«Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (31) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:Communist-manifesto.png|thumb|right|Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը (բնօրինակ)]]
'''«Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»''', գիտական [[կոմունիզմ]]ի առաջին ծրագրային փաստաթուղթը, որը Կոմունիստների միության երկրորդ կոնգրեսի (1847) հանձնարարությամբ գրել են [[Կառլ Մարքս]]ն ու [[Ֆ. էնգելս]]ը:ը։ «Այս աշխատության մեշ հանճարեղ պարզությամբ ու ցայտունությամբ,— գրել է [[Լենին]]ը,— ուրվագծված է նոր աշխարհայեցողությունը, նաև սոցիալական կյանքի բնագավառը ընդգրկող հետևողական [[մատերիալիզմ]]ը, [[դիալեկտիկա]]ն, որպես ամենաբազմակողմանի ու խոր ուսմունք զարգացման մասին, դասակարգային պայքարի և նոր, կոմունիստական հասարակություն ստեղծող [[պրոլետարիատ]]ի համաշխարհային, պատմական ռևոլյուցիոն դերի թեորիան» (Երկ., հ. 21, էշ 45—46):։ Աշխատությունը [[մարքսիզմ]]ի հիմունքների ամբողշական շարադրանքն է:է։ Առաշին գլխում՝ «[[Բուրժուաները և պրոլետարները]]», բացահայտված են հասարակության զարգացման օբյեկտիվ օրենքները, արտադրաեղանակների հերթափոխության անխուսափելիությունը և հին [[հասարակարգ]]ի [[ընդերք]]ում նորի սաղմնավորման դիալեկտիկական պրոցեսը:պրոցեսը։ Մարքսը և էնգելսը ապացուցում են, որ հասարակության պատմությունը (բացառությամբ [[նախնադարյան հասարակարգ]]ի) դասակարգային պայքարի պատմություն է, որ բուրժուական հասարակարգում ի դեմս թշնամի երկու դասակարգերի՝ բուրժուազիայի և պրոլետարիատի, ավելի են սրվել դասակարգային պայքարն ու դասակարգային հակասությունները:հակասությունները։ Գիտականորեն հիմնավորվում են [[կապիտալիզմ]]ի խորտակման անխուսափելիությունը և նոր, անդասակարգ կոմունիստական հասարակության ստեղծման պատմական անհրաժեշտությունը:անհրաժեշտությունը։ Բացահայտելով նոր հասարակարգի ստեղծման ուղիները՝ Մարքսն ու էնգելսը հասարակության վերափոխման իրական ուժը համարում են բոլոր աշխատավորների շահերը արտահայտող պրոլետարիատին, ցույց են տալիս պրոլետարիատի պատմական առաքելությունը, եզրակացնելով, որ կապիտալիզմը, հանձինս պրոլետարների «...արտադրում է ամենից առաշ իր սեփական գերեզմանափորներին: Նրա կործանումը և պրոլետարիատի հաղթանակը հավասարապես անխուսափելի են» (Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը, 1973, Ե., էշ 69):։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստի» հայերեն հրատարակության (1968) շապիկն Երկրորդ գլխում՝ «Պրոլետարները և կոմունիստները», Մարքսն ու էնգելսը պարզաբանում են կոմունիստների [[կուսակցության]]՝ բանվոր դասակարգի առաջավոր ջոկատի էությունն ու պատմական դերը, նշում, որ կոմունիստները «...գործնականում հանդիսանում են բոլոր երկրների բանվորական կուսակցությունների ամենավճռական, միշտ դեպի առաջ շարժվելու դրդոդ մասը, իսկ թեորիական տեսակետից՝ պրոլետարիատի մնացած մասի հանդեպ նրանց առավելությունը պրոլետարական շարժման պայմանները, ընթացքը և ընդհանուր հետևանքները հասկանալու մեջ է» (ն ու յ ն տ և ղ ու մ, էջ 72):։ Կոմունիստների մերձավորագույն նպատակն է «...պրոլետարիատի ձևավորումը որպես դասակարգ, բուրժուազիայի տիրապետության տապալումը, քաղաքական իշխանության նվաճումը պրոլետարիատի կողմից» (ն ու յ ն տ և ղու մ):։ Չնայած աշխատության մեջ Մարքսը և էնգելսը դեռևս չէին օգտագործել «[[պրոլետաարիաաի դիկտատուրա]]» հասկացությունը, սակայն հիմնավորել են պրոլետարիատի դիկտատուրայի գաղափարը, գտնելով, որ «...բանվորական, հեղափոխության մեջ առաջին քայլը պրոլետարիատի՝ տիրող դասակարգ դառնալն է, դեմոկրատիայի նվաճումը: Պրոլետարիատն իր քաղաքական տիրապետությունը կօգտագործի նրա համար, որպեսզի բուրժուազիայից քայլ առ քայլ խլի ամբողջ կապիտալը, արտադրության բոլոր գործիքները կենտրոնացնի պետության, այսինքն՝ որպես տիրող դասակարգ կազմակերպված պրոլետարիատի ձեռքում, և ըստ հնարավորին արագ մեծացնի արտադրողական ուժերի գումարը» (ն ու յ ն տ և ղ ու մ, էշ 81):։ Այս գլխում պարզաբանվել է կոմունիստների վերաբերմունքը ընտանիքի, սեփականության, ազգի, հայրենիքի, դաստիարակության նկատմամբ, նշվել են այն կարևորագույն սոցիալ-տնտեսական միշոցառումները, որոնք պրոլետարիատը պետք է իրականացնի իշխանությունը նվաճելուց հետո:հետո։ Մարքսը և էնգելսը եզրակացնում են, որ պրոլետարիատը «...ոչնչացնում է դասակարգային հակադրության գոյության պայմանները, ոչնչացնում է առհասարակ դասակարգերը և դրանով իսկ՝ հր սեփական տիրապետությունը որպես .դասակարգի» (ն ու յ ն տ և ղ ու մ, էշ 83):։ Երրորդ գլխում՝ «[[Սոցիալիստական և կոմունիստական գրականություն]]», գիտականորեն քննադատված է այդ տարիների սոցիալիստական և կոմունիստական գրականությունը, վեր են հանված սոցիալիզմի դրոշով հան֊դես եկող բուրժուական ու մանրբուրժուական հոսանքների ([[ֆեոդալական սոցիալիզմ]], [[մանրբուրժուական սոցիալիզմ]], [[«ճշմարիտ» սոցիալիզմ]]) դասակարգային էությունը, արտահայտված է հեղինակների վերաբերմունքը [[ուտոպիա]]կան սոցիալիզմի ու կոմունիզմի ուսմունքների նկատմամբ:նկատմամբ։ Չորրորդ գլխում՝ «[[Կոմունիստների վերաբերմունքը դեպի տարբեր օպոզիցիոն կուսակցություննևրը]]», Մարքսն ու էնգելսը շարադրել են կոմունիստների տակտիկան օպոզիցիոն մյուս կուսակցությունների նկատմամբ, նշել, որ կոմունիստները պաշտպանում են գոյություն ունեցող հասարակական ու քաղաքական կարգի դեմ ուղղված ամեն մի հեղափոխական շարժում:շարժում։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» ավարտվում է «Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՝ք» կոչով, որը դարձել է համաշխարհային հեղափոխական շարժման նշանաբանը:նշանաբանը։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» վիթխարի դեր է խաղացել պրոլետարիատի ազատագրական պայքարում. գնահատելով այդ դերը, Իոսիֆ Լենինը գրել է. «Այս փոքրիկ գրքույկն արժե ամբողշ հատորներ, նրա ոգով է ապրում ու շարժվում մինչև այժմ քաղաքակիրթ աշխարհի ամբողշ կազմակերպված ու մարտնչող պրոլետարիատը» (Երկ., հ. 2, էշ 12):։ Առաշին անգամ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» հրատարակվել է 1848-ին [[Լոնդոն]]ում, [[գերմաներեն]]:։ 1882-ին [[ժնև]]ում տպագրվել է [[ռուսերեն]] երկրորդ [[հրատարակություն]]ը՝ Գ. Վ. Պլեխանովի թարգմանությամբ, Մարքսի և էնգելսի հատուկ առաշաբանով:առաշաբանով։ Ոչ լրիվ տվյալներով արտասահմանյան երկրներում 1848—71-ին լույս է տեսել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»-ի մոտ 770 հրատարակություն՝ 50 լեզվով:լեզվով։ ՄՄՀՄ-ում 1973-ի հունվարի 1-ի տվյալներով թողարկվել է 447 հրատարակություն 24341 հզ. օրինակով՝ 74 լեզվով:լեզվով։ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ» հայերեն թարգմանվել է 1887-ին:ին։ «Մանիֆեստի» 1888-ի անգլերեն և 1890-ի գերմաներեն հրատարակությունների առաշաբաններում էնգելսը նշում է, որ հայերեն թարգմանությունը պետք է 1887-ին հրատարակվեր [[Կոստանդնուպոլիս]]ում, սակայն «...լույս չտեսավ այն պատճառով միայն, որ հրատարակիչը վախեցել է գիրքը լույս ընծայել Մարքսի անունով, իսկ թարգմանիչը չի համաձայնել «Մանիֆեստը» ներկայացնել որպես իր աշխատությունը» (Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը, 1973, էջ 27, 36):։ 1894-ին Հ. Աթաբեկյանը և Մ. Հովհաննիսյանը (Մ. Վարդանյանը) թարգմանել են «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը», որը սակայն չի հրատարակվել:հրատարակվել։ Աթաբեկյանը նամակով դիմել է էնգելսին և խնդրել գրել առաջաբան «Մանիֆեստ»-ի հայերեն հրատարակության համար:համար։ էնգելսը, շնորհակալություն հայտնելով աշխատության թարգմանության համար, պատասխանել է, որ ինքը անծանոթ լեզվով հրատարակվող գրքին առածաբան գրել չի կարող:կարող։ 1894-ին [[«Գաղափար» հանդես]]ում հրատարակվել է «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ»-ի ներածությունը, 1872-ի գերմաներեն հրատարակության հեղինակների առաշաբանը և I, II գլուխների հայերեն թարգմանությունը (թարգմանիչ՝ [[Մարո Նազարբեկյան]]), իսկ մնացած մասը չի հրատարակվել հանդեսը փակվելու պատճառով:պատճառով։ 1901-ին [[Թիֆլիս]]ում «Մանիֆեստը» թարգմանվել է հայերեն ռւսերեն երկրորդ հրատարակությունից:հրատարակությունից։ Աշխատությունը, «Մանիֆեստ կոմունիստական կուսակցության» վերնագրով, առանձին գրքով հրատարակվել է 1904-ին՝ ժնևի ՌՍԴԲԿ տպարանում, [[Ս. Շահումյանի]] և Մ. [[Մանուչարյան]]ի գերմաներենից կատարած թարգմանությամբ:թարգմանությամբ։ Աշխատությանը կցված են եղել 1872-ի, 1883-ի, 1890-ի հրատարակությունների առաջաբանները, որպես հավելված՝ [[Կ. Կաուցկ]]ու «Որքա՜ն է հնացել կոմունիստական մանիֆեստը» հոդվածը:հոդվածը։ Հետագայում «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» թարգմանել են նաև [[Պ. Մակինցյան]]ը (հրտ. 1918), [[Ա. Կասյան]]ը (հրտ. 1927) և ուրիշներ:ուրիշներ։ Մինչե 1979-ը «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» առանձին գրքով հայերեն լույս է տեսել 17 անգամ:անգամ։
 
{{ՀՍՀ}}