|
[[Պատկեր:Os-TableImage.png|մինի|Օսմիում]]
'''Օսմիում''' (<small>[[լատիներեն]]</small>՝ ''Osmium''), [[Քիմիական տարրեր|քիմիական տարր]] է որի նշանն է <big>Os</big> և ատոմային թիվը՝ 76։ Բոլոր նյութերի մեջ ունի ամենամեծ [[խտություն]]ը։ Այդ ցուցանիշով նրա հետ կարող է համեմատվել միայն [[իրիդիում]]ը։ Արծաթափայլ կապտավուն մետաղ է։
== Անունը ==
Անունն ստացել է ''հոտ'' նշանակող [[հին հունարեն]] ὀσμή բառից։ Պատճառը օսմիումի ցնդող OsO<sub>4</sub> օքսիդի՝ [[օզոն]]ի սուր հոտ հիշեցնող հոտն է։
== Ֆիզիկական հատկությունները ==
[[Պատկեր:Osmium 1-crop.jpg|մինի|ձախից|upright|160px|Օսմիումի գնդիկ]]
Օսմիումն ամենամեծ խտությունն ունեցող նյութն է, ունի [[իրիդիում]]ից մի քիչ մեծ խտություն՝ 2.59 գ/սմ<sup>3</sup>։<ref name="Densities">{{cite journal|url=http://www.platinummetalsreview.com/pdf/pmr-v33-i1-014-016.pdf|title=Densities of osmium and iridium: recalculations based upon a review of the latest crystallographic data|author=Arblaster, J. W.|journal=Platinum Metals Review|volume=33|issue=1|year=1989|pages=14–16}}</ref>
Կարծր և միաժամանակ հեշտ փշրվող մետաղ է, ունի շատ ցածր սեղմման հատկություն, որով կարող է համեմատվել [[ադամանդ]]ի հետ։ Համապատասխանաբար, շատ մեծ է առաձգականության ծավալային մոդուլը՝ 395-462 [[Պասկալ (չափման միավոր)|ԳՊլ]] (ադամանդինը 443 [[Պասկալ (չափման միավոր)|ԳՊլ]] է)։<ref>{{cite journal|title=Osmium Metal Studied under High Pressure and Nonhydrostatic Stress|journal=Phys. Rev. Lett.|volume=100|issue=4|page=045506|year=2008|doi=10.1103/PhysRevLett.100.045506|pmid=18352299|bibcode=2008PhRvL.100d5506W|last1=Weinberger|first1=Michelle|last2=Tolbert|first2=Sarah|last3=Kavner|first3=Abby}}</ref><ref>{{cite journal|first=Hyunchae|last=Cynn|coauthors=Klepeis, J. E.; Yeo, C. S.; Young, D. A.|title=Osmium has the Lowest Experimentally Determined Compressibility|journal=Physical Review Letters|volume=88|issue=13|year=2002|doi=10.1103/PhysRevLett.88.135701|page=135701|pmid=11955108|bibcode=2002PhRvL..88m5701C}}</ref><ref>{{cite journal|first=B. R.|last=Sahu|coauthors=Kleinman, L.|title=Osmium Is Not Harder Than Diamond|journal=Physical Review B|volume=72|year=2005|issue=11|doi=10.1103/PhysRevB.72.113106|page=113106|bibcode=2005PhRvB..72k3106S }}</ref>
Հալման ջերմաստիճանն է 3033 °C, եռմանը՝ 5012 °C ։
==Կիրառությունը==
[[Պատկեր:OsStaining.jpg|160px|մինի|ձախից|Բուսական հյուսվածքի էլեկտրոնային մանրանկարը առանց օսմիումի տետրօքսիդով ներկելու (վերեւում) եւ ներկած վիճակում (ներքեւում):]]
Մաքուր վիճակում օսմիումը կիրառվում է հազվադեպ՝ օքսիդների բարձր տոքսիկության պատճառով, փոխարենը հաճախ է օգտագործվում այլ մետաղների հետ համաձուլվածքների ձևով։ Օսմիումի համաձուլվ³Íքները շատ ամուր են և, օրինակ, օսմիրիդիումը կիրառվում է շիթային գրիչներ, գործիքների գլխիկներ, էլեկտրական կոնտակտներ պատրաստելիս։ <br />
Օսմիումի տետրօքսիդը կիրառվում է մատնահետքերը դրոշմելու գործում <ref>{{cite journal|title=The Use of Hydrogen Fluoride in the Development of Latent Fingerprints Found on Glass Surfaces|first=Herbert L.|last=MacDonell|journal=The Journal of Criminal Law, Criminology, and Police Science|volume=51|issue=4|year=1960|pages=465–470|jstor=1140672|doi=10.2307/1140672}}</ref>, նաև՝ էլեկտրոնային մանրադիտակների համար օրգանական նյութերի հյուսվածքները ներկելու համար։ <br />
[[Օսրամ]] անունն ստացած օսմիումի և [[վոլֆրամ]]ի համաձուլվածքը լայնորեն կիրառվում շիկացման լամպերի թելիկներ պատրաստելու ժամանակ։<br />
[[Պալադիում]]ի նման փոշիացրած օսմիումը նույնպես ունի ջրածնի ատոմները կլանելու հատկություն։ Սա հնարավորություն կտար, որպեսզի օսմիումը կիրառվի որպես մետաղների հիդրիդային մարտկոցների էլեկտրոդ։ Սակայն, օսմիումը թանկ է և կարող է փոխազդեցության մեջ մտնել սովորաբար մարտկոցներում որպես էլեկտրոլիտ օգտագործվող [[կալիում]]ի հիդրօքսիդի հետ։
* [[Պարբերական աղյուսակ]]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
[[Կատեգորիա:Տարրեր]]
| 