|
| վախճանի վայրը = [[Կահիրե]]
}}
'''Յահյա Հակկին''' ([[7]] [[հունվար]]ի, [[1905]] – [[9]] [[դեկտեմբեր]]ի, [[1905]]) {{lang-ar| يحيى حقي}}, եգիպտացի նովելիստ է, էսսեիստ և կարճ պատմվածքների գրող, համարվում է ժամանակակից եգիպտական կարճ պատմվածքի հիմնադիրներից մեկը:մեկը։
== Իրավիճակը Եգիպտոսում ==
Առաջին Համաշխարհային պատերազմի տարիներին կարճ ժամանակահատվածում, Եգիպտոսը սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական նշանակալից ճանապարհ անցավ, որը նախադրյալներ ստեղծեց նոր դեմոկրատական ուժերի ակտիվ հանդես գալուն և՛ քաղաքական ասպարեզում և՛ երկրի գրական կյանքում:կյանքում։ Զարգացան նոր արդյունաբերական ոլորտներ, առաջացան նոր ձեռնարկություներ, ավելացավ տարբեր ապրանքների արտադրությունը:արտադրությունը։ Դա հանգեցրեց ազգային բուրժուազիայի հետագա զարգացմանը, նրանում արդյունաբերական շերտավորման աճին:աճին։
Պատերազմի ավարտին ավելի ցայտուն երևացին համընդհանուր դժգոհության նախանշաններ, որոնք վերջիվերջո հզոր ազգային շարժման ձև ընդունեցին (1918-1923թթ.), և 1919թ. մարտին հանգեցրին զինված ապստամբության:ապստամբության։ 1917-1918թթ. աճեցին սոցիալիստական տրամադրությունները, ի հայտ եկան առաջին սոցիալիստական և կոմունիստական խմբավորումները:նխմբավորումները։ն Թեև անգլիացիներին հաջողվեց ճնշել 1919թ. մարտի հեղափոխությունը, բայց այն հսկայական դեր խաղաց երկրի քաղաքական, հասարակական և մշակութային կյանքում, ոչ միայն այն պատճառով, որ Անգլիան ստիպված էր զիջումների գնալ, ճանաչելով Եգիպտոսի ձևական անկախությունը, այլև հիմնականում այն, որ եգիպտական ժողովուրդը անցավ հեղափոխական պայքարի մեծ դպրոց:դպրոց։
Ազգային-ազատագրական և առաջին հերթին հակաիմպերիալիստական շարժման ընթացքում սկսվեց մինչ այդ չտեսնված մշակութային վերելք:վերելք։ Մուհամադ և Մահմուդ Թեյմուրները. Իսա և Շիհաբա Ուբեյդները, Մահմուդ Տահիր Լաշինը իրենց ճշմարտացի ստեղծագործություններով սկիզբ դրեցին ռեալիստական ժողովրդական պատմվածքի ժանրին:ժանրին։
== «Նոր դպրոցի» կազմավորումն ու գործունեությունը ==
1919թ Եգիոտոսի ժողովուրդը, ոգևորվելով հոկտեմբերյան սոցիալիստական հեղափոխության հաջողություններից, սկսեց մեծ հեղափոխությունը անգլիական օկուպացիայի դեմ, որին մասնակցում են հասարակության գրեթե բոլոր շերտերը:շերտերը։ Առաջին անգամ լսվեց եգիպտացի կնոջ ձայնը:ձայնը։ Հեղափոխությունը սակայն ճնշվեց:ճնշվեց։ Բայց և այնպես այդ հեղափոխական տրամադրությունները մեծ ազդեցություն ունեցան հասարակական մտքի զարգացման վրա:վրա։ Գնալով մեծանում էր առաջադեմ ազգային մշակույթը վերծնելու մտավորականության ձգտումը:ձգտումը։ Հակաանգլիական շարժումներին իրենց մեծ աջակցությունը և մասնակացությունն էին ցուցաբերում Թեյմուր եղբայրները, որոնք հանդես էին գալիս իրենց հրապարակախոսական հոդվածներով և պահանջում էին Եգիպտոսի ազատագրումը:ազատագրումը։
[[Պատկեր:Muhammad Ali Dynasty portrait.jpg|մինի|ձախից]]Եգիպտոսի առաջադեմ մտավորականությունը գաղափարապես կապված լինելով եգիպտական ազգայնականությանը՝ առաջնորդում էին անկախության համար ազգի պայքարը «Եգիպտականացում» ("تمصير") կարգախոսով:կարգախոսով։ Երիտասարդ գրողները, ովքեր ոգևորված էին եգիպտական գրականության ստեղծման գաղափարներով 1917-ին Ահմադ Խեյրի Սաիդի գլխավորությամբ հիմնեցին «Նոր դպրոց» ("المدرسة الجديدة") գրական ընկերությունը որի գլխավոր օրգանը հանդիսացավ «ալ-Ֆաջր» (Այգաբաց) թերթը, որը հիմնադիրները անվանում էին <կործանման և վարակառուցման> թերթ:թերթ։ Այս միության կորիզն էին կազմում այնպիսի հանրահայտ գրողներ ինչպիսիք էին Մուհամմադ և Մահմուդ Թեյմուրները, Յահյա Հակին, Իսա և Շիհատա Ուբեյդա եղբայրները, Տահիր Լաշինը, Ահմադ Խեյրի Սաիդը և շատ ուրիշներ:ուրիշներ։ Սրանք այն գրողներն էին ովքեր հանդես էին գալիս ճնշված ժողովդի անունից, պաշտպանում նրանց շահերը, նրանք իրենց ստեղծագործություններում արտահայտում էին ժողովրդի ծանր վիճակը, խոսում կանանց իրավունքների ոտնահարման մասին, բացահայտում եգիպտական մշակույթի անկման պատճառները և այլն:այլն։
[[Պատկեր:Al-Azhar (inside) 2006.jpg|մինի|աջից]]
Երիտասարդ գրողները վաղ առավոտից մինչև ուշ գիշեր քննարկում էին տարբեր հարցեր, խոսում արվեստից, բանավիճում կյանքի նոր դրական երևույթների շուրջ և այլն:այլն։ «Նոր դպրոց»-ի ոչ բոլոր ներկայացուցիչներին էր բախտ վիճակված լինելու պրոֆեսիոնալ գրողներ, բայց այդ ժմնկ նրանց միավորում էր գրկանության և արվեստի նկատմամբ անհագ սերը, որի առջև նրանք խոնարհվում էին:էին։ <Ն.Դ>-ի բոլոր անդամներին էլ վիճակված էր դառնալ պրոֆեսիոնալ գրող, բայց այդ շրջանում նրանք հետապնդում էին միայն մեկ նպատակ`նպատակ՝ դուրս բերել Եգիպտոսի դարերից եկած մշակույթը լճացումից, հանել գրականության, արվեստի նկատմամբ անտարբերությունը մարդկանց միջից:միջից։ Հաճախ հավաքվելով գրող Իբրահիմ ալ-Միսրիի տանը, երիտասարդ գրողները մինչ ուշ գիշեր քննարկում էին իրենց նպատակին հասնելու եղանակներն ու հնարավորությունները:հնարավորությունները։
Իրենց թերթերի, ամսագրերի էջերում, նովելների ժողովածուների նախաբաններում գրողները արտահայտում էին գրականության նկատմամբ իրենց հայացքները, կոչ անում հրաժարվել սոցիալական կենցաղի նկատմամբ պարզեցված վերաբերմունքից:վերաբերմունքից։ Նրանք գրականության առջև խնդիր էին դնում արտահայտել ազգային բնավորությունը, նկարագրել կոնկրետ երևույթներ և մարդկանց, մատնանշել սոցիալական խնդիրները խորությամբ, այլ ոչ զուտ կենցաղային բնույթով, բացահայտել մարդկային բնավորությունները:բնավորությունները։
«Նոր դպրոց»-ի ներկայացուցիչների մեծ մասը, հատկապես երիտասարդները, կրթություն ստանալով Ֆրանսիայում և Անգլիայում, քաջ ծանոթ էին եվրոպացի և ռուս նովելիսնտերի ստեղծագործություններին:ստեղծագործություններին։ 1-ին անգամ նրանք եգիպտական գրականության մեջ առաջ էին քաշում ռեալիստական և դեմոկրատական արվեստի սկզբունքները:սկզբունքները։ Նրանք դրեցին ռեալիստական ազգային պատվածքի ժանրի հիմքը:հիմքը։ Մահմուդ Թեյմուրը 1960թ Սեպտեմբերին եգիպտացի գրականագետ Ֆարուկ Շուշայի հետ հարցազրույցի ժամանակ «Նոր դպրոց»-ի մասին խոսելիս նշեց, որ նրա գրողներըը խնդիր են դրել «ստեղծել ռեալիստական եգիպտական գրականություն, որը անկեղծորեն կարտահայտի եգիպտացիների զգացմունքները»: ։
[[Պատկեր:Mohammed-ali-basha-mosque.jpg|մինի|ձախից]]
«Նոր դպրոց»-ի ամենաականավոր հեղինակներն էին Մուհամադ և Մահմուդ Թեյմուրները:Թեյմուրները։ Մուհամադ Թեյմուրը կոչ էր անում գրողներին չմտածել միայն հետաքրքիր թեմաներ շոշափելու մասին, այլ ճշտգրիտ ձևով արտահայտել եգիպտական իրականության հրատապ խնդիրները:խնդիրները։ Նա պնդում էր, որ ստեղծագործությունը պետք է լինի ճշմարիտ, արժանահավատ, որի համար պետք է մանրամասն ուսումնասիրել երկրի կյանքը նախքան իրադարձությունը հասարակությանը ներկայացնելը:ներկայացնելը։ Միջավայրը նկարագրող ցանկացած մանրուք պետք է ճշմարիտ լինի:լինի։ Նման պահանջով հանդես էին գալիս նաև <նոր դպրոցի> մյուս անդամները:անդամները։ Գրողների այս նոր սերունդը իրենց գլխավոր խնդիրն էին համարում պարզ արտահայտել միտքը և հիմնական ուշադրությունը սևեռել ստեղծագործության բովանդակությանը և ոչ թե ձևին:ձևին։ Սակայն ռեալիզմը դեռևս արմատապես չէր հիմնավորվել և շատ գրողներ հենց իրենք չէին հետևում իրենց սկզբունքներին:սկզբունքներին։ բնական է, որ նրանք միանգամից չէին կարող դուրս գալ լուսավորչական աշխարհայացքի և մշակույթի ազդեցությունից, որի ոգով էին դաստիարակվել նրանք:նրանք։
Նոր դպրոցի ձևավորման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել համաշխարհային ռեալիզմի գրականությունը, հատկապես մեծ հեղինակություն էին վայելում ռուս գրողները:գրողները։ Երբ սկսվեց արաբների շփումը ռուս գրողների հետ, նրանք թարգմանեցին ռուսական գրականության գլխավոր ստեղծագործությունները, հատկապես Գորկու, Դոստոևսկու Տուրգենևի, Գոգոլի և Չեխովի:Չեխովի։
==Յահյա Հակկի==
Յահյա Հակկին ծնվել է 1905թ Կահիրեում թուրքական միջին խավին պատկանող ընտանիքում:ընտանիքում։ Նա ավարտել է Կահիրեի իրավաբանական ֆակուլտետը և որոշ ժամանակ Ալեքսադրիայում է աշխատել իր մասնագիտությամբ:մասնագիտությամբ։ 1929թ միանում է դիվանագիտական կորպուսներին և ծառայության է անցնում Ջիդդայում, Հռոմում, Փարիզքում և Անկարայում:Անկարայում։ 1952թ նշանակվել է Լիբիայում դեսպան:դեսպան։
Իր գրական գործունեության ընթացքում նա հրապարակել է կարճ պատմվածքների 7 ժողովածու և չնայած դրանց քչությանը, այս ժողովածուները մեծ դեր են խաղացել իրենց գեղարվեստական արժեքով և իրենց ազդեցությունն են ունեցել հետագա եգիպտացի գրողների վրա:վրա։
Հակկին իր պատմվածքներում գրական նոր մեթոդներ էր կիրառում, փորձում էր պատմվածքին նոր ձև տալ:տալ։ Նա իր պատմվածքներում ալեգորիա մտցրեց:մտցրեց։ Ի տարբերություն իր շատ ժամանակակիցների Հակիի ուշադրության կենտրոնում հասարակության միջին խավը չէր և նա չէր փորձում տեսնել աշխարհը այս խավի տեսանկյունից:տեսանկյունից։ Իր պատմվածքներում մեծ տեղ էր գտել Եգիպտոսի քաղաքային և գյուղական աղքատ խավը:խավը։ Այս մասին խոսելով Հակին դիպչում էր Եգիպտոսի հենց սրտին և բացահայտում էր Եգիպտոսի ստորին սոցիալական կյանքը:կյանքը։
Իր գրական գործունեության սկզբում Հակին համոզված էր, որ լավ նովելիստը պետք է հասկանա ոչ միայն առարկան և իր կերպարների բնույթը, բայց նաև սոցիալական ծիսակարգերը, կյանքի մանրամասները, արժեքների և հավատալիքների ամբողջությունը, ասացվածքները և այլն: այլն։ Հակիի ստեղծագործությունները բնորոշվում են գեղարվեստական հարստությամբ և յուրօրինակությամբ ի հակադրություն Թեյմուրի, ով նմանակում էր Մոպասանին կամ Լաշինի, ով ակնհայտորեն կրում էր Չեխովի ազդեցությունը: ազդեցությունը։ Հակին չէր հանդիսանում եվրոպական որևէ գրողի ստվերը չնայած իր եվրոպական գրականության լավ իմացությանը:իմացությանը։ Չնայած նա հիացած էր գերմանացի նովելիստ կոնկրետ նկարագրությունների տեխնիկայով և Դոստոևսկու հակվածությամբ անալիզի ենթարկել ներքին զգացմունքները:զգացմունքները։
Հակիի պատմվածքները կենտրոնանում են մարդու անհատականությունն է:է։ Կոնֆլիկտն իր պատմվածքում ունի 2 կողմ`կողմ՝ ներքին կոնֆլիկտը, ինչպես նաև պայքարը գլխավոր հերոսի արտաքին աշխարհի հետ:հետ։ Յահյա Հակին իր ազդեցությունն է թողել շատ եգիպտացի նովելիստների վրա, որոնց թվում էր նաև [[Նագիբ Մահֆուզ]]ը:ը։
| 