«Կացուշիքա Հոքուսայ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 21.
== Կենսագրություն ==
=== Կյանքի արշալույսը ===
Հոքուսայի ծննդյան ստույգ օրը հայտնի չէ, բայց սովորաբար ընդունում են, որ նկարիչը ծնվել է Հորեքի ժամանակաշրջանի 10-րդ տարվա 9-րդ մասի 23-րդ օրը, որը համապատասխանում է 1760 թվականի հոկտեմբերի 31-ին: Ծննդավայրը Էդոն էր` Ճապոնիայի նախկին մայրաղաքը: Մանկական անունը Տոկիտարո է: Ասվում է, որ հայրը շոգունի համար հայելիներ պատրաստող Նաքաջիմա Իսեն է: Հոքուսայի երբևէ չի հավակնել հոր ժառանգորդը լինելուն, այնպես որ բացառված չէ, որ մայրը հարճ էր:
Տող 35 ⟶ 37՝
Հոքուսայը նաև զարգացրել է իր աշխատանքների թեման, հեռու գնաց ավանդական պոռնիկներից ու դերասաններից, նրանց փոխարեն ընտրելով բնությունն ու տարբեր խավերի մարդկանց կենցաղը: Այս փոփոխությունը բեկումնային եղավ ուքիյո-է-ի զարգացման մեջ ու Հոքուսայի կարիերայում: 1790 թվականի «Րյոգոքու կամրջի հրավառությունը» վերաբերում է Հոքուսայի կայքնի այս ժամանակաշրջանի:
=== Կարիերան ===
Հոքուսայի կյանքի հաջորդ ժամանակաշրջանը առանձնացվում է «Տավարայա Սորի» մականվամբ` սրանք այն տարիներն են, երբ նկարչին ասոցացնում են Տավարայա դպրոցի հետ: Այս ընթացքում Հոքուսայը ստեղծեց շատ վրձնով արված նկարներ` սուրիմոնո ու նկարազարդումներ քյոքա էհոնների(հումորային պոեմներ) համար: 1798 թվականին Հոքուսայը սկսեց գործել որպես ինքնուրույն նկարիչ, իրեն ազատ զգալով դպրոցների կանոններից ու սահմանափակումներից, ընտրելով իրեն Հոքուսայ Տոմիսա անունը:
Տող 44 ⟶ 46՝
[[Իէնարի Տոկուգավա|Շոգուն Իէնարին]] հրավիրել էր Հոքուսային Շոգունատի դատարան` մրցելու ավանդական ոճի նկարչի հետ: Հոքուսայը շոգունի աչքի առաջ թղթի վրա կապույտ ֆոն, հետո վրայից վառ կարմիր ոտքերով ճուտիկ նկարեց: Ներկայացնելով իր աշխատանքը որպես Տեցուրա գետում «նավարկող» թխկենու կարմիր տերևները պատկերող բնապատկեր, Հոքուսայը հաղթում է:
1807 թվականին Հոքուսայը համագործակցում է սիրված գրող [[Տաքիձավա Բաքին]]ի հետ, նկարազարդումների շարք պատրաստելով նրա գրքերի համար: Բայց չորրորդ գրքի վրա աշխատելիս նրանց հայացքների տարբերությունը ակնհայտ է դառնում, ու համագործակցությունը ավարտվում է: Երկընտրանքի առաջ կանգնելով, հրատարակիչը նախընտրում է շարունակել աշխատել Հոքուսայի հետ, քանի որ այդ ժամանակաշրջանում նկարազարդողները շատ
1811 թվականին, 51 տարեկանում, Հոքուսայը անվանափոխվեց Տայտո, ու նրա ստեղծագործական կայնքում նոր փուլ սկսվեց. նա ստեղծեց Հոքուսայ Մանգան ու տարբեր էտեհոններ: Էտեհոնը Ճապոնիա է ներմուծվել 1812 թվականին ու ոչպես կանոն գումար վաստակելու կամ աշակերտներ հավաքելու միջոց էր:
Հոքուսայի առաջին էսքիզների ու ծաղրանկանրենի հավաքածուն` առաջին մանգա-գիրքը, որը մեծ ազդեցություն է ունեցել ժամանակակից համանուն կոմիքս-արվեստի վրա, տպագրվել է 1814 թվականին: Հաջորդ 12 հատորների տպագրվեցին հետագա 6 տարիներին, ու ներառում էին նաև կենդանիների, աստվածների ու սովորական մարդկանց պատկերներ: Նրանք հումորային երանգ ունեին ու այդ ժամանակներում շատ տարածվծա էին:
1817 թվականին, հոկտեմբերի 5-ին Հոնգան-ջի Նագոյա Բեցուինում Հոքուսայը ստեղծեց «Մեծն Դարուման» նկարը` 18x10.8 մետր ճափումներով, որը, ասվում է, ոգեշնչել է բազմաթիվ մարդկանց: ՈՒ չնայած օրիգնալը ոչնչացվել է 1945 թվականին, խահպանվել են գովազդային թռուցիկները ու այժմ պահվում են Նագոյաի թանգարանում:
1820 թվականին Հոքուսայը ևս մեկ անգամ է փոխում անունը, դառնալով Իիցու: Այս փոփխությունը նույնպես նոր ժամանակշրջանի սկիզբ է խորհրդանշում. ժամանակաշրջանի, երբ նկարիչը ապահովեց իր ճանաչումը ամբողջ Ճապոնիայում: Բայց, քանի որ Հոքուսայի կայնքի ընթացքում երկիրը մեկուսացված էր աշխարհից, համաշխարհային ճանաչում նկարիչը ստացավ միայն մահվանից հետո: Հենց 1820-ականներին Հոքուսայը հասավ իր կարիերային գագաթնակետին: Նրա ամենահայտնի շարքը` «Ֆուջի սարի 36 տեսարանը», ինչպես նաև «Ճանապարհորդություն պրովինցիաների ջրվեժներով» ու «Հայտնի կամուրջների անսովոր տեսարանները», վերաբերում են այս ժամանակշրջանին: Առաջին շարքն այնքան սիրվեց, որ Հոքուսայը նրան ևս 10 փորագրություն ավելացրեց:
Այս տարիներին նկարիչը սկսեց նաև շատ մանրամասն, ընգծված դետալներով ծաղիկներ ու թռչուններ նկարել, որոնցից առանձնացվում են «Կակաչներն» ու «Ճուտիկների երամը»:
=== Կյանքի մայրամուտը ===
1834 թվականին սկսված հաջորդ շրջանը Հոքուսայը ստեղծագործում է «Գաքյո Րոջին Մանջի(Արվեստից Խենթացած Ծերունի)» կեղծանվամբ: Այս ժամանակ ստեղծվեց «Ֆուջի սարի 100 տեսարանը», որը նույնպես նշանակալից բնապատկերների շարք է:
Նրան Հոքուսայը այս հավելումն է գրել.
{{քաղվածք|Վեց տարեկանից սկսել եմ կյանքը պատկերել: Ես նկարիչ դարձա ու 50 տարեկանից հեղինակություն վաստակած որոշ գործեր ստեղծել եմ, բայց նախկինում արածս ոչ մի բան ուշադրության արժանի չէ: 73 տարեկանում ես սկսեցի հասկանալ, ոնց են ախում ու մեծանում թռչուններն ու կենդանիները, միջատներն, ձկներն ու բույսերը: Եթե շարունակեմ, 86 տարեկանում շատ ավելի լավ կհասկանամ նրանց, իսկ 90 տարեկանում կներթափանցեմ նրանց հոգու մեջ: 100-ում ես գրեթե աստվածային գիտակցության կհասնեմ, իսկ 130-ում, 140-ում կամ ավելի ուշ կհասնեմ այն մակարդակին, երբ ցանկացած նկարածս էակ կենդանի կլինի: Մայիսյան երկինք, նվիրիր ինձ երկար կյանք: Հնարավորություն տուր ապացուցելու, որ չեմ ստում:|}}
1839 թվականին Հոքուսայը արվեստանոցը վառվեց հրդեհից, իսկ աշխատանքների մեծամասնությունը` ոչնչացավ: Այդ ժամանակ երիտասարդ նկարիչ Անդո Հիրոսիգեն ավելի ու ավելի հայտնի էր դառնում, խամրեցնելով Հոքուսայի փառքը: Բայց նկարիչը երբեք չէր հուսահատվում ու շարունակում էր նկարել: «Գետի բադերը» շարքը նա ավարտեց 87 տարեկան հասակում, 1847 թվականին:
Ասվում է, որ մահվան մահճում Հոքուսայը բացականչել է. «Եթե ինձ ևս մի 10 տարի տրված լիներ... Գոնե մի 5 տարի... Ես իսկական նկարիչ կդառնայի:»
Հոքուսայը մահացավ Քայեյ ժամանակաշրջանի 2-րդ տարվա 4 ամսվա 18-րդ օրը(1849 թվականի մայիսի 10-ին) ու թաղվեց Սեյքյո-ջի-ում, Տոկիոյում:
== Ստեղծագործություններ ==
=== Շունգա ===
Հոքուսայը ստեղծագործել է նաև էրոտիկ ժանրում` շունգա: Շունգան տերմին է, որով բնորոշում են էրոտիկ կերխարվեստը: Շունգայի ստեղծագործությունների մեծամասնությունները ուքիյո-է ոճի փորագրություններ են: Տերմինի գրական թարգմանությունը «գարնան նկարներն» է: Շունգաները ընդունված հարսանեկան նվերներ էին: Հնարավոր է նաև, որ շունգաները յուրահատուկ դասագրքեր էին հարուստ ընտանիքների երեխաների համար:
Շունգան սիրված է բոլոր խավերի կանանց ու տղամարդկանց կողմից: Տարատեսակ սնահավատություններն ու ավանդույթները շունգային լայն կիրառություն են տալիս. սամուրայները հավատում էին, որ շունգաները նրանց պաշտպանում են մահից, հասարակա մարդիկ կախում էին շունգա ոճի նկարներ տան կամ պահեստի պատից` հրդեհից պաշտպանվելու համար: Այստեղից կարող ենք հետևության անել, որ սամուրայները, առևտրականներն ու տան տնտեսուհիները արագորեն սպառում էին շունգա ոճի պատկերները: Նրանք, ամենայն հավանականությամբ, երկար ժամանակ մեկուսացված էին հակառակ սեռի ներկայացուցիչներից: Սամուրայներն ամիսներով ապրում էին զորանոցներում, [[սանքին-քոտայ]] համակարգի ներմուծման արդյունքում ամուսնական զույգերն առանձին էին ապրում, իսկ առևտրականները գործի բերումով երկար ժամանակ էին անցկացնում տարբեր քաղաքներում:
=== Աշխատանքն ու ազդեցությունը ===
Հոքուսայը երկար կայքն է ունեցել, բայց կարևոր աշխատանքների մեծ մասը հրատարակել է, երբ արդեն 60-անց էր: Ուքիյո-է ոճում, ինչպես րադեն մի քանի անգամ նշվել է, «Ֆուջի սարի 36 տեսարան» շարքն է: Այն բաղկացած է 46 նկարից, որոնցից 10-ը ավելացվել են հրատարկությունից հետո: Հոքուսայի վրձնին է պատկանում նաև «Ֆուջի սարի 100 տեսարան» շարքը, որը համարվում է ժանրի` բնապատկերների հավաքածուի, գլուխգործոց: Նկարչի ուքիո-է ոճը պոռնիկների ու դերասանների բնապատկերներից աճել է մինչև բնապատկերներ, բույսեր ու կենդանիներ:
Հոքուսայ բառը նշանակում է «հյուսիսային սենյակ»` Հոքուշինսայի(北辰際) հապավումն է: Հոքուսայը Բուդդայականության Նիչիրեն ուղղության հետևորդ էր ու հավատում էր, որ Հյուսիսային Աստղը Մյոքեն (妙見菩薩) աստվածության մարմանցումն է:
Ֆուջի սարը ավանդաբար ասոցացվում է հավերժական կյանքի հետ: Այս հավատալիքը, հավանաբար, գալիս է եղեգ կտրողի մասին հեքիաթից, որտեղ մի աստվածուհի լեռնագագաթից կյանքի էլեքսիր է քամում: Հենրի Սմիթը դա այսպես է մեկնաբանում. «Կյանքի վաղ ժամանակաշրջանում, Ֆուջի սարը դիտվում էր որպես անմահության աղբյուր. ավանդույթ, որին Հոքուսայը հավատում էր»:
Հոքւոսայի ամենածավալուն աշխատանքը 15-հատորանի մանգաների հավաքածուն է: Գիրք, որ ներառում է մոտավորապես 4.000 էսքիզ ու հրատարակվել է 1814 թվականին: Սրանք սխալմամբ համարվում են ժամանակակից մանգայի նախադեպեր. Հոքուսայի աշխատանքները մարդկանք, կենդանիների, առարկաների պատկերներ են, ոչ սյուժետային կոմիքսներ:
=== Ազդեցությունը ===
Հոքուսայը, ինչպես ճապոնական մշակույթն առհասարակ, լուրջ ազդեցություն է ունեցել 19-րդ դարի եվրոպական արվեստի վրա` առ-նուվո ու ֆրնասիական իմպրեսիոնիզմ: Առ-նուվոյի համար հատկանշական լարված ու խուճուճ գծերում լավ նկատելի է Հոքուսային բնորոշ ոճը:
Նկարչի կերխարվեստը նկատելի է նաև Կլոդ Մոնեյի ու Պիեռ Օգյուստ Ռենուարի աշխատանքներում:
Հոքուսայի պատվին է անվանվել Մերկուրիի խառնարաններից մեկը:
=== Ընտրյալ աշխատանքների ցանկը ===
Ստորև ներկայացված են Հոքուսայի ընտրյալ աշխատանքները ժամանակագրական հաջորդականությամբ: Ընդգրկված նկարներից յուրաքանչյուրն օգտագործվել է Հոքուսայի կենսագիրների կողմից որպես նկարազարդում կամ Հոքուսայի լավագույն աշխատանքներից է, կամ էլ ներկայացնում է նրա արվեստի ու ոճի զարգացումը:
* Տիկինն ու նրա ծառաները, 1779 թվական, նկար մետաքսի վրա
* Ասաքուսա տաճարը, Էդո, 1780 թվական, փայտե փորագրություն
* Չոջիա տան չորս պոռնիկները, 1782 թվական, փայտե փորագրություն
* Դանջուրո(դերասան), 1784 թվական, փայտե փորագրություն
* Չինացի տղաները ներկայացման ժամանակ, 1789 թվական, այտե փորագրություն
* Չուսինգուրայի հարձակումը Մորանոայի դղյակին, 1789-1806 թվականներ, փայտե փորագրություն
* Ամանորյա նվերներով ուղևորներով նավը, 1800 թվական, սուրիմոնո
* Շին-Յանգի կամրջի ցնցուղը Սումիդա գետի երկու ափերին, 1803 թվական, փայտե փորագրություններով գիրք-ուղեցույց
* Պարզ նկարչության արագ ուղեցույց, 1812 թվական, նկարազարդված գիրք-ուղեցույց
* Հոքուսայ Մանգա, 1814-1824 թվականներ, 15 հատոր
* Ֆուջի սարի 36 տեսարանը, 1823-1829 թվականներ, փայտե փորագրությունների շարք
* Երեք տիպի նկարներ, 1816 թվական, նկարազարդված գիրք-ուղեցույց
* Ձկնորսի կնոջ երազանքները, 1820 թվական, հանրահայտ էրոտիկ փայտե փորագրություն
* Փոքր ծաղիկ, Մեծ ծաղիկ, 1830 թվական, փայտե փորագրությունների շարքեր
* Իմաստության Օվկիանոսը, 1833 թվական, փայտե փորագրությունների շարք
* Ֆուջի սարի 100 տեսարան, 1834 թվական
* Զինվորի գիրքը, 1836 թվական փայտե փորագրությունների շարք
* Ինքնանկար, 1839 թվական, նկար
* Ուիլլոուն ու երիտասարդ Ագռավները, 1842 թվական, նկար մետաքսի վրա
* Փայտ հավաքողը, 1849 թվական, նկար մետաքսի վրա
<gallery>
Պատկեր:Hokusai-fuji7.png|Հարավային քամի. Պարզ օր (Կարմիր Ֆուջի), 1823—1831
Պատկեր:The Great Wave off Kanagawa.jpg|Մեծ ալիք Քանագավայում, 1823—1831
Պատկեր:Flickr - dalbera - Paravent d'Okusai (musée Guimet).jpg|Երեք կանայք
</gallery>
{{Վիքիպահեստ երկար|Katsushika Hokusai|
[[Կատեգորիա:1760 ծնունդներ]][[Կատեգորիա:1849 մահեր]][[Կատեգորիա:Մայիսի 10 մահեր]][[Կատեգորիա:Ճապոնացի նկարիչներ]][[Կատեգորիա:Տոկիո քաղաքում ծնվածներ]][[Կատեգորիա:Տոկիո քաղաքում մահացածներ]]
{{Link FA|ca}}
| |||