«Հենաշարժիչ համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Մարդու բոլոր ոսկրերն իրենց միացումներով կազմում են [[կմախք]]ը, որը հենաշարժիչ համակարգի պասիվ մասն է, կմախքի տարբեր օղակները շարժման մեջ դնող [[մկաններ]]ը՝ ակտիվ մասը։ Հենաշարժիչ համակարգն օրգանիզմում կատարում է հենարանային, պաշտպանական, տեղաշարժման ֆունկցիա։

Կմախքը մարմնի հենարանն է, նրան տալիս է որոշակի ձև և դիրք տարածության մեջ։ Ոսկրերը միանալով առաջացնում են խոռոչներ և պաշտպանում նրանցում գտնվող [[օրգան]]ներն արտաքին ազդեցություններից։Գանգատուփըազդեցություններից։ Գանգատուփը [[գլխուղեղ]]ի զետեղարանն է, ողնաշարային խողովակը՝ [[ողնուղեղ]]ի ոսկրապատյանը, կրծքավանդակը պաշտպանում է [[սիրտ]]ը, [[թոք]]երը, խոշոր անոթները, կոնքը՝ սեռական, միզային և մարսողական համակարգերի որոշ օրգանները։Ոսկրերըօրգանները։ Ոսկրերը պարունակում են հանքային փոխանակությանը մասնակցող աղեր ([[երկաթ]]ի, [[ֆոսֆոր]]ի, [[կալցիում]]ի և ուրիշ)։ ՈսկրըՈսկորը նաև [[արյուն]]աստեղծ օրգան է։

Կմախքի ոսկրերը կազմված են ոսկրա[[հյուսվածք]]ից, որը [[շարակցական հյուսվածք]]ի տարատեսակ է։Այնէ։ Այն կազմված է ոսկրաբջիջներից, օրգանական ու անօրգանական միացություններ պարունակող միջբջջային նյութից, որը կազմում է ոսկրահյուսվածքի 2/3-ը։Այնը։ Այն պինդ է և ամուր, օժտված է մեխանիկական բարձր հատկություններով և ամրությունը գերազանցում է [[երկաթ]]ին ու [[գրանիտ]]ին։Ոսկրահյուսվածքըին։ Ոսկրահյուսվածքը պարունակում է արյունատար անոթներ և նյարդեր, նրանրանում մշտապես կատարվում է ոսկրի քայքայում և ստեղծում։

Տարբերում են ամուր ներդակազմ և թիթեղակազմ ոսկրահյուսվածք։Ամուրոսկրահյուսվածք։ Ամուր ներդակազմ ոսկրահյուսվածքը հանդիպում է գանգի կարաններում, ջլերը ոսկրերին ամրանալու տեղերում։Մարդուտեղերում։ Մարդու կմախքի բոլոր ոսկրերը կազմված են թիթեղակազմ ոսկրահյուսվածքից։Եթեոսկրահյուսվածքից։ Եթե թիթեղները իրար կիպ են հպվում, ոսկրանյութը հոծ է, իսկ եթե դասավորված են ոչ խիտ, առաջանում է սպունգանման ոսկրանյութ։

Յուրաքանչյուր ոսկր մի քանի [[հյուսվածք]]ներից կազմված բարդ [[օրգան]] է։Արտաքինիցէ։ Արտաքինից ոսկրը պատված է շրջոսկրով։Այնշրջոսկրով։ Այն բարակ, ամուր, [[արյուն]]ատար անոթներով և նյարդերով հարուստ շարակցահյուսվածքային թիթեղ է, ապահովում է ոսկրի սնուցումը և աճը։Շրջոսկրըաճը։ Շրջոսկրը բացակայում է հոդավորվող մակերեսներում։

Տարբերում են ոսկրերի հետևյալ տեսակները՝ խողովակավոր, սպունգանման, տափակ և խառը։

Խողովակավոր ոսկրերը սնամեջ են, որն ապահովում է նրանց ամրությունը և թեթևությունը։Յուրաքանչյուրթեթևությունը։ Յուրաքանչյուր ոսկր կազմված է մարմնից և երկու հաստացած ծայրերից՝ գլխիկներից։Մարմինըգլխիկներից։ Մարմինը կազմված է խիտ ոսկրանյութից, որի ներսում գտնվում է դեղին ոսկրածուծով լցված ոսկրային խոռոչ։Գլխիկներըխոռոչ։ Գլխիկները կազմված են սպունգանման նյութից, որի խորշիկներում գտնվում է կարմիր ոսկրածուծ։Ոսկրահյուսվածքիոսկրածուծ։ Ոսկրահյուսվածքի թիթեղները սպունգանման նյութում դասավորված են այնպիսի ուղղություններով, որոնցով ոսկրերն առավել ձգվում կամ սեղմվում են։Նմանեն։ Նման կառուցվածքը ապահովում է ոսկրի թեթևությունն ու ամրությունը։Արտաքինիցամրությունը։ Արտաքինից գլխիկները ծածկված են ապակենման աճառով։

Խողովակավոր ոսկրերը կազմում են վերջույթների [[կմախք]]ը և կատարում լծակների ֆունկցիա։Տարբերումֆունկցիա։ Տարբերում են երկար (բազուկոսկր, ազդրոսկր) և կարճ (մատոսկր) խողովակավոր ոսկրեր։

Սպունգանման ոսկրերը կազմված են սպունգանման ոսկրանյութից և ծածկված են խիտ ոսկրանյութի բարակ շերտով (ող, դաստակի ոսկրեր)։

Տափակ ոսկրերը երկու կողմից պատված են խիտ ոսկրանյութի թիթեղով,որոնց միջև գտնվում է սպունգանման նյութ։Դրանքնյութ։ Դրանք մասնակցում են խոռոչների գոյացմանը և կատարում պաշտպանական ֆունկցիա (գանգի ոսկրեր, կոնքոսկր)։

Կենդանի օրգանիզմում ոսկրը պարունակում է 50 % [[ջուր]], 28 % օրգանական և 22 % անօրգանական նյութ։Ոսկրինյութ։ Ոսկրի 2/3-ը կազմում են անօրգանական նյութեր ([[կալցիում]], [[ֆոսֆոր]], [[մագնեզիում]] և ուրիշ), որոնցից կախված է ոսկրի կարծրությունը, իսկ 1/3-ը օրգանական նյութեր, որոնք պայմանավորում են ոսկրի առաձգականությունը, ճկությունը։Տարիճկությունը։ Տարի

քին զուգընթաց փոխվում է ոսկրի [[քիմիա]]կան կազմը։Մանուկներիկազմը։ Մանուկների և պատանիների ոսկրերում գերակշռում են օրգանական նյութեր, ուստի նրանց ոսկրերը ճկուն են և ուշ կոտրվում։Տարեցկոտրվում։ Տարեց և ծերունական հասակում ոսկրերում գերակշռում են անօրգանական աղերը, որի պատճառով նրանք դառնում են դյուրաբեկ, փխրուն, շուտ կոտրվում են և դժվար կպչում։

Ոսկրերն աճում են երկարությամբ և հաստությամբ։Ոսկրիհաստությամբ։ Ոսկրի աճը հաստությամբ պայմանավորված է շրջոսկրի ոսկրաստեղծ հատկությամբ։Նրահատկությամբ։ Նրա ներքին մակերեսի բջիջների բաժանման շնորհիվ ոսկրի մակերևույթին առաջանում են ոսկրաբջիջների նոր շերտեր, իսկ դրանց շուրջը՝ միջբջջային նյութ։Ոսկրերինյութ։ Ոսկրերի ծայրերում գտնվող աճառա[[հյուսվածք]]ի բջիջների բաժանման շնորհիվ ոսկրերն աճում են երկարությամբ։

Ոսկրերի աճը կարգավորում է հիպոֆիզի առջևի բլթի աճի հորմոնը։Չափահասհորմոնը։ Չափահաս մարդու ոսկրերը չեն աճում, սակայն հին ոսկրանյութի փոխարինումը նորով շարունակվում է ամբողջ կյանքում։

Մարդու կմախքը կազմված է միմյանց միացած բազմաթիվ ոսկրերից։Տարբերումոսկրերից։ Տարբերում են ոսկրերի միացման երեք տեսակ՝ անշարժ (անընդհատ), կիսաշարժուն և շարժուն։

Անընդհատ միացումներն առաջանում են ոսկրերի սերտաճման հետևանքով։Ոսկրերնհետևանքով։ Ոսկրերն իրար միանում են շարակցական,աճա-աճառային կամ ոսկրային շերտերով (գանգի կարանները, կոնքի ոսկրերի սերտաճումը)։ Շատ ոսկրերն իրար միանում են աճառային միջնաշերտով։ Այդպիսի միացումը կոչվում է կիսաշարժուն (ողների միացումները)։ Ոսկրերի շարժուն միացումը կոչվում է հոդ։ Յուրաքանչյուր հոդ ունի հոդապարկ, հոդային մակերեսներ և հոդախոռոչ։

Հոդապարկը կազմված է արտաքին և ներքին թաղանթից։Ներքինթաղանթից։ Ներքին թաղանթն արտադրում է թափանցիկ հեղուկ, որը շարժումների ժամանակ փոքրացնում է շփումը և նպաստում հոդամակերեսների սահելուն։Արտաքինսահելուն։ Արտաքին թելակազմ շարակցա[[հյուսվածք]]ը հաստանալով առաջացնում է արտահոդյա կապաններ։

Հոդային մակերեսները ծածկված են ապակենման աճառով, որը խոնավ է և հեշտացնում է շարժումները հոդում։Հոդավորհոդում։ Հոդավորվող ոսկրերից մեկի վրա կա փոս, մյուսի վրա՝ գլխիկ, որն իր ձևով համապատասխանում է փոսին։ Հոդախոռոչը հերմետիկորեն փակ, ճեղքանման տարածություն է, պարունակում է քիչ քանակով հեղուկ։ Հոդը կազմող ոսկրերը միանում են ամուր ջլերով։

Մարդու [[կմախք]]ը և [[մկաններ]]ը փոփոխվում են ամբողջ կյանքի ընթացքում։Սակայնընթացքում։ Սակայն մանկական և պատանեկան հասակում դրանք ավելի արագ են աճում ու զարգանում։Այդզարգանում։ Այդ գործընթացը հիմնականում ավարտվում է կյանքի 25-րդ տարում։

Հենաշարժիչ համակարգի բնականոն զարգացման համար կարևոր նշանակություն ունի լիարժեք սննդի ընդունումը, նրանում հանքային աղերի, [[վիտամին]]ների առկայությունը։Կմախքիառկայությունը։ Կմախքի ճիշտ ձևավորումը կապված է մկանների զարգացման հետ։Ոսկրերիհետ։ Ոսկրերի վրա մկանների միացման տեղում առաջանում են ելուններ,թմբիկներ։Որքան թմբիկներ։ Որքան լավ է զարգացած մկանը, այնքան ելունները մեծ են։Լավեն։ Լավ զարգացած մկանների առկայությունը նպաստում է հենաշարժիչ համակարգի ճիշտ ձևավորմանը։Ֆիզիկականձևավորմանը։ Ֆիզիկական վարժությունների կանոնավոր կատարումը նպաստում է մկանների զարգացմանը։Մարդըզարգացմանը։ Մարդը դառնում է ֆիզիկապես ուժեղ, հեշտ է հարմարվում միջավայրի փոփոխվող պայմաններին։Ուղիղպայմաններին։ Ուղիղ պարանոցը, ծավալուն կուրծքը, բարձր պահած գլուխը լավ կեցվածքի նշաններն են։Կմախքիեն։ Կմախքի խանգարումների ձևավորմանը նպաստող գործոններ են ոչ ճիշտ նստելն ու քայլքը։ Մարդու ոչ ճիշտ կեցվածքը, կծկված, կախ ընկած ուսերը, ներս ընկած կուրծքը փոխում են ոչ միայն մարմնի ձևը, այլև խանգարում ներքին [[օրգան]]ների աշխատանքը։