«Արարատյան ֆիզիկաաշխարհագրական շրջան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (34), → oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 5.
== Ռելիեֆ ==
[[Պատկեր:246886809 343c5a6348 b.jpg|300px|մինի|Ախուրյանի կիրճը]]
Ռելիեֆի գլխավոր տարրը [[Արարատյան գոգավորություն]]ն
Հրաբխային ապարները մերկացել են՝ առաջացնելով ռելիեֆի բազմապիսի ձևեր, առանձնապես գեղեցիկ են բազալտային սյունաձև առաջացումները՝ [[Հրազդանի կիրճ]]ի [[Երևան]]ի հատվածում, Ազատի կիրճում և այլն։ Նախալեռներից անցումը դեպի հրաբխային զանգվածների միջին և վերին գոտիները կատարվում է աստիճանաբար։ Նախալեռնային սարավանդները և լեռնալանջերը ծածկված են երիտասարդ հրաբխային ապարներով։ Լեռնագրության հիմնական միավորներից են [[Ծաղկունյաց լեռնաշղթա]]ն, [[Արայի լեռ]]ը, [[Հատիս]], [[Գութանասար]] հանգած [[Հրաբուխ|հրաբուխներ]]ը, Եղվարդի եռաբլուրները, [[Արտենի]], [[Իրինդ]] հրաբխային կոները։ Գոգավորության ցածրադիր մասի ռելիեֆի ձևավորման գործում որոշակի ազդեցություն է թողել [[Արաքս]] գետը, որը հունը հաճախ փոխել է՝ առաջացնելով դարավանդներ։ Արմավիրի տարածաշրջանում պահպանվում է Երասխահունը (Արաքսի հին հունը)։
Տող 12.
== Կլիմա ==
Կլիման չոր ցամաքային է, ձմեռը՝ չափավոր ցուրտ, ամառը՝ շոգ, արևոտ։ Արևափայլքի տարեկան միջին տևողությունը 2500-2800 ժ է, անարև օրերի թիվը՝ 30-40։ Ձմռանը լանջերից ցած իջնող սառը օդը կուտակվում է Արարատյան դաշտում՝ առաջացնելով ջերմաստիճանի շրջադասություն (ինվերսիա)։ Օդի ջերմաստիճանի տարեկան միջին տատանումները հասնում են ավելի քան 30°C, նվազագույնը՝ -42°C (Ապարան), առավելագույնը՝ 42°C (Արարատ)։ [[Գարուն]]ը կարճատև է, համեմատաբար՝ խոնավ, փոփոխական, ամառը՝ տևական (4-5 ամիս)՝ շոգ, չոր եղանակների գերակշռությամբ։ Միջլեռնային գոտում կլիմայական եղանակները համընկնում են տարվա օրացուցային եղանակներին։ Կլիման ավելի մեղմ է։ Ամառվա միջին ջերմաստիճանը 18-20°C է։ Ձմեռը չափավոր ցուրտ է՝ հաստատուն ձնածածկույթով, գոգավորության հատակին ամեն տարի չէ, որ ձնածածկույթ է ձևավորվում։ Քամիների արագությունը, ըստ բարձրության, ավելանում է, առավելագույնը՝ ձմռանը։ Կլիման դեպի լեռնագագաթներ խստանում է, [[ձմեռ]]ը տևական է՝ 5-6 ամիս, ամառը՝ կարճատև, օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը՝ 10-14°C։ Ձմռան ամիսների միջին ջերմաստիճանն իջնում է -10°
== Ջրագրություն ==
Բացի [[Մեծամոր (գետ)|Մեծամոր]]ից, գետերը (Արաքս, Ախուրյան, Հրազդան, Ազատ, Վեդի) տարանցիկ են, վարարում են ուշ գարնանը և վաղ ամռանը՝ հաճախ փոխելով իրենց հուները։ Հրաբխային լեռնազանգվածների շրջանում գերիշխում է ստորերկրյա հոսքը, որը միախառնվում է Արարատյան արտեզյան ավազանին։
Տարածքում են [[Թալինի ջրանցք|Թալինի]], [[Ապարանի ջրամբար|Ապարանի]], Արագածի, Ազատի, [[Աղբյուրակի ջրամբար]]ները, Աշտարակի, [[Արտաշատի ջրանցք|Արտաշատի]], [[Էջմիածնի ջրանցք|էջմիածնի]], [[Կոտայքի ջրանցք|Կոտայքի]], Գառնու, [[Արզնի-Շամիրամի ջրանցք|Արզնի-Շամիրամի]], Արմավիրի, Ստորին Հրազդանի ջրանցքները։
[[Պատկեր:WildWheat Erebuni Reserve.jpg|300px|մինի|Էրեբունի արգելոցի վայրի ցորենը՝ Ցորեն արարատյան (Triticum araraticum)]]▼
== Գոտիականություն ==
▲[[Պատկեր:WildWheat Erebuni Reserve.jpg|300px|մինի|Էրեբունի արգելոցի վայրի ցորենը՝ Ցորեն արարատյան (Triticum araraticum)]]
Լավ է արտահայտված վերընթաց լանդշաֆտային գոտիականությունը։ Շրջանում իրար են հաջորդում անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, տեղ-տեղ՝ անտառային, ենթալպյան ու ձնամերձ լանդշաֆտային գոտիները։ Լանդշաֆտները փոխվել են առավել չափերով, ենթարկվել են մարդու տևական գործունեության ազդեցությանը։ Հյուսիսում և արևելքում որոշ տարածքներ ներառված են [[Խոսրովի անտառ]] և [[Էրեբունի արգելոց|էրեբունիի արգելոցների]], Գոռավանի ավազուտներ, Որդան կարմիրի, Բանքսի սոճու, Հանքավանի արգելավայրերի մեջ։
|