«Իսլամի հիմնասյուներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
Իսլամում առանձնացվում է 2 հասկացություն՝ [[Իսլամի հիմնասյուներ|իսլամի կրոնի հիմնասյուներ]] (արաբերեն՝ أركان الدين, առքան ալ-դին) և [[հավատի հիմքեր]](արաբերեն՝ أصول الدين, ուսուլ ալ-դին): Հավատքի հիմքերը դոգմաներ են, որոնք ձրավորվել են երկար ժամանակի ընթացքում, իսկ հիմնասյուները [[իսլամ]]ի դավանաբանական համակարգի բաղկացուցիչ մասն են:
Իսլամի 5 հիմնասյուները ամրագրված են հայտնի Գաբրիելի հադիսում։ Դրանք են՝
# Աշ-Շահադա (արաբերեն՝ الشهادة, վկայություն), որ չկա ուրիշ աստվածություն, ով արժանի է խոնարհման բացի Ալլահից և որ Մուհամմադը իր առաքյալն է։
Տող 9 ⟶ 11՝
== Վկայություն ==
Վկայություն, որ չկա ուրիշ աստվածություն, ով արժանի է պաշտամունքի, բացի Ալլահից, և որ [[Մուհամմադ մարգարե|Մուհամմադը]] իր առաքյալն է(արաբերեն՝ لا اله الا الله و محمد رسول الله, լա իլահ իլլա-լլահ, ուա Մուհամմադ ռասուլու-լլահ)։
Վկայության իմաստը կայանում է գիտակցման մեջ, որն ամրագրվում է արտասանության միջոցով, որ Ալլահը միակ և իրական երկրպագության օբյեկտն է։ Նա չունի ընկերակիցներ, մասնակիցներ և գործընկերներ, և որ Մուհամմադը նրա առաքյալն է, ում առաքելությունը կայանում է Ալլահի խոսքը մարդկությանը փոխանցելու մեջ։ Այս երկու վկայությունները հիմք են ծառայում, որպեսզի բարի արարքներն ընդունվեն Ալլահի կողմից։ Մարդուց չի ընդունվի իսլամը և ոչ մի ուրիշ բարի գործ, եթե նա չնվիրաբերի իր հավատքը միայն Ալլահին և չհետևի Իր մարգարեին։
Տող 30 ⟶ 32՝
Մուսուլման իրավագետներն այս տերմինը բացատրում են որպես «մաքրում» (վճարելը «մաքրում է», հարստությունն օգտագոր-ծելը անմեղ գործ է)։ Եվրոպացի հետազոտողները գտնում են, որ այդ տերմինը փոխառնված է հին հրեերենից՝ զաքութ բառից (բարեգործ), բառի ուղղագրությունը նրա փոխառնման մասին, բայց բացառված չէ նաև արաբ-քրիստոնյաների միջոցով սիրիական լեզվից ներթափանցումը։ Գենետիկորեն զաքաթը կապված է նախաիսլամական ցեղային ավանդույթի հետ, թե ինչպես էր բաժանվում ձեռք բերված ավարը ստեղծվում ցեղի ինքնատիպ մի փոխօգնության «ֆոնդ»։
Մեքքայական սուրաներում զաքաթը նշանակում էր բարեգործություն, նյութական օգնություն, ողորմություն Կարիքավոր մարդկանց համար ռեգուլյար կերպով հարկահավաքությունը, հավա-նաբար, սկսվել է անմիջապես հիջրայից հետո։ Սակայն դատելով այն բանից, որ օգնության ի-րավունք ունեցողների ցուցակը ի հայտ եկավ միայն ժամանակի առումով նախավերջին սուրա-յում, նշանակալի գումարներ տրվեցին միայն բեդվինների հետ համաձայնագիր կնքելուց հետո ([[630]] թ. [[Մեքքա]] մտնելուց հետո)։ Զաքաթի որոշվում էր ամեն անգամ տարբեր ձևով, այլ ոչ թե մեկ սկզբունքով։ Զաքաթ վճարել չցանկանալը Մուհամեդի մահվանից հետո առ-ռիդի պատճառնե-րից մեկն էր համարվում։ Զաքաթի կարգավորումը վերաբերում է Օմարի կառավարման շրջանի սկզբներին։ Զաքաթ վճարում էին միայն աշխատունակ չափահաս մարդիկ.
# ցանքատարածություններից
Տող 40 ⟶ 42՝
Հողագործությունից գանձվող մինիմումը (նիսաբ) 5 վասկ է (975 կգ), անասնապահությու-նից՝ 5 ուղտ, 20 կով կամ 40 ոչխար (ձիերը և ստրուկները հարկվում էին միայն վաճառքի ժամանակ), ոսկուց և արծաթից՝ 20 դինար կամ 200 դիրհեմ, ապրանքներից՝ ըստ դրա գնի։ Ցածրա-հարգ մետաղադրամներն ընդունվում էին ըստ դրանց մեջ թանկարժեք մետաղի պարունակության։ Կանացի զարդերը, զենքերի ոսկյա և արծաթե մասերը հաշվի չէին առնվում։
Հավաքված գումարները տնօրինվում էին կադիների կողմից և պետք է ծախսվեին 1
== Պահք Ռամադան ամսին ==
Ռամադան ամսվա ցերեկային ժամերին մուսուլմանին արգելվում է խմիչքի և սննդի ընդունումը, ինպես նաև սեռական կապի մեջ մտնելը, ծխելը, թղթախաղ խաղալը։ Պահքը պետք է պահվի լուսաբացից մինչև մայրամուտ։ Այն պետք է շարունակվի ամբողջ Ռամադանի ընթացքում։ Պահք թույլատրվում է չպահել հղի կանանց, հիվանդ մարդկանց և զինծառայողներին։ Սաումը մաքրում է մուսուլմանի սիրտը, դաստիարակում է իր հոգին, հետ է վարժեցնում մանրուքների հանդեպ կարիքից, սովորեցնում է դիմանալ զրկանքներին և դժվարություններին, թողնել երկրային բարիքների հանդեպ կապվածությունը հանուն Ալլահի գոհունակության։ Պահքը սովորեցնում է ազնիվ լինել և զգալ, որ Ալլահը միշտ հետևում է մարդուն։ Այն ուժեղացնում է մարդու հոգու ներուժը, ինպես նաև մարդու առողջությունը։ Պահքը տևում է 30 օր, իսկ Ռամադանից հետո սկսվում է պահքի ավարտին նվիրված 3 օրյա տոնը (արաբերեն՝ عيد الفطر, իդ ալ-ֆիթր)։▼
▲Ռամադան ամսվա ցերեկային ժամերին մուսուլմանին արգելվում է խմիչքի և սննդի ընդունումը, ինպես նաև սեռական կապի մեջ մտնելը, ծխելը, թղթախաղ խաղալը։ Պահքը պետք է պահվի լուսաբացից մինչև մայրամուտ։ Այն պետք է շարունակվի ամբողջ Ռամադանի ընթացքում։ Պահք թույլատրվում է չպահել հղի կանանց, հիվանդ մարդկանց և զինծառայողներին։ Սաումը մաքրում է մուսուլմանի սիրտը, դաստիարակում է իր հոգին, հետ է վարժեցնում մանրուքների հանդեպ կարիքից, սովորեցնում է դիմանալ զրկանքներին և դժվարություններին, թողնել երկրային բարիքների հանդեպ կապվածությունը հանուն Ալլահի գոհունակության։ Պահքը սովորեցնում է ազնիվ լինել և զգալ, որ Ալլահը միշտ հետևում է մարդուն։ Այն ուժեղացնում է մարդու հոգու ներուժը, ինպես նաև մարդու առողջությունը։ Պահքը տևում է 30 օր, իսկ Ռամադանից հետո սկսվում է պահքի ավարտին նվիրված 3 օրյա տոնը (արաբերեն՝ عيد الفطر, իդ ալ-
Ծոմը հաստատվել է Մուհամադ մարգարեի կողմից 624 թ. և սկիզբ է առնում նախաիսլամական պրակտիկայում գոյություն ունեցող բարեպաշտական մեկուսացումից։ Աս-սաումն իրենից ամբողջական ժուժկալություն է ներկայացնում օրվա լուսավոր ժամերին ուտելիքի, խմիչքի, ծխախոտի, թմրանյութի, ամուսնական պարտականությունների կատարման և այլնի հանդեպ, այսինքն այն ամենից, ինչը շեղում է բարեպաշտ ուղուց։ Մութն ընկնելուն պես արգելքները հանվում են, սակայն խորհուրդ է տրվում տուրք չտալ ավելորդություններին, այլ ժամանակը անցկացնել մտորումների, զրույցների, ընթերցումների մեջ, իրականացնել աստվածահաճո գործեր, հարթել վեճերը, ողորմություն տալ և այլն։▼
▲Ծոմը հաստատվել է Մուհամադ մարգարեի կողմից [[624]] թ. և սկիզբ է առնում նախաիսլամական պրակտիկայում գոյություն ունեցող բարեպաշտական մեկուսացումից։ Աս-սաումն իրենից ամբողջական ժուժկալություն է ներկայացնում օրվա լուսավոր ժամերին ուտելիքի, խմիչքի, ծխախոտի, թմրանյութի, ամուսնական պարտականությունների կատարման և այլնի հանդեպ, այսինքն այն ամենից, ինչը շեղում է բարեպաշտ ուղուց։ Մութն ընկնելուն պես արգելքները հանվում են, սակայն խորհուրդ է տրվում տուրք չտալ ավելորդություններին, այլ ժամանակը անցկացնել մտորումների, զրույցների, ընթերցումների մեջ, իրականացնել աստվածահաճո գործեր, հարթել վեճերը, ողորմություն տալ և այլն։
Աս-սաումը պարտադիր է բոլոր մեծահասակ մուսուլմանների համար ռամադանի ընթացքում։ Աս-սաումից ազատվում են միայն նրանք, ովքեր չեն կարող ճշտությամբ կատարել այն որոշակի հանգամանքների պատճառով (հեռավոր ուղևորություն, կացություն ուրիշ երկրներում, պատերազմ, գերության մեջ գտնվել, հիվանդություն և այլն), ով չի կարող պատասխանատվություն կրել իր արարքների համար (անմեղսունակներ և ընկնավորենր), ինչպես նաև ծեր մարդիկ, հղի և կերակրող կանայք և բոլոր նրանք, ում սաումը կարող է վնասել։ Աս-սաումը չի թույլատրվում այն մարդկանց, ովքեր գտնվում են ծիսական անմաքրության վիճակում , կանանց՝ դաշտանի ժամանակ, հանցագործներին, ովքեր պատիժ չեն կրել, պղծվածներին, ովքեր չեն անցել մաքրման ուղին։ Աս-սաումից ժամանակավորապես ազատվածները պետք է պահեն այն հետո՝ իրենց հարմար ժամանակ։
Տող 54 ⟶ 57՝
== Ուխտագնացություն ==
Ցանկացած մուսուլման կյանքի ընթացքում գոնե մեկ անգամ պետք է կատարի հաջ դեպի Ալլահի Տուն, եթե նա այդ հնարավորությունն ունի։
Գոյություն ունեն ուխտագնացության մի քանի տեսակներ.
Պարտադիր՝ Հաջջ ալ-իֆրադ, Ումրա (փոքր հաջ), Հաջջ աթ-թամաթուա, կամ բոլոր այս տեսակների համատեղումը՝ հաջջ ալ-կիրան։ Ուխտավորների հատուկ հագուստը կոչվում է իհրամ։ Իհրամը հագնում են հատուկ հատկացված տարածքում՝ Մեքքայի մոտակայքում։ Այդ տարածքը գտնվում է Քաաբայից որոշակի հեռավորության վրա։ Եթե ուխտավորը ուխտագնացությունը կատարում է ինքնաթիռով, ապա նա հագնում է իհրամը մինչև թռիչքը։ Իսլամի համաձայն Հաջ կատարելու պատմությունը սկսվում է Ադամից և Խևայից (Եվա), երբ նրանք, վտարվելով դրախտից, կանգնեցին Արաֆաթ լեռան վրա։ Արարողության մյուս մասը կապվում է Իբրահիմի (Աբրահամ) զոհաբերության արարողության հետ, երբ Իբրահիմը Ալլահի կամոք կատարեց կենդանու զոհաբերությունը։ Զոհաբերության տոնը կատարվում է Զու-լ-Հաջ ամսվա 10-րդ օրը և կոչվում է Այդ ալ-Ադհա (թուրքերեն – Կուրբան բայրամ)։ Հաջը տալիս է շատ օգտակար պտուղներ ինպես այս կյանքում, այնպես էլ Հաջորդում։ Հաջի ընթացքում ամբողջ աշխարհից մուսուլմանները հանդիպում են, ծանոթանում միմիանց հետ, միասնական դառնում։ Հաջը հանդիսանում է նաև ջիհադի տեսակներից մեկը։▼
▲Ուխտավորների հատուկ հագուստը կոչվում է իհրամ։ Իհրամը հագնում են հատուկ հատկացված տարածքում՝ Մեքքայի մոտակայքում։ Այդ տարածքը գտնվում է Քաաբայից որոշակի հեռավորության վրա։ Եթե ուխտավորը ուխտագնացությունը կատարում է ինքնաթիռով, ապա նա հագնում է իհրամը մինչև թռիչքը։ Իսլամի համաձայն Հաջ կատարելու պատմությունը սկսվում է Ադամից և Խևայից (Եվա), երբ նրանք, վտարվելով դրախտից, կանգնեցին Արաֆաթ լեռան վրա։ Արարողության մյուս մասը կապվում է Իբրահիմի (Աբրահամ) զոհաբերության արարողության հետ, երբ Իբրահիմը Ալլահի կամոք կատարեց կենդանու զոհաբերությունը։ Զոհաբերության տոնը կատարվում է Զու-լ-Հաջ ամսվա 10-րդ օրը և կոչվում է Այդ ալ-Ադհա (թուրքերեն – Կուրբան բայրամ)։ Հաջը տալիս է շատ օգտակար պտուղներ ինպես այս կյանքում, այնպես էլ Հաջորդում։ Հաջի ընթացքում ամբողջ աշխարհից մուսուլմանները հանդիպում են, ծանոթանում միմիանց հետ, միասնական դառնում։ Հաջը հանդիսանում է նաև ջիհադի տեսակներից մեկը։
== Օգտագործված գրականություն՝ ==
| |||