«Վարք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «==Վերնագիր == '''Վարք''', հոգեկան ակտիվության արտաքին շարժողական դրսևորում, որը բնորոշ է և՛ մարդկանց,...»: |
No edit summary |
||
Տող 1.
Տարբերում են վարքի մի շարք տեսակներ.
* բնազդային վարք
* հմտություններ
* խելամիտ վարք
Բանական վարքը մարդու կյանքում գիտակցված է լինում և իրենից ներկայացնում է գործունեության արտաքին կողմը:
Տող 15 ⟶ 16՝
Կտրվում են կապերը ընտանիքի ու մտերիմների հետ։ Հիվանդությունը խաթարում է ոչ միայն հոգեբանական, այլև կենսբանական ֆունկցիաները։ Նման մարդիկ միջանձնային հարաբերություններում դրսևորում են հետեւյալ յուրահատկությունները.
=== Ադիկտիվ վարքի առաջացման նպաստավոր
Ադիկտիվ վարքի առաջացման համար նպաստավոր պայմաններից մեկն էլ փոխըմբռնման բացակայությունն է։ Զգացմունքային շփման բացակայությունը փոխարինվում է առարկաների ու երևույթների հետ «շփումով»։ Անհաջողության մշտական վախը առաջացնում է այդ տհաճ զգացումից ազատվելու ձգտում, օրինակ, ալկոհոլի օգնությամբ։
Տող 34 ⟶ 35՝
Նշված խնդիրները մարդուն դարձնում են անկայուն եւ խոցելի, ինչն արդեն վտանգավոր է դառնում նրա հոգեկան, ապա եւ ֆիզիկական առողջության համար։
== Ասոցիալական
== Հակասոցիալական վարք ==
=== Հակասոցիալական վարքի նշանները ===
* ծնողներին ու հարազատների հետ զգացմունքային կապի բացակայություն,
* ստախոսություն, * դաժանություն,
* ագրեսիվություն։
Այդ երեխաները հաճախ են կռվի մեջ մտնում, խուլիգանություն անում, ուշ են տուն գալիս, թափառում են, գողություն անում և այլն։
* պարտքի եւ պատասխանատվության զգացումի իսպառ բացակայությամբ,
* անտարբեր են երեխաների ու նրանց ճակատագրի նկատմամբ, *իրավախախտումներ են կատարում` գողություններ, խարդախություններ և այլն։
* դյուրագրգիռ են, իմպուլսիվ, ագրեսիվ, հակված են անկանոն սեռական կապերի։ *չեն զգում խղճի խայթ
* ամեն ինչից արագ ձանձրանում են, այդ թվում նաև մարդկանցից։
Հակասոցիալական վարք ունեցող աղջիկներին հատուկ է գեդոնիստական մոտիվացիան, այսինքն` հաճույք ստանալու ձգտումը։ Սեփական գործողությունները կառավարելու ընդունակությունը բացակայում է, նրանք գտնում են իրենց ցանկությունների իշխանության տակ։ Իրենց արարքների վտանգավոր կամ վատ հետևանքների մասին չեն մտածում։
* ծնողների ոչ բավարար ուշադրությունը երեխաների նկատմամբ
* ծնողների հետ ջերմության, կապվածության բացակայությունը
== Սուիցիդալ վարք ==
Սուիցիդալ վարքը (ինքնասպանության տրամադրվածություն) արտահայտվում է ինքնասպանության իրագործման բարձր ռիսկով։ Հնարավոր են ինքնասպանության հետեւյալ տիպերը` կախված սոցիալական միջավայրի հետ անհատի շփումների առանձնահատկություններից.
* «անեմիկ» ինքնասպանություն` կապված կյանքում ճգնաժամային իրավիճակների, անձնական ողբերգությունների հետ (հարազատի կորուստ, ունեցվածքի կորուստ
* «էգոիստական ինքնասպանություն» կապված սոցիալական պահանջների անընդունելիության հետ («հեռանալու»ձեւ սոցիալական անբարենպաստ իրավիճակից)
* ծանր մանկություն «վատ» ընտանիքում
Տող 72 ⟶ 74՝
* նախկին իդեալների կործանում։
=== Սուիցիդալ վարքի պատճառները
* Ընտանեկան հարաբերություններ
* Հիվանդություններ, այդ թվում` հոգեկան
* Դժբախտ սեր
* Հարբեցողություն և ալկոհոլիզմ
Տող 84 ⟶ 86՝
* ստորացման, վիրավորանքի,
* ծնողների կողմից չհասկացվածության պատճառով։
Երեխաների սուիցիդալ վարքի ռիսկը մեծանում է ատելության, ագրեսիայի, կոպտության եւ անարդարության մթնոլորտում (դա երեխային միայնակ ու մոլորված է դարձնում)։
==== Ինքնասպանության հիմնական
===== Սուիցիդալ վարքին նպաստում են. =====
== Ագրեսիվ վարք ==
Ագրեսիան դրդապատճառային վարք է, որը շատ հաճախ կարող է վնաս պատճառել մեկ այլ օբյեկտի կամ մարդկանց, ովքեր իրենց մոտ դեպրեսիա , անհարմարություն, լարվածություն, ճնշված վիճակ են առաջացնում: ՙԱգրեսիա՚ հասկացությունը գրականության մեջ օգտագործելով` որոշ հետազոտողներ հասկանում են ուժեղ ակտիվություն, ինքնահաստատման ձգտում : ՙԱգրեսիա ՚ ասելով հասկանում են նաև թշնամության փաստեր, ջարդեր, այսինքն գործողություններ, որոնք առաջացնում են կենդանի կամ անկենդան օբյեկտների քայքայում: Միևնույն ժամանակ հեղինակները առանձնացնում են
▲Ագրեսիան դրդապատճառային վարք է, որը շատ հաճախ կարող է վնաս պատճառել մեկ այլ օբյեկտի կամ մարդկանց, ովքեր իրենց մոտ դեպրեսիա , անհարմարություն, լարվածություն, ճնշված վիճակ են առաջացնում: ՙԱգրեսիա՚ հասկացությունը գրականության մեջ օգտագործելով` որոշ հետազոտողներ հասկանում են ուժեղ ակտիվություն, ինքնահաստատման ձգտում : ՙԱգրեսիա ՚ ասելով հասկանում են նաև թշնամության փաստեր, ջարդեր, այսինքն գործողություններ, որոնք առաջացնում են կենդանի կամ անկենդան օբյեկտների քայքայում: Միևնույն ժամանակ հեղինակները առանձնացնում են ՙագրեսիա՚ հասկացությունը որպես վարքի ձև և ՙագրեսիվությունը՚ որպես անձի հոգեկանի վիճակ: Ընդ որում ագրեսիային բնորոշողը համարվում է վարքը, որը վնաս է հասցնում: Այդ վնասը կարող է լինել ինչպես ուղղակի, այնպես էլ` անուղղակի , օրինակ բամբասանք տարածելը: ՙԱգրեսիա՚ հասկացությանը որպես հոմանիշներ օգտագործվում են ՙդեստրուկտիվություն՚,ՙչզսպվածություն՚, ՙդաժանություն՚ հասկացությունները, իսկ ՙագրեսիվությունը՚ համարվում է hակվածություն կոնֆլիկտային վարքի կամ ձգտում ջարդելու : Ն.Դ.Լևիտովը ագրեսիվության վիճակը նկարագրում է որպես ինքնակառավարումը կորցնելու հետևանքով առաջացած զայրույթի զգացում :
▲ Բազմաթիվ հոգեբաններ են անդրադարձել ագրեսիայի ուսումնասիրման խնդրին, օրինակ Ֆրոյդը, Ա.Բասը, Լ.Բերկովիչը: Ա. Բասը առաջ քաշեց ինստրումենտալ և թշնամական ագրեսիա հասկացությունները: Է.Ֆրոմը առանձնացրեց ագրեսիայի բարորակ և չարորակ տեսակները: Ագրեսիան կարող է լինել ինչպես կանխամտածված, այնպես էլ ոչ դիտավորյալ:
=== Ագրեսիայի տեսակները ===
▲ Ա.Բասը և Ա.Դարկը առանձնացրել են ագրեսիայի հինգ տեսակ.
▲ 1.ֆիզիկական ագրեսիա
▲ 2.գրգռվածություն (բռնկում,կոպտություն)
▲ 3.խոսքային ագրեսիա
▲ 4.անուղղակի ագրեսիա (ուղղորդված կամ չուղղորդված)
▲ 5.նեգատիվիզմ
▲ Հոգեվերլուծական մոտեցումը ագրեսիան դիտարկում է պայքարելու բնազդ ,որը վերականգնվում է: Ագրեսիայի ուսումնասիրման առաջին փորձերը պատկանում են Ֆրոյդին:Ժամանակի ընթացքում անհատի մոտ կուտակված ագրեսիվ էներգիան դուրս է գալիս պայթյունի միջոցով, եթե նախորդ պայթյունից հետո ավելի երկար ժամանակ է անցել, ապա սպասվելիքը հնարավոր է անցնի սպոնտան ձևով և գրգռիչ չլինի:
▲ Էթիոլոգիական մոտեցմանը հետևելով Կ.Լորենցը գտնում էր, որ բնածին ագրեսիան գտնվում է սիրո, ընկերական հարաբերությունների ճնշման տակ:
Երեխաների մոտ ագրեսիվ վարքը կարող է ունենալ պաշտպանական նշանակություն և հոգեբանական պաշտպանական մեխանիզմները արդարացնում են նրա ագրեսիվ վարքը: Յուրաքանչյուր տարիքային փուլ ունի զարգացման իր սպեցիֆիկ ձևը:Տարիքային պահանջներին հարմարվելը հաճախ կարող է ուղեկցվել ագրեսիվ ռեակցիաներով:Տարիքային ճգնաժամերը, որոնք ուղեկցվում են ագրեսիայի աճով,կապված են նոր պահանջմունքների հայտնվելու հետ,որոնք չեն բավարարվում առկա հարաբերություններում ու կարողություններում: Փոքր երեխաները ցանկանալով պահպանել ծնողական սերը, հակված են դաժանություն ցուցաբերել փոքր քրոջ կամ եղբոր նկատմամբ:
Տող 128 ⟶ 131՝
Գոյություն ունեն ագրեսիվության պրոբլեմի հետազոտության բազմաթիվ բիհևյորիստական մոտեցումներ, բայց ագրեսիայի և բռնության միակ ընդհանուր տեսությունը հանդիսանում է Ջոն Դոլլարդի տեսությունը, որն ուղղված էր ցանկացած ագրեսիայի պատճառի բացահայտմանը:
Ջ.Դոլլարդը ագրեսիան դիտում էր որպես ֆրուստրացիայի հետևանք և մարդը, ով ֆրուստրացիա է զգացել ունի ագրեսիայի հակում: Ագրեսիվ վարք կարող է առաջացնել ինչպես արտաքին գրգռիչները, այնպես էլ պատժվելու վախը: Ջ.Դոլլարդից երկու տարի անց այս տեսության հեղինակներից մեկը` Ն.Ե.Միլլերը, լրացումներ կատարեց և գրեց, որ ֆրուստրացիան կարող է առաջացնել տարբեր ռեակցիաներ և դրանցից մեկն էլ ագրեսիվությունն է:Ն.Ե.Միլլերը առաջ քաշեց համակարգված մոդել այնպիսի իրավիճակներում, երբ անհատները դրսևորում են ագրեսիա,այստեղ զոհի ընտրությունը պայմանավորված է երեք գործոններով.▼
*ագրեսիայի դրդող ուժից▼
*տվյալ վարքը արգելակող գործոնների ուժից ▼
*յուրաքանչյուր զոհի պոտենցիալի և ֆրուստրատիվ գործոնի նմանությունից:▼
▲Ջ.Դոլլարդը ագրեսիան դիտում էր որպես ֆրուստրացիայի հետևանք և մարդը, ով ֆրուստրացիա է զգացել ունի ագրեսիայի հակում: Ագրեսիվ վարք կարող է առաջացնել ինչպես արտաքին գրգռիչները, այնպես էլ պատժվելու վախը: Ջ.Դոլլարդից երկու տարի անց այս տեսության հեղինակներից մեկը` Ն. Ե. Միլլերը, լրացումներ կատարեց և գրեց, որ ֆրուստրացիան կարող է առաջացնել տարբեր ռեակցիաներ և դրանցից մեկն
Բիհևյորիստ Ա.Բասը ևս անդրադարձել է այս խնդրին,սկիզբ դնելով ագրեսիայի բիհևյորիստական տեսությանը:▼
▲* ագրեսիայի դրդող ուժից
▲* տվյալ վարքը արգելակող գործոնների ուժից
▲* յուրաքանչյուր զոհի պոտենցիալի և ֆրուստրատիվ գործոնի նմանությունից:
▲Բիհևյորիստ Ա.Բասը ևս անդրադարձել է այս խնդրին, սկիզբ դնելով ագրեսիայի բիհևյորիստական տեսությանը:
== Կոնֆորմիստական վարք ==▼
▲== Կոնֆորմիստական վարք ==
Կոնֆորմիստական վարքը բնութագրվում է հայացքների, սկզբունքների եւ սովորույթների յուրահատկության բացակայությամբ, պաշտոնական կարծիքների անվերապահ ընդունմամբ, հարմարվողականությամբ, իշխանությամբ, հեղինակությամբ օժտված մարդկանց ցուցումներին անքննադատ հետևելու սովորությամբ։
Կոնֆորմիզմը արհեստական, անիրական կյանքի ձևերից
* իր հետ շփումից,
* չի փորձում իմանալ ճշմարտությունն իր մասին,
* չի մտածում կյանքի իմաստի մասին,
* թույլ է զարգացած ինքնագիտակցությունը։
* կյանքում նա կարևոր է համարում տրաֆարետային, համընդհանուր արժեքները։
* զուրկ է անհատականությունից, ստերեոտիպային է, կանխատեսելի։
* այլ կերպ գործող մարդկանց չի հասկանում կամ անլիարժեք է համարում։
Կոնֆորմիստն արտաքին ճնշումներն ու պարտադրանքներն ընդունում է ինքնակամ` որպես ձերբազատում կասկածներից, հանգստություն, կարգավորում։ Համարում է, որ մեծամասնությունը միշտ ճիշտ է, որ մեծամասնությունը անհատի պաշտպանության երաշխիքն է, նա չի մտածում անձնական պատասխանատվության մասին, նա ձգտում է հեռանալ մանկության անվտանգ աշխարհ, վստահել առաջնորդներին իր ճակատագիրը, նրանց դիտարկելով որպես իր ծնողներ։
Տող 155 ⟶ 158՝
== Շեղվող վարք ==
Մարդու այն սոցիալական գործողությունները, արարքները, գործունեությունը, որոնք չեն համապատասխանում, հակասում են տվյալ հասարակության մեջ ընդունված և գործածվող վարքի նորմերին, կոչվում կամ համարվում են շեղվող վարք։
Տող 172 ⟶ 174՝
=== Շեղվող վարքի տեսակները ===
▲'''Անկարգապահ վարք''', որը վարվեցողության նորմերի խախտումներ է։
▲'''Բարոյազանց վարք''', որն արդեն ընդունված հաղորդակցման բարոյական նորմերի խախտումներ է, բայց հեշտ հաղթահարելի։
▲'''Իրավախախտ վարք''', որի դեպքում ոտնահարվում են իրավունքի նորմեր, բարոյական և այլ բնույթի վնաս պատճառվում ուրիշին։
▲'''Քրեածին վարք''' նշանակում է, որ անձը ունի իրավախախտումներ կատարելու հոգեբանական նախադրյալներ և կարող է կատարել այն իրեն հարմար իրադրություններում։
▲'''Հանցածին վարք''', որը քրեածին վարքի երկրորդ, ավելի խոր աստիճանն է, երբ անձը կարող է կատարել ծանր հանցագործություններ։
| |||