'''<<Հանդերձյալ աշխարհ>>''', ըստ կրոնադիցաբանական պատկերացումների երևակայական աշխարհ, որտեղ մարդկանց մահվանից հետո իբր շարունակվում է նրանց կյանքը (հոգին կամ նաև մարմնապես):։ <<Հանդերձյալ աշխարհ>> գաղափարն առաջ է եկել դեռևս այն ժամանակ, երբ մարդն իր և շրջապատի մասին ունեցած պարզունակ պատկերացումներով կարծել է, թե մարդկային կյանքը տեղափոխվում է նաև իրական աշխարհից դուրս, որ, մասնավորապես, անմահ է նրա հոգին:հոգին։ Այդ պրոցեսում մեծ դեր են կատարել նաև մարդկանց հոգեբանական ապրումները՝ հատկապես սարսափը մահվան և սերը կյանքի նկատմամբ հաճախ արտահայտել է աշխարհի կատարյալ լինելու ցանկությունը և ընդունվել է որպես երկրային կյանքի շարունակություն, սակայն առանց վերջինիս թերությունների:թերությունների։ Պատմական զարգացման ընթացքում մահը և <<Հանդերձյալ աշխարհ>> մեկնաբանվել են յուրովի:յուրովի։ Հին եգիպտացիների համար երկրային կյանքը միջոց էր ապագա կյանքի համար՝ այստեղից էլ մահացածների մումիացման սովորույթը և նրանց պաշտամունքը:պաշտամունքը։ Հունական մշակույթի ծաղկման շրջանում անհատը դիտվում էր որպես իրական աշխարհում գործող հասարակական-քաղ. էակ, այդ պատճառով <<Հանդերձյալ աշխարհ>> համարվում էր ստվերների թագավորություն:թագավորություն։ Հին հայերի պատկերացմամբ, մարդու մահից հետո հոգին անջատվում է մարմնից և շարունակում իր կյանքը:կյանքը։ Իշխել է նաև <<Հանդերձյալ աշխարհ>>-ում մարմնապես ապրելու գաղափարը:գաղափարը։ Այս պատճառով մահացածների համար դամբարաններ են կառուցել, նրանց հետ թաղել ստրուկներին, հարազատներին, զենք, ուտելիք և այլն:այլն։
Հասարակության սոցիալական շերտավորման հետևանքով առանձնացել են դժոխքի և դրախտի գաղափարները:գաղափարները։ <<Հանդերձյալ աշխարհ>>-ի պատկերացումը սկսել է կատարել մարդկանց սոցիալ-դասակարգային վարքի կարգավորման ու գնահատման ֆունկցիա և մարդկանց ապակողմնորոշել կյանքի իրական խնդիրներից:խնդիրներից։ Կյանքի իմաստը, մարդկության գոյության նպատակը կապվել է <<Հանդերձյալ աշխարհ>>-ի հետ, կյանքը համարվել է լոկ ժամանակավոր փորձություն:փորձություն։
Բոլոր ժամանակների առաջադեմ մտածողները ցույց են տվել <<Հանդերձյալ աշխարհ>>-ի հակահումանիստական, հակագիտական բովանդակությունը:բովանդակությունը։
