեղջյուրավոր կենդանիները [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում ստացել են կելտական կամ [[կելտական տավար|իբերական տավար]] անվանումները:անվանումները։ Նրանք տարածվել են [[Արևմտյան Աֆրիկա|Արևմտյան]] և [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում և եվրոպական մայրցամաքի մնացած հատվածում:հատվածում։ Այժմյան եվրոպական և ամերիկյան կաթնատու և կաթնա-մսատու տեսակները հենց այդ կելտական տավարի հետևորդներն են<ref name="krug">{{cite web|url=http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/biologiya/KRUPNI_ROGATI_SKOT.html?page=0,1#part-375|title=Крупный рогатый скот|publisher=Энциклопедия Кругосвет|accessdate=2013-04-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GD59GtAJ|archivedate=2013-04-28}}</ref>:։