«Կուրսկի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: → (2) oգտվելով ԱՎԲ |
չ clean up, փոխարինվեց: ` → ՝ (2) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 34.
== Առաջին փուլ ==
Օռլովա-կուրսկյան ուղղությամբ(կենտրոնական ռազմաճակատ) գերմանական բանակները հասցրեցին 3 հարված 40 կմ շրջագծով։ Գլխավոր հարվածի ուղղությամբ թշնամին կենտրոնացրել էր 500 տանկ։ Առաջինը հարձակման անցան «վագրները» 10-15 ավտոմեքենաներով։ Նրանց ուղեկցում էին գրոհային հրանոթներ «ֆերդինանտները»։ Նրանից հետո որոշ ժամանակ անց շարժվեցին 50-100 միջին չափերի տանկեր։ Ռազմական կանոնավոր տանկային շարքերին ուղեկցում էր հրետանին։ Օրվա մեջ 4 անգամ գերմանական բանակները փորձում էին ճեղքել խորհրդային պաշտպանությունը, սակայն ստիպված նահանջում էին։ Մարտերը 2 կողմերից էլ ընդունում էր ծանր և դժվար բնույթ։ Հուլիսի 11-ից գերմանացիները, տալով հսկայական կորուստներ և չստանալով հաջողություն, դադարեցրեցին հարձակումները։ Սակայն 6 օր հարձակումների արդյունքում թշնամում հաջողվեց խորանալ Կենտրոնակն ճակատի մեջ 6-12 կմ։ Ունենալով հրաման ուժեղ դիմադրությամբ թուլացնել թշնամու ուժերը և կտրել հարձակումները՝ Կենտրոնական ռազմաճակատը կատարեց
Բելգորոդ-Կուրսկ ուղղությամբ (Վորոնեժյան ռազմաճակատ) թշնամին հասցրեց հարվածներ Օբոյան և Կորոչու ուղղություններով։ [[1943]] թվականի [[հուլիսի 5]]-ին արդեն «Հարավ» խմբավորման հրամանատար Մանշտեյնը մտցրեց մարտերի մեջ իր ուժերի մեծ մասը(մարտերին մասնակցում էին 700 գերմանական տանկեր)։ Եվ դրանով հանդերձ ահռելի կորուստների գնով թշնամուն հաջողվեց 2 օրվա ընթացքում սկզբում գլխավոր (առավել ամրացված), իսկ հուլիսի 7-ին պաշտպանության 2-րդ գծերը կտրել և խորանալ Օբոյանյան ուղղությամբ 10-18 կմ։ Հուլիսի 9-11-ը թշնամին շարունակում էր հիասթափված փորձեր կատարել Կուրսկ դուրս գալու համար։ Ճեղքվածքի վտանգը չեզոքացնելու համար Ստավկան Վասիլևսկու խորհրդով ուժեղացրեց Վորոնեժյան ռազմաճակատը՝ իր պահեստային ուժերով (սկզբում 2 տանկային կորպուսներով, ապա ընդհանուր զորքերով և տանկային բանակներով)։ Ցամաքային զորքերին մեծ օգնություն էին ցույց տալիս գրոհային ինքնաթիռները։
[[Հուլիսի 10]]-ին մարտերի ամենաթեժ պահին [[Սիցիլիա]] կղզում իջեցվեց անգլո-ամերիկյան մեծ դեսանտ։ Հիտլերը, իմանալով այդ մասին, հայտարարեց, որ «Ցիտադել» գործողությունը միևնույնն է շարունակվելու է։ Կրիտիկական պահը դարձավ հուլիսի 12-ը. Պրոխորովկա շրջանում տեղի ունեցավ մեծ տանկային մարտեր, որում ըմդհանուր առմամբ մասնակցեցին 1100 տանկեր և ինքնագնաց հրանոթներ։ 2 կողմերն էլ կրեցին ծանր կորուստներ։ Հուլիսի 13-15-ը թշնամին շարունակում էր հարձակվել առանձին ուղղություններով, սակայն [[հուլիսի 17]]-ին Հիտլերը որոշեց դադարեցնել «Ցիտադել» գործողությունը, պատճառաբանելով այն խորհրդայն զորքերի հակահարձակմամբ՝ 2-րդ տանկային բանակի կողմից, պահեստային ուժերի բացակայությամբ, անգլո-ամերիկյան բանակների գործողություններով Սիցիլիայում։ Գերմանական ծրագիրը ջախջախել խորհրդային զորքերին Կուրսկում չհաջողվեց։
== Երկրորդ փուլ ==
Կուրսի ճակատամարտի 2-րդ փուլը հակահարձակումը տևեց [[1943]] թվականի [[հուլիսի 12]]-ից [[օգոստոսի 23]]-ը։ Դրա համար համեմատաբար հաջող իրավիճակ ստեղծվեց թշնամու խմբավորման օռլովյան շրջանում։ «Կուտուզով» գործողության ստրատեգիական հարձակումները իրականացվում էին Բրանսկյան(հրամանատար՝ Պապով), Կենտրոնական և Արևմտյան (հրամանատար՝ Սակալովսկի) ռազմաճակատի մի մասի միջոցով (հուլիսի 12-ից օգոստոսի 18-ը)։ Հարձակման նպատակը կայանում էր նրանում, որ մասնատեին թշնամական բանակները և մաս-մաս ջախջախեն այն, որը առաջին հերթին պետք է նպաստեր մեր զորքերի չափազանց կենտրոնացվածությանը, իսկ
Մի փոքր այլ կերպ էին զարգանում իրադարձությունները կապված Բելգորոդ-Խարկովյան հարձակողական գործողության հետ («Ռումյանցև»)։ Այստեղ պաշտպանողական գործողությունների արդյունքում Վորոնեժի ռազմաճակտի ուժերը մեծ կորուստներ կրեցին, իսկ հակառակորդը անցավ ամուր ամրացված շրջաններ և պատրաստ էր սկսելու հզոր գրոհ։ Գործողության ընդհանուր նպատակը կայանում էր նրանում, որ ամուր ընդհանուր ռազմաճակատային հարվածով մասնատել թշնմու ուժերը, շրջապատել և ջախջախել «Հարավ» բանակային խմբավորումը։ Գործողությունը իրականացնում էին օգոստոսի 3-23-ը Վարոնեժյան և Ստեպյան բանակների զորքերը միջոցով։ Նրանց գործողությունները կոորդինացնում էր Ժուկովը։ Արդյունքում 3-11-ի շրջանում հակառակորդի Խարկովյան խմբավորումը 3 անգամ շրջապատվեց։ Սակայն գերմանացիները խելացի գործողությունների արդյունքում ներքին խմբավորման ուժերը ավելի քան 10 դիվիզիա (շուրջ 600 տանկ) կենտրոնացրեցին Ախտիրկա և Բոգոդուխովա շրջաններում և հասցրեցին հակահարված։ Ծավալվեցին դաժան մարտեր լայնարձակ Խարկով քաղաքի արևմտյան մասում։ [[Օգոստոսի 20]]-ին խորհրդային հրամանատարությունը, տանելով մեծ օգնություն, անցավ հարձակման և [[օգոստոսի 23]]-ին գիշերային հարձակման արդյունքում [[Խարկով]]ը ազատագրվեց։ Երկու բանակների զինվորները 150 կմ շարժվեցին խորք և ջախջախեցին թշնամու ամուր խմբավորումը՝ ստեղծելով պայմաններ Աջափնյա Ուկրաինայի ազատագրման և Դնեպր դուրս գալու համար։ Կուրսկի ճակատամարտը շարունակվեց 50 օր 400-550 կմ ճակատով։ Երկու կողմերից նրանում մասնակցում էին ահռելի ուժեր՝ շուրջ 300 դիվիզիա (ավելի քան 4 մլն մարդ)։ Արդյունքում ընդհատվեց Գերմանիայի վերջին փորձը իրականացնելու ստրատեգիական մեծ գործողություններ Արևելյան ռազմաճակատում։ Սակայն թշնամին կորցրեց 30 հատուկ դիվիզիաներ, այդ թվում 7 տանկային։ Գերմանական զորքերի ոգին ընկավ, [[Ստալինգրադ]]ի ռևանշը վերցնել չհաջողվեց։ Իսկ դա նշանակում էր, որ պատերազմի լավ ընթացքը [[ԽՍՀՄ]]-ի հետ չկատարվեց։
| |||