«Համաճարակ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Խմբագրում եմ|Rosiko}}
'''Համաճարակ''' ( էպիդեմիա), միատեսակ վարակիչ հիվանդությունների իրար հաջորդող պրոցես, որն արտահայտվում Է որևէ կոլեկտիվում, բնակավայրում, շրջանում կամ երկրում դրանց նշանակալի տարածմամբ:Համաճարակի բռնկմանը նպաստող նախադրյալներն են սանիտարական կանոնների խախտումը, վարակի աղբյուրների, փոխանցողների և բնակչության ընկալունության առկայությունը, առողջապահական օրգանների անբավարար կանխարգելիչ աշխատանքը և այլն: Տվյալ վայրի և տվյալ պատմական պայմանների համար սովորական (նվազագույն) հիվանդությունը կոչվում է սպորադիկ, երբ արձանագրվում են հիվանդության իրար հետ կապ չունեցող առանձին դեպքեր: Ոչ մեծ տերիտորիայում (մեկ բնակավայր, քաղաքի կամ ավանի մի մաս, հանրակացարան, զորանոց) հիվանդության տարածումը, որն ընթանում է կարճ ժամանակամիջոցում, անվանում են համաճարակային բռնկում, իսկ մեծ տերիտորիաներում, երբեմն մի քանի երկրներում կամ մայրցամաքներում, բնակչության զանգվածային ախտահարումը՝ աշխարհավարակ (պանդեմիա): Երբ վարակիչ հիվանդու թյունը որոշակի տերիտորիայում գրանց վում է մշտապես և շատ տարիների ըն թացքում, անվանում են տեղաճարակ (էն դեմիա) կամ հիվանդության տեղաճարակայնություն, իսկ որոշակի տերիտորիայում երկարատև գրանցվող և վատ պայմանների հետ կապված հիվանդությունը (որովայնային տիֆ, դիզենտերիա, բծավոր տիֆ)՝ վիճակագրական համաճարակայնություն: Եթե հիվանդությունը կապված է բնական որոշակի պայմանների առկայության հետ (օրինակ, ժանտախտի հարուցիչի մշտական շրջանառությունը ավազամկների, արջամկների, գետնասկյուռների միջև), անվանում են իսկական տեղաճարակայնություն: Տվյալ բնակավայրին ոչ բնորոշ, այլ երկրներից ներմուծված վարակիչ հիվանդությունները կոչվում են էկզոտիկ՝ տարաշխարհիկ (օրինակ, ՍՍՀՄ-ի համար էկզոտիկ է բնական ծաղիկը): Նկատվում են վարակիչ հիվանդությունների քանակական տատանումներ՝ կապված տարվա եղանակների հետ (սեզոնականություն), որոնք պայմանավորված են փոխանցողների ակտիվության սեզոնային տատանումներով, վարակի աղբյուր հանդիսացող որոշ կենդանիների կյանքի առանձնահատկություններով (օրինակ, արջամկների և գետնասկյուռների ձմեռային քունը ընդհատում է դրանց շփումը մարդկանց հետ, և կանխվում է ժանաախտի տարածումը): Ամռան ամիսներին, մրգի և բանջարի օգտագործման հետ կապված, մեծանում է աղիքային վարակիչ հիվանդությունների թիվը:Համաճարակ կենդանիների, էպիզոոտիա, համաճարակային պրոցեսների ինտենսիվության բարձրացում, որն արտահայտվում է վարակիչ հիվանդությունների (դաբաղ, ժանտախտներ, խոշոր եղջերավորների պերիպննմոնիա են) առավել լայն տարածմամբ: Այն կարող է ընդգրկել տնտեսությունը, շրջանը, մարզը կամ երկիրը:համաճարակ բնորոշվում է հիվանդությունների զանգվածային բռնկումներով, վարակի աղբյուրների ընդհանրությամբ, գաղտնի շրջանի տևողության սահմաններում հիվանդության միաժամանակյա կամ հաջորդական առաջացմամբ և հիվանդության առանձին դեպքերի տարածքային մոտիկությամբ:
| |||