«Սուեզի ճգնաժամ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հեղափոխությունից հետո Եգիպտոսի կառավարությունը որոշում էր ընդունել Նեղոսի վրա`վրա՝ Ասուանի մոտ, վիթխարի ամբարտակ կառուցելու մասին:մասին։ Այն պետք է նպաստեր ոռոգելի հողատարածքների կտրուկ ընդարձակմանը, գյուղատնտեսության զարգացմանը, ինչպես նաև զարգացող արդյունաբերության համար անհրաժեշտ էլեկտրաէներգիայի արտադրությանը:արտադրությանը։ Ասուանի ամբարտակաը ապահովելու էր ամբողջ Եգիպտոսի տնտեսական առաջընթացը և տնտեսական բարեփոխումների համալիր ծրագրերի իրականացումը:իրականացումը։

Այս հսկայական ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ էին վիթխարի ֆինանսական միջոցներ, որոնցից զուրկ էր Եգիպտոսը:Եգիպտոսը։ Եգիպտական կառավարությունը դիմեց ԱՄՆ-ի և Անգլիայի կառավարություններին:կառավարություններին։ Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկը հայտնեց, որ պատրաստ է Եգիպտոսին տրամանադրել 200մլն ԱՄՆ դոլար վարկ ամբարտակի կառուցման առաջի փուլի համար :։ Եվս 70 մլն ԱՄՆ դոլար համաձայնեցին տրամադրել ԱՄՆ-ն և Անգլիան: Անգլիան։ Սակայն ԱՄՆ-ն, Անգլիան և Վերակառուցման և զարգացման բանկը հենց այնպես չէին տրամադրում այս գումարը: գումարը։ Նրանք դրա դիմաց Եգիպտոսից երաշխիքներ էին պահանջում, որ նա կապված կմնա Արևմուտքի հետ և չի փորձի նայել խորհրդային բլոկի կողմը: կողմը։ Բացի այդ, նրանք երաշխիքներ էին ուզում, որ Կահիրեն կմիանա Բաղդադի ռազմական պակտին, որը Եգիպտոսում համարում էին հետադիմաական վարչակարգերի ագրեսիվ խմբավորում և վճռականորեն մերժում էին նրան միանալ: միանալ։ Համոզվելով, որ իրեն չի հաջողվի փոխել Եգիպտոսի դիրքորոշումը` դիրքորոշումը՝ ԱՄՆ-ն պաշտոնապես տեղեկացրեց Եգիպտոսին, որ հրաժարվում են նրան տրամադրել խոստացած 270 մլն վարկը: վարկը։ Սակայն Եգիպտոսի կառավարությունը Գամալ Աբդել Նասերի գլխավորությամբ չվհատվեց և ի պատասխան Արևմուտքի այս որոշման` որոշման՝ 1956թ. հուլիսի 26-ին դիմեց անսպասելի քայլի. ազգայնացրեց Սուեզի ջրանցքի ընկերությունը: ընկերությունը։ Նախատեսվում էր նրանից ստացվող եկամուտներն ուղղել Նեղոս գետի վրա Ասուանի ամբարտակի կառուցմանը, ինչպես նաև այլ տնտեսական ծրագրերի իրականացմանը:իրականացմանը։ Ընդ որում`որում՝ հայտարարվեց, որ բաժնետերերը համապատասխան փոխհատուցում կստանան, իսկ Եգիպտոսը կհետևի 1888թ. Կոստանդնուպոլսի միջազգային համաձայնագրի պայմաններին և կապահովի ջրանցքով ազատ երթևեկություն: երթևեկություն։ Այս քայլը աջակցություն գտավ Արաբական երկրների լիգայի կողմից, աֆրիկյան և սովետական երկրների կողմից: կողմից։ Սակայն ջրանցքի ազգայնացումը լուրջ վնաս հասցրեց Անգլիայի և Ֆրանսիայի շահերին: շահերին։ Ուստի պատահական չէ, որ դրանից հետո Անգլիան և Ֆրանսիան փորձեցին զանազան միջոցներով ճնշում գործադրել , անգամ սպառնալ Եգիպտոսին: Եգիպտոսին։ Համոզվելով, որ Եգիպտոսի կառավարությունը որոշումը չի փոխի, նրանք սկսեցին բացահայտ պատրաստվել Եգիպտոսի վրա հարձակվելուն:հարձակվելուն։

1956թ. օգոստոսի 16-ին Լոնդոնում Անգլիայի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի նախաձեռնությամբ կազմակերպվեց խորհրդաժողով, որում քննարկվելու էր Սուեզի հարցը: հարցը։ Նրանում մասնակցում էին 22 երկիր:երկիր։ Խորհրդաժողովի ժամանակ առաջ քաշվեց երկու ծրագիր` ծրագիր՝ հնդկական և ամերիկյան: ամերիկյան։ Հնդկական ծրագիրը, որում նախատեսվում էր Եգիպտոսի կողմից Սուեզի ջրանցքի հսկողության իրականացում, աջակցվում էր ԽՍՀՄ-ի, Ինդոնեզիայի և Ցեյլոնի պատվիրակությունների կողմից:կողմից։ Ամերիկյան պատվիրակության ղեկավար Ջոն Դալլեսը իր ծրագրում առաջ էր քաշում ջրանցքի <<Միջազգային կառավարման>> տարբերակը, որը փաստորեն նշանակում էր Սուեզի ջրանցքի նախկին վիճակի վերականգնում այլ պիտակի տակ: տակ։ Դալլեսի ծրագիրը ստացավ ժողովի 18 մասնակիցների աջակցությունը: աջակցությունը։ Թուրքիայի ներկայացուցիչը հայտարարեց. <<Մենք կարծում ենք, որ Դալլեսի նախագիծը հանդիսանում է դրական հիմք Սուեզի ճգնաժամի խնդիրը լուծելու համար>>:։

Ամերիկյան ծրագիրը աջակցող երկրները լիազորեցին Ավստրալիայի վարչապետին, որ նա մեկնի Կահիրե և Նասերին համոզի ընդունել <<Միջազգային կառավարման>> ծրագիրը: ծրագիրը։ 1956թ. սեպտեմբերի 9-ին Նասերի և Մենզեսի միջև ընթացող բանակցություններն ավարտվեցին անհաջողությամբ:անհաջողությամբ։

Սեպտեմբերի 10-ին Դալլեսը հանդես եկավ <<Սուեզի ջրանցքի օգտագործողների ընկերություն>> ստեղծելու նոր նախագծով:նախագծով։ Նասերը մերժեց նաև այս ծրագիրը: ծրագիրը։ Այնուամենայնիվ, ընկերություն ստեղծելու հարցը քննարկվեց սեպտեմբերի 19-21-ին տեղի ունեցած Լոնդոնյան երկրորդ կոնֆերենցիայում:կոնֆերենցիայում։

Ընկերությունը ստեղծվեց Լոնդոնյան երրորդ խորհրդաժողովում(սեպտեմբերի 30-ից մինչև հոկտեմբերի 5-ը):։ Սակայն և' Անգլիան, և' Ֆրանսիան չէին կարող բավարարված լինել այս ամենով:ամենով։ Նրանք ձգտում էին վերականգնել իրենց նախկին ազդեցությունը տարածաշրջանում և բոլոր բանակցությունները ընկերության վերաբերյալ դիտում էին իբրև Եգիպտոսի վրա հարձակումը քողարկելու միջոց: միջոց։ Նրանք սկսել էին նախապատրաստել այս հարձակումը Իսրայելի հետ դեռևս 1956թ. սեպտեմբերից:սեպտեմբերից։ Բացի Սուեզի ջրանցքի խնդրից, Ֆրանսիան վախենում էր , որ Եգիպտոսի օրինակը Ալժիրի ազգային ազատագրական պայքարի խթաններից մեկը կհանդիսանա: կհանդիսանա։ Դրան գումարվում էր նաև այն, որ Եգիպտոսը մեծ չափով ռազմական և դիվանագիտական օգնություն էր ցուցաբերում Ալժիրի ազգային ազատագրական պատերազմին(1954-1962թթ.):։ Անգլիան իր հերթին գտնում էր, որ Եգիպտոսի ռեժիմի տապալումը արգելակ կհանդիսանա տարածաշրջանի երկրների ազգային ազատագրական պայքարին:պայքարին։ Դեռևս մինչև Սուեզի ջրանցքի ազգայնացումը արևմտյան երկրներն աջակցում էին Իսրայելին` Իսրայելին՝ համարելով նրան արաբական երկրներին հակակշռող մի ուժ:ուժ։

1956թ. հոկտեմբերի 22-ին Իսրայելի նախագահ Բեն Գուրիոնը Ֆրանսիայում`Ֆրանսիայում՝ Փարիզի մոտակայքում, հանդիպում ունեցավ Անգլիայի արտաքին գործերի նախարար Ս. Լոյդի և ֆրանսիայի վարչապետ Գի Մոլլեի հետ :։ Հանդիպման ժամանակ, որը տեղի էր ունենում խիստ գաղտնի պայմաններում, քննարկվեց Եգիպտոս համատեղ ներխուժման պլանը:պլանը։ Իսրայելի`Իսրայելի՝ Եգիպտոսի վրա հարձակվելուց հետո Ֆրանսիան և Անգլիան նպատակ ունեին շարքից հանելու Եգիպտոսի ռազմաօդային ուժերը, ինչպես նաև խոստանում էին Իսրայելին պաշտպանել ՄԱԿ-ում:ում։

1956թ. հոկտեմբերի 29-ին իսրայելական զորքերը ներխուժեցին Եգիպտոսի տարածք և սկսեցին շարժվել Սինայի թերակզու խորքերը`խորքերը՝ դեպի Սուեզի ջրանցք:ջրանցք։ Իր հարձակումը Իսրայելը պատճառաբանեց ֆիդայիների ռազմական ճամբարները վերացնելու մտադրությամբ` մտադրությամբ՝ Սինայի հյուսիսում :։ Իսրայելի հարձակումը սկսելու պահից ամբողջ արաբական աշխարհը պաշտպանեց Եգիպտոսին:Եգիպտոսին։ Սակայն ոչ մի արաբական երկրիր չհարձակվեց Իսրայելի վրա ` խաղաղությունը խախտելու համար: Հոկտեմբերի 30-ին Սինայ ուղարկված եգիպտական դիվիզիաները մտան կռվի մեջ Իսրայելի բանակի հետ: Իսրայելի հարձակում սկսելու հաջորդ օրը Եգիպտոսին և Իսրայելին ներկայացվեց վերջնագիր, համաձայն որի` մարտերը պետք է դադարեցվեին , և եգիպտական ու իսրայելական զորքերը պետք է հեռացվեին ջրանցքի երկու կողմերից 10 միլ հեռավորության վրա և պետք է թույլ տրվեր անգլոֆրանսիական զորքերի մուտքը Պորտ Սաիդ: Սաիդ։ Իսրայելը , որի զորքերը այդ ժամանակ դեռ 200 կմ հեռու էին ջրանցքից, համաձայնեց ընդունել վերջնագիրը, սակայն չկանգնեցրեց զորքերի առաջխաղացումը: առաջխաղացումը։ Եգիպտոսը, սակայն, մերժեց վերջնագիրը` վերջնագիրը՝ գտնելով, որ նրանում ներկայացված պահանջները դեմ են երկրի անկախությանը:անկախությանը։ Իսրայելի առավելությունը իրեն զգացնել տվեց, և մինչև նոյեմբերի 2-ը նրան հաջողվեց գրավել Սինայի թերակղզին և Գազայի շրջանը: շրջանը։ Ցամաքային մարտերին զուգահեռ տեղի էին ունենում ծովային և օդային մարտեր: մարտեր։ Անգլիական և Ֆրանսիական ավիացիան հոկտեմբերի 31-ին սկսեց Կահիրեի, Ալեքսանդրիայի և ջրանցքի գոտու քաղաքների ռմբակոծումը, իսկ նոյեմբերի 5-ին և 6-ին զորք ափ հանեցին Պորտ-Սաիդում:Սաիդում։ Ընդ որում` որում՝ Անգլիան և Ֆրանսիան հայտարարեցին, որ իրենք միջամտել են եգիպտաիսրայելական պատերազմը կանխելու համար:համար։ Իրականում Անգլիան և ֆրանսիան գտնում էին, որ Եգիպտոսը ներխուժումը դադարեցնելու համար կընդունի վերջնագիրը: վերջնագիրը։ Արդյունքում Եգիպտոսում տեղի կունենա իշխանափոխություն, ինչի հետևանքով Նասերի կառավարությանը փոխարինելու կգա ավելի արևմտամետ կառավարություն, որը զիջումերի կգնա Սուեզի հարցում:հարցում։ Պորտ Սաիդի մոտ դեսանտը մարտերի մեջ մտավ քաղաքի պաշտպանների հետ, իսկ մի մասն էլ շարժվեց հարավ`հարավ՝ Իսմաիլիայի վրա: վրա։ Նոյեմբերի 7-ին անգլոֆրանսիական զորքերը գրավեցին Պորտ Սաիդը, սակայն փողոցային մարտերը շարունակվում էին:էին։

Ագրեսիայից հետո ՄԱԿ-ը մի քանի անգամ քննարկեց ագրեսիայի հարցը և պահանջեց դադարեցնել այն:այն։ Նույնիսկ Բաղդադի պակտի Անգլիայի դաշնակիցները` դաշնակիցները՝ Իրանը, Իրաքը և Պակիստանը, քննադատեցին Եգիպտոսի վրա հարձակումը:հարձակումը։ Իրաքը և Պակիստանը անգամ պահանջեցին հեռացնել Անգլիային Բաղդադի պակտից :։ Նոյեմբերի 4-ին Սովետական Միության կառավարությունը դատապարտեց ագրեսոր կողմի երկրներին միջազգային նորմերը խախտելու համար, իսկ նոյեմբերի 5-ին Սովետական Միության նախարարների խորհուրդի քարտուղար Ն. Բուլգանինը նոտա հղեց Անգլիային, Ֆրանսիային և Իսրայելին, որ եթե նրանք չդադարեցնեն ագրեսիան, ապա Սովետական Միությունը լի է վճռականությամբ <<ուժի գործադրումով կործանիչ հարված հասցնել ագրեսորներին և խաղաղությունը վերականգնել Արևելքում:Արևելքում։>> :։ Ագրեսիան դադարեցնելու պահանջով հանդես եկավ նաև ԱՄՆ-ի նախագահ Էյզենհաուերը : Այսպիսով`։ Այսպիսով՝ ներխուժումից հետո ագրեսորները հայտնվեցին միջազգային մեկուսացման մեջ:մեջ։ Նրանք ստիպված էին դադարեցնել հարձակումը և նահանջել:նահանջել։ Արդեն 1956թ. նոյեմբերի 7-ին եռյակ երկրները դադարեցրին իրենց ռազմական գործողությունները Եգիպտոսում, ապա կես ամիս անց` անց՝ դեկտեմբերի 22-ին, Եգիպտոսից իրենց զորքերը դուրս բերեցին Անգլիան և Ֆրանսիան, իսկ 1957թ. մարտին` Իսրայելը:մարտին՝ Իսրայելը։ Այսպիսով`Այսպիսով՝ ագրեսորներին չհաջողվեց հասնել իրենց հիմնական նպատակին`նպատակին՝ ստիպել Եգիպտոսին հրաժարվել Սուեզի ջրանցքից և հնարավորության դեպքում փոխարինել Նասերի կառավարությունը ավելի արևմտամետ կառավարությամբ:կառավարությամբ։

1956թ-ի պատերազմի ամենակարևոր արդյունքը այն էր, որ բրիտանական ու ֆրանսիական բանակների անհաջողությունը և նրանց ուժերի հարկադրաբար դուրսբերումը Եգիպտոսից խորհրդանշեց Մերձավոր Արևելքում եվրոպական (Անգլիայի և Ֆրանսիայի) օտար գերիշխանության դարաշրջանի ավարտը :։ Անգլիացի նշանավոր լեյբորիստ Ջոն Ստրեչին ժամանակին գրել է. <<1956թ. անհաջող ինքնաբերական ջանք գործադրվեց հետ շրջելու Մերձավոր Արևելքի ամբողջ գործընթացը, նորից օկուպացնելու Սուեզի ջրանցքի գոտին և վերկանագնելու Արևմուտքի տիրապետությունը արաբական աշխարհում:աշխարհում։ Այս փորձը տևեց 3 շաբաթ և միայն արագացրեց քայքայման գործընթացը>> :։

Օգտագործված գրականության ցանկ

1. Հովհաննիսյան Նիկոլայ <<Արաբական երկրների պատմություն>>հատ.3-րդ, , Երևան 2006թ.

2. Կարապետյան Ռուբեն <<Արաբական երկրների նոր և նորագույն պատմություն>> Երևան 2003թ.

3. Андреев В.И., В Стране Пирамид, Москва 1972 г.

5. Иванова И.И.<<Тупецко-Арабские отношения и их место в системе международных связей на Влижнем Востоке /1945-1983/>> Москва 1985 ,

6. Керуман Ахмед ,Восставшие арабы в битве за Порт –Саид, Москва 1958г.

7. Киссинджер Г. Дипломатия // Пер. с англ. В. В. Львова / Послесл. Г. А. Арбатова. — М. 1997г.

8. Новеищая история арабских стран Африки 1917-1987 Москва 1990 г.

10. Николаев А. Н. Правовой режим суэцкого канала и национализация Египтом Суецкой кампани, Москва 1960,