«Մետր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մետրը''' ([[հին հունարեն]]ից՝ μέτρον - չափ, չափիչ), երկարության չափման միավոր է միավորների մետրական և միջազգային համակարգերում։ Նշանակվում է մ (միջազգային նշանակումը՝ m)։ Սկզբնականորեն որոշված է եղել որպես [[հասարակած]]ից մինչեւմինչև Հյուսիսային ԲեւեռԲևեռ եղած հեռավորության մեկ տասը հազարերորդը:հազարերորդը։ 1983-ից սկսած մետրը համարվում է այն երկարությունը, որը լույսը [[վակուում]]ում անցնում է 1/299 792 458 [[վայրկյան]]ում։"<ref name="Res1">{{cite web |url=http://www.bipm.org/en/CGPM/db/17/1/ |title=17th General Conference on Weights and Measures (1983), Resolution 1. |accessdate=2012-09-19}}</ref>

Երկարության միասնական չափի միավոր ունենալու անհրաժեշտությունը Եւրոպայում առանձնապես ուժեղ զգացվեց XVII դարից սկսած, երբ զարգացում էր ապրում գիտությունը: 1668թ. իր մի աշխատությունում անգլիացի փիլիսոփա եւ լեզվաբան Ջոն Ուիլքինսն առաջարկում է մտցնել «ունիվերսալ չափ» (''universal measure''<ref>{{citation | first = John | last = Wilkins | authorlink = John Wilkins | title = An Essay Towards a Real Character, And a Philosophical Language | location = London | publisher = Gillibrand | year = 1668 | url = http://www.metricationmatters.com/docs/WilkinsTranslationLong.pdf}}.</ref>):։ Առաջին անգամ ''մետր'' բառը հանդիպում է 1675թ. իտալացի գիտնական Տիտո Բուրատինիի ([[իտալերեն]]` Tito Livio Burattini) ''Misura Universale,'' աշխատության մեջ, որտեղ նա գործածում է հունարեն {{lang|grc|[[wikt:μέτρον|μέτρον]] [[wikt:καθολικός|καθολικόν]]}} (''մետրոն կաթոլիկոն'') արտահայտության իտալերեն ''{{lang|it|metro cattolico}}'' (նշ. ''կաթոլիկ չափ''), ձեւը, որի հիմքում պետք է լիներ որեւէ բնական երեւույթ:<ref>{{cite journal | author = George Sarton | title = The First Explanation of Decimal Fractions and Measures (1585). Together with a History of the Decimal Idea and a Facsimile (No. XVII) of Stevin's Disme | journal = Isis | volume = 23 | number = 1 | year = 1935 | pages = 153–244 |url = http://www.jstor.org/stable/225223?&Search=yes&searchText=ISIS&searchText=Stevin&list=hide&searchUri=%2Faction%2FdoBasicSearch%3FQuery%3DStevin%2BISIS%26Search%3DSearch%26gw%3Djtx%26prq%3DStevin%26hp%3D25%26acc%3Doff%26aori%3Doff%26wc%3Don%26fc%3Doff&prevSearch=&item=7&ttl=326&returnArticleService=showFullText}}</ref><br />

* այն ճոճանակի երկարություն, որի տատանման կիսապարբերությունը 45° լայնությունում 1 [[վայրկյան|վրկ]] է:է։ Այսօրվա միավորներով այդ երկարությունը կազմում է <math>\frac{g}{\pi^2} \cdot 1\,\mathrm c^2 \approx 0,994</math> մ:մ։<br />

Այս սահմանումը, սակայն, կիրառություն չգտավ:չգտավ։

* 1790 մայիսի 8`8՝ Ֆրանսիայի ազգային ժողովը որոշում է, որ նոր մետրի երկարությունը պետք է լինի հավասար մեկ վայրկյանի հավասար կիսապարբերությունով [[ճոճանակ]]ի երկարությանը:երկարությանը։

* 1791 մարտի 30`30՝ Ֆրանսիայի ազգային ժողովը Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի օգտագործման համար ընդունում է նոր սահմանում մետրի համար, որ այն հավասար է Փարիզով անցնող միջօրեականի հասարակածից մինչեւմինչև հյուսիսային բեւեռբևեռ հեռավորության մեկ տասը միլիոներորդ մասը:մասը։

* 1799 դեկտեմբերի 10` Ֆրանսիայի ազգային ժողովը հաստատում է 1799թ. հունիսի 20-ին պատրաստված մետրի [[պլատին]]ե ձողը, որպես վերջնական էտալոն:էտալոն։

* 1889 սեպտեմբերի 28 Կշիռների եւև չափերի 1-ին գլխավոր կոնֆերանսը ([[անգլերեն]]` ''General Conference on Weights and Measures'' (CGPM)) որպես մետրի չափ է ընդունում սառույցի հալման [[ջերմաստիճան]]ում չափված 10% [[իրիդիում]] պարունակող պլատինե համաձուլվածքի վրա նշված երկու գծերի հեռավորություն:

* 1927 հոկտեմբերի 6` Կշիռների եւև չափերի 7-րդ ԳԿ-ը մետրի համար ընդունում է նոր որոշում որպես 0°C-ում պլատինա-իրիդիումային համաձուլվածքից պատրաստված ձողի վրա նշված երկու գծերի առանցքների միջեւմիջև եղած հեռավորությունը:հեռավորությունը։

* 1960 թ. Ընդունվում է որպես մետրի էտալոն մարդու պատրաստած առարկաներից հրաժարվելու որոշում:որոշում։ 1960 հոկտեմբերի 14`14՝ Կշիռների եւև չափերի 11-րդ ԳԿ-ը մետրի համար որպես չափ է սահմանում վակուումում [[Կրիպտոն|⁸⁶Kr]]-ի ատոմի 2p¹⁰ եւև 5d⁵ քվանտային մակարդակների միջեւմիջև եղած ալիքի երկարության 1 650 763.73 պատիկին:պատիկին։<ref>[[#BarbrowJudson1976|Barbrow & Judson 1976, appendix 6.]]</ref>

* 1983 հոկտեմբերի 21 Կշիռների եւև չափերի 17-րդ ԳԿ-ը մետրը սահմանում է որպես վակուումում վայրկյանի 1/299 792 458 մասում լույսի անցած ճանապարհ:ճանապարհ։<ref>[[#taylor2008a|Taylor and Thompson (2008a), Appendix 1, p. 70.]]</ref>