«Սմբատ Ա Սյունի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն | Նախորդող = | Հաջորդող = Վասակ Ա Սյունի | Ցուցակ = Սյունիքի արքա<...»: |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ
|անուն=Սմբատ Ա Սյունի
|տիտղոս=Սյունիքի արքա
|պատկեր=
|կալանք=
|իշխանություն=[[987]] - [[998]]
|հայր=[[Սահակ Սյունի]]
|նախորդ=
|հաջորդող=[[Վասակ Ա Սյունի]]
|երեխաներ=
|տոհմ=[[Սյունիներ]]
|թագուհի=
}}
'''Սմբատ Ա Սյունի''' ({{lang-hy|Սմբատ Ա Սյունի}}) կամ '''Սմբատ Ա Սահակյան''', [[Սյունիքի թագավորություն|Սյունիքի թագավորության]] թագավոր՝ 987թ.-ից:
Սմբատ Սյունին Աշոտ Սյունու 4 զավակներից մեկի՝ Սահակի որդին էր: 963թ.-ից որպես Սյունիքի իշխան՝ իր տիրապետությունն էր հաստատել [[Ծղուկ]] և [[Բաղք]] գավառներում: 976-980 թթ.[[Սյունիներ]]ի իշխանության դրոշն էր հաստատել ամբողջ [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիքի]] վրա: 987թ. <ref>The Journal of Jewish studies 2002:<blockquote>Vayots Dzor was the largest district of the kingdom of Siwnik which was founded in 987 by the 'principal prince' Smbat, son of Sahak prince of Baghk</blockquote></ref>, օգտվելով [[Բագրատունյաց Հայաստան|Անիի թագավորության]] ժամանակավոր թուլացումից, Ռավվավի ամիրաների ու [[Խաչենի իշխանություն|Արցախի իշխանների]] օժանդակությամբ Սյունիքը հռչակել է անկախ: Իր թագավորության մեջ, սակայն չեն մտել Սյուիք նահանգի [[Գեղարքունիք]] և [[Երնջակ]] գավառները: Ինչպես վկայում է [[Ստեփանոս Օրբելյան]]ը՝ «''…Թագ կապեն գեղեցկահասակ եւ վայելչագիտակ առնն հայկազնոյ Սմբատայ` Սիւնեաց տեառն''»<ref>Ստեփանոս Օրբելյան, Սիսական նահանգի պատմություն, Թիֆլիս,1910:<blockquote>Թագ կապեն գեղեցկահասակ եւ վայելչագիտակ առնն հայկազնոյ Սմբատայ` Սիւնեաց տեառն</blockquote></ref>. Սմբատ Ա-ն հիմնում և ձևավորում է թագավորական ապարատը, բացում դատարաններ, նորոգում ամրոցները և ժամանակակից տեսքի բերում բանակը:
[[Պատկեր:Tatev Monastery from a distance.jpg|մինի|ձախից|[[Տաթևի վանք]]]]
[[988]]թ. <ref name="988г.">Степаненко В. П., Из истории армяно-византийских отношений второй половины X—XI в. (к атрибуции монет Кюрикэ куропалата), 1978:<blockquote>Войска вассальных государств принимали участие во всех внешнеполитических акциях анийских Багратидов. В качестве примера можно привести конфликт владетеля Тао Давида Куропалата с царём Абхазии Картли Багратом III и его отцом Гургэном (988). Союзник Давида шаханшах Смбат II направил ему на помощь войска Вананда, Сюника, Васпуракана и Ташир-Дзорагета.</blockquote></ref> ճանաչեց Անիի Բագրատունիների գերիշխանությունը <ref name="БСЭ">http://http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%A1%D1%8E%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5%20%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE/</ref>. [[991]]—[[992]] թթ. [[Գագիկ Ա]] թագավորըիր վասալից գրավում է [[Վայոց Ձոր]]ը<ref>http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Гагик%20I/,Гагик I</ref><ref>Степаненко В. П., Политическая обстановка в Закавказье в первой половине XI в., 1975:<blockquote>Тем не менее шаханшахам (царям царей) Анийского царства —Смбату II (977—990) и Гагику I (990—1020) удалось временно стабилизировать обстановку. К Анийскому царству были присоединены Двинский эмират Саларидов, княжество Вайоц-дзор, области Сюникского и Парисосского царств.</blockquote></ref>, [[Ճահուկ|Ճահուկը]] և [[Ծղուկ (Սյունիքի մարզ)|Ծղուկի]] հյուսիսը՝ ստիպելով Սյունիքի թագավորին բավարարվելով նահանգի հարավային գավառներով: Փոխարենը Սմբատը ստանում է Երնջակը, որը ազատագրվել էր Գողթանի ամիրայությունից:
970 թ. Սյունյաց գահերեց իշխան Աշոտի թոռը` Սահակի որդի Սմբատը, նույնպես արտաքին ուժերի սադրիչ միջամտությամբ իրեն հռչակեց Սյունիքի թագավոր: ''«Այդ ինչու՞, գրում է [[Ստեփանոս Օրբելյան]]ը, Հրաչեի կողմից գերեվարված Բագրատունիների ժառանգներից կարող են օծվել հայոց թագավորներ, իսկ Սյունյաց աշխարհից` ոչ: Չէ՞ որ ի Հայկայ երևելի հարազատութեամբ որդիք զհարս փոխանակելով և տերութեամբ եկեալ հասեալ էին մինչև ցայժմ: Սյունյաց աշխարհի իշխանները «երբեք ոչ ըմբոստացան ի հայրենի տերութեանցն», ուստի «քրեական մեղք» չի կարելի համարել Սմբատի գահակալությունը»:''
Սյունիքի առաջին գահակալը` Սմբատ Սահակյանը վախճանվեց [[998]] թ. և ամփոփվեց [[Տաթևի վանք]]ում: Գահը ժառանգեց որդի [[Վասակ Ա Սյունի|Վասակը]] ([[998]]-[[1040]]թթ.), որը «ազատակոյտ բազմութեամբ» թագավոր օծվեց Գրիգոր եպիսկոպոսի ձեռքով: Նրա կրտսեր եղբայր Սևադան դարձավ իշխանաց իշխան:
Սյունիքի առաջին գահակալը` Սմբատ Սահակյանը վախճանվեց [[998]] թ. և ամփոփվեց [[Տաթևի վանք]]ում:
{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն2
| Նախորդող =
| Հաջորդող = [[Վասակ Ա Սյունի]]
| Ցուցակ = Սյունիքի արքա<br />Սմբատ Ա Սյունի
| Տարիներ = 987 - 998
| bcolor =
|
| color2 = #819FF7
| color3 = #FE642E
}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
| |||