«Արյան ճնշում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 2.
[[Պատկեր:Blutdruckmessgeraet.jpg|thumb|Արյան ճնշման չափումը բազուկում]]
[[Պատկեր:Radial pulse.jpg|thumb|right|Անոթազարկի հաշվումը]]
[[Արյուն]]ը շրջանառություն կատարելիս որոշակի [[ճնշում]] է գործադրում անոթների պատերի վրա։Այնվրա։ Այն պայմանավորված է սրտի կծկման ուժով,անոթային համակարգ մղվող արյան քանակով, արյունատար անոթների պատերի դիմադրությամբ, արյան մածուցիկությամբ։Որքանմածուցիկությամբ։ Որքան անոթը մոտ է սրտին, այնքան ճնշումը նրանում մեծ է։Սրտիէ։ Սրտի փորոքների կծկման ժամանակ առաջացող անոթային ճնշումը կոչվում է '''զարկերակային առավելագույն ճնշում''', իսկ թուլացման ժամանակ՝ '''զարկերակային նվազագույն ճնշում'''։ Բնականոն պայմաններում չափահաս մարդու զարկերակային առավելագույն ճնշումը կազմում է 110-120 մմ ս.ս., իսկ նվազագույնը՝ 70-80 մմ ս.ս.։
թուլացման ժամանակ՝ '''զարկերակային նվազագույն ճնշում'''։Բնականոն պայմաններում չափահաս մարդու զարկերակային առավելագույն ճնշումը կազմում է 110-120 մմ ս.ս.,իսկ նվազագույնը՝ 70-80 մմ ս.ս.։
 
Ամենաբարձր ճնշումն աորտայում է։Երբէ։ Երբ արյունը շարժվում է անոթային համակարգով, ճնշումն աստիճանաբար նվազում է և ամենափոքր մեծության հասնում վերին ու ստորին երակներում։Դաերակներում։ Դա բացատրվում է նրանով, որ սրտի զարգացրած [[էներգիա]]ն ծախսվում է արյան հոսքի դիմադրությունը հաղթահարելու համար։
 
Արյունատար համակարգի տարբեր մասերում եղած ճնշումների տարբերությունն ապահովում է արյան անընդհատ հոսքն անոթներով՝ բարձր ճնշումից դեպի ցածր ճնշումը։
անոթներով՝ բարձր ճնշումից դեպի ցածր ճնշումը։
 
Բնականոն պայմաններում շրջանառու արյան քանակն ու ճնշումն աննշան են փոխվում։Սակայնփոխվում։ Սակայն արյունահոսությունների ժամանակ, երբ քչանում է շրջանառու արյան ծավալը, պակասում է [[սիրտ]] ներհոսող և արտամղվող արյան քանակը, զարկերակային ճնշումը նվազում է։Օրգանիզմըէ։ Օրգանիզմը հակազդում է արյան ճնշման իջեցմանը։ [[Ռեֆլեքս]]ային ճանապարհով սեղմվում են անոթները, շատանում է անոթասեղմիչ նյութերի (ադրենալին) արտազատումը, պահուստային [[օրգան]]ներում (փայծաղ, [[լյարդ]]) կուտակված արյունն անցնում է արյունատար հուն։
պահուստային [[օրգան]]ներում (փայծաղ,[[լյարդ]]) կուտակված արյունն անցնում է արյունատար հուն։
 
=== Արյան ճնշման ինքնակարգավորում ===
 
Առողջ մարդկանց [[արյան ճնշում]]ը պահպանվում է համեմատաբար հաստատուն մակարդակի վրա։Սակայնվրա։ Սակայն ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության, լարված իրավիճակների, ուժեղ հուզմունքների դեպքում արյան ճնշումը բարձրանում է։Արյանէ։ Արյան ճնշման վերականգնումը ելակետային մակարդակի իրականանում է ինքնակարգավորման մեխանիզմով։ մեխանիզմով։ԽոշորԽոշոր զարկերակների պատերում գտնվող ճնշաընկալիչներիցնշանկալիչներից ազդակները հաղորդվում են [[երկարավուն ուղեղ]]՝ սրտի և անոթների լուսանցքը կարգավորող նյարդային կենտրոններ։Դեպիկենտրոններ։ Դեպի [[սիրտ]] եկող նյարդային ազդակները դանդաղեցնում են կծկումների հաճախությունը, իսկ դեպի անոթներ հաղորդող ազդակները լայնացնում են վերջիններին, և [[ճնշում]]ը նվազում է։Արյանէ։ Արյան ճնշման անկման դեպքում ինքնակարգավորող մեխանիզմներն ուժեղացնում են սրտի աշխատանքը և սեղմում անոթները։
 
Արյան ճնշման կարգավորման մեխանիզմների խանգարումների հետևանքով առաջանում են արյան ճնշման տատանումներ։Արյանտատանումներ։ Արյան ճնշման բարձրացումը կոչվում է '''հիպերտոնիա''', իջեցումը՝ '''հիպոտոնիա'''։
 
Սովորաբար արյան ճնշումը որոշում են հատուկ սարքի միջոցով, որն անվանում են '''ճնշաչափ''' (տոնոմետր):
 
 
=== Արյան ճնշման չափումը ===
 
Զարկերակային [[արյան ճնշում]]ը չափվում է ճնշաչափի օգնությամբ: Ավելի հարմար է չափել բազկի զարկերակի արյան ճնշումը: Բազկին կապվում է ռետինե թևքածալ, որը միացված է ռետինե տանձակին և ճնշաչափին: Թևքածալի մեջ ռետինե տանձիկով օդ է ներմղվում մինչև զարկերակային անոթը սեղմվի և արյան հոսքը դադարի: Ապա պտուտակի միջոցով օդը թևքածալից աստիճանաբար դուրս է մղվում, որի հետևանքով [[ճնշում]]ը նվազում է, սեղմված անոթի լուսանցքը բացվում է, [[արյուն]]ը սկսում է հոսել և առաջանում է ձայն: Այդ պահը համապատասխանում է առավելագույն ճնշմանը: Աստիճանաբար ձայներն ուժեղանում են, ապա թուլանում և անոթի լուսանցքի լրիվ բացվելուն զուգընթաց անհետանում: Ձայնի անհետացման պահը համապատասխանում է նվազագույն ճնշմանը:
 
=== Անոթազարկ ===
 
Մարմնի այն տեղերում, որտեղ խոշոր զարկերակները գտնվում են մակերեսի մոտ, օրինակ քունքի, դաստակի, պարանոցի վրա, կարելի է շոշափել անոթների պատերի պարբերական տատանումներ: Դա զարկերակային անոթազարկն է: Նրա ալիքի տարածման արագությունը 6-10 մ/վրկ է: Տարիքի մեծացման զուգընթաց, անոթների պատերի առաձգականության անկման հետևանքով, անոթազարկի տարածման արագությունը մեծանում է: Հանգիստ պայմաններում չափահաս մարդու անոթազարկի հաճախականությունը մեկ րոպեում հավասար է 60-80 հարվածի: Եթե սրտամկանը մարզված է և ուժեղ, ապա անոթազարկի հաճախականությունը կարող է ցածր լինել՝ 50-55 հարված մեկ րոպեում: Դա բացատրվում է նրանով, որ մարզված մարդու սրտամկանը յուրաքանչյուր մեկ կծկման պահին ավելի շատ [[արյուն]] է մղում [[հյուսվածք]]ներ, քան չմարզվածինը: Ֆիզիկական աշխատանքի ժամանակ անոթազարկի հաճախականության չափից ավելի մեծացումը կարող է վկայել հիվանդագին վիճակի մասին:
 
Ձախ փորոքի յուրաքանչյուր կծկման ժամանակ [[ճնշում]]ն աորտայում բարձրանում է, և նրա պատերի տատանումները տարածվում են մինչև ամենափոքր զարկերակները: Անոթազարկն անհետանում է մազանոթներում:
 
'''Զարկերային անոթազարկը անոթների պատերի պարբերական տատանումներն են, որոնք առաջանում են արյան ճնշման փոփոխությունների հետևանքով, սրտի կծկումների ռիթմին համապատասխան''': Անոթազարկը համապատասխանում է սրտի յուրաքանչյուր կծկմանը: Ուստի անոթազարկով կարելի է որոշել սրտի կծկումների հաճախությունը և անոթների վիճակը: Այս մեթոդը լայն կիրառություն ունի բժշկության մեջ և առօրյա կյանքում:
 
'''Զարկերային անոթազարկը անոթների պատերի պարբերական տատանումներն են,որոնք առաջանում են արյան ճնշման փոփոխությունների հետևանքով,սրտի կծկումների ռիթմին համապատասխան''':Անոթազարկը համապատասխանում է սրտի յուրաքանչյուր կծկմանը:Ուստի անոթազարկով կարելի է որոշել սրտի կծկումների հաճախությունը և անոթների վիճակը:Այս մեթոդը լայն կիրառություն ունի բժշկության մեջ և առօրյա կյանքում:
 
== Գրականություն ==