«Բազալտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի, [[File: → [[Պատկեր: oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:BasaltUSGOV.jpg|մինի|208x208px|Բազալտ]]
'''Բազալտ, ({{basaltes}}` փորձաքար)'''լեռնային, հրաբխային հիմնային [[ապար]]:'''՝ '''''Բազալտկազմված ''բառը ծագել է[[պլագիոկլազ]], [[եթովպերենպիրոքսեն]], «բազալ»ձիթակն, բառիցմագնետիտ, որըավելի նշանակումքիչ՝ էտիտանիտ, ապատիտ [[միներալ]]ներից։ «եռացած»: Երկրի ընդերքում գտնվող ապարներից այն ամենատարածվածն է: ԱրտաքինիցԿառուցվածքը բազալտըմասամբ բյուրեղային է, բարձր խտությամբ, մուգգույնը՝ [[քար]]սև էկամ (մուգ մոխրագույն կամ սև):գորշ։ Այն դեկորատիվ քար է, հեշտ հղկվող, առանձնանում է իր դիմացկունությամբ: ԲազալտնԲազալտը ունիկայուն հետևյալէ հատկությունները`ջերմաստիճանի տատանումների և մեխանիկական ազդեցության նկատմամբ: Այն նաև կայուն է ագրեսիվ քիմիական նյութերի ազդեցության նկատմամբ, ինչպիսիք են [[թթու]]ները և [[ալկալի]]ները, ծովային [[աղը]]: Բազալտը չի այրվում, և կարող է դիմանալ մինչև 1500°C ջերմաստիճանում:
 
== Անվան ծագում ==
Բազալտ բառը ծագել է [[եթովպերեն]] «բազալ» բառից, որը նշանակում է «եռացած»:
 
== Բազալտի հատկություններ ==
Բազալտն ունի հետևյալ հատկությունները`
* ճնշման նկատմամբ բարձր դիմացկունություն,
* ամորտիզացիայի նկատմամբ դիմացկունություն,
Տող 9 ⟶ 15՝
* բնական հումքը ունի անսովոր և յուրահատուկ արտաքին տեսք և այլն:
 
== Հայաստանում ==
Բազալտը կայուն է ջերմաստիճանի տատանումների և մեխանիկական ազդեցության նկատմամբ: Այն նաև կայուն է ագրեսիվ քիմիական նյութերի ազդեցության նկատմամբ, ինչպիսիք են [[թթու]]ները և [[ալկալի]]ները, ծովային [[աղը]]: Բազալտը չի այրվում, և կարող է դիմանալ մինչև 1500°C ջերմաստիճանում:
[[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում տարածված են նաև [[դոլերիտ]]ային բազալտները, որոնք 300-400 մ հաստության ծածկոցով (ավելի քան 3 000 կմ²) տարածված են [[Կարս]]ի, [[Աշոցք]]ի, [[Ախալքալաք]]ի, [[Լոռու սարահարթ]]երում, [[Եղվարդի սարավանդ|Եղվարդի]] ու [[Կոտայքի սարավանդ]]ներում, [[Կուր]], [[Խրամ (գետ)|Խրամ]], [[Ախուրյան (գետ)|Ախուրյան]], [[Հրազդան (գետ)|Հրազդան]], [[Դեբեդ]], [[Ձորագետ]], [[Արգիճի (գետ)|Արգիճի]] գետերի ավազաններում։ Բազալտն ամուր, դիմացկուն ու հեշտ մշակվող է։ Օգտագործվում է [[շինարարություն|շինարարության]] և [[Քանդակագործություն|քանդակագործության]] մեջ։ [[Հայաստան]]ում բազալտի տարատեսակները շինարարության մեջ օգտագործվել են հնագույն ժամանակներից (կիկլոպյան ու մեգալիթյան կառույցներ)։ Բազալտով են կառուցվել [[Արին-Բերդ|Արինբերդ]]ը, [[Կարմիր բլուր]]ը (մ․ թ․ ա․ VII-VI դդ․), [[Գառնիի հեթանոսական տաճար]]ը (1-ին դար), [[Տաթևի վանք]]ը (9-19-րդ դարեր), [[Սանահինի կամուրջ]]ը (12-րդ դար) և այլն։ Բազալտից կանգնեցվել են [[խաչքար]]եր, կերտված են [[Մատենադարան]]ի շենքը (1945-1957) և գլխավոր ճակատի արձանները, կառուցվել են [[Երևանի գինու կոմբինատ]]ի պահեստարանը (1938, 1945-1963), [[Հաղթանակ կամուրջ]]ը (1945), Մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված [[Ծիծեռնակաբերդ|հուշակոթող]]ը (1967) և այլն։
 
== Տես նաև ==
*[[Դոլերիտ]]
{{ՀԲ}}
[[Կատեգորիա:Ապարներ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Բազալտ» էջից