|
'''Էկոլոգիական զբոսաշրջությունը''' (էկոտուրիզմը), այն տարբեր բարդության ճանաչողական ուղևորությունների տարբերակները, տեսակները և մեթոդներն են (այդ թվում, օրինակ, արկածային ճանապարհորդությունը`ճանապարհորդությունը՝ adventure travel), որոնց համար հիմնական ռեսուրս, ինչպես նաև շարժառիթ են համարվում բնական միջավայրը կամ նրա առանձին տարրերը`տարրերը՝ լանդշաֆտներ, բնության հուշարձաններ, բույսերի կամ կենդանիների որոշակի տեսակներ, կամ դրանց համակցությունը (բնական համակարգեր, օրինակ քենյան սավաննան կամ Գալապագոսին, կամ նույնիսկ արգելավայր քաղաքում, ինչպիսին է «Թռչունների ապաստանը» Անգարսկում, և այլն)։
==Էկոտուրիզմի հասկացությունը==
Էկոտուրիզմ տերմինը Արևմուտքում պաշտոնապես օգտագործվել է XX դարի 80-ականների առաջին կիսամյակում կոնֆերանսներից մեկի ժամանակ մեքսիկացի էկոլոգ Հեկտոր Սեբալոս-Լասկուրայնի ({{lang-es|Hector Ceballos-Lascurain}}) կողմից։ Ռուսաստանում, գրեթե նույն ժամանակ, այն շրջանառության մեջ մտավ «Շուրջբայկալյան երկաթուղի» երթուղու մշակման և շահագործման ժամանակ։
Մասնագիտական (ինչպես նաև ակադեմիական) շրջանակներում գոյություն ունեն էկոտուրիզմի`էկոտուրիզմի՝ նույնատիպ իմաստով մի քանի իդեալիստական սահմանումներ.
* Էկոտուրիզմ - բնության և մշակութային տեսարժան վայրերի ուսումնասիրության և ըմբոշխնելու նպատակով շրջակա միջավայրի նկատմամբ պատասխանատվությամբ ճանապարհորդություն կապված բնության չխախտված տարածքների հետ, որը նպաստում է շրջակա միջավայրի պահպանմանը, շրջակա միջավայրի վրա ունենում է ՙմեղմ՚ ազդեցություն, ապահովում է տեղացի բնակիչների ակտիվ սոցիալ-տնտեսական մասնակցությունը և նրանց կողմից այդ գործունեությունից առավելությունների ստացումը։ Բնության պահպանության միջազգային միություն։
* Էկոտուրիզմ - դեպի բնական տարածքներ պատասխանատու ճանապարհորդություն, որը նպաստում է բնության պահպանությանն ու բարելավում տեղացի բնակչության բարօրությունը։ Էկոտուրիզմի հասարակություն (The Ecotourism Society)։
* Էկոտուրիզմ - զբոսաշրջություն, որը իր մեջ ներառում է համեմատաբար անխախտ բնություն ունեցող վայրեր ճանապարհորդություններ տվյալ տարածքի բնական և մշակութա-էթնիկական առանձնահատկությունների վերաբերյալ պատկերացում կազմելու նպատակով, որը չի խախտում էկոհամակարգի ամբողջականությունը և ստեղծում է այնպիսի պայմաններ, որոնց ներքո բնության ու բնական ռեսուրսների պաշտպանությունը արդյունավետ է դառնում տեղացի բնակչության համար։ Վայրի բնության համաշխարհային ֆոնդ։
Հիմք ընդունելով սահմանումները առանձնացնում են էկոտուրիզմի առանձնահատկությունները`առանձնահատկությունները՝ ձևակերպված որպես սկզբունքներ։
* Էկոտուրիզմի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ այն կարող է կանխել բացասական ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա և խրախուսել տուրօպերատորներին և զբոսաշրջիկներին նպաստել շրջակա միջավայրի պաշտպանությանը և սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը։
Քարորդ դարի ընթացքում մասնագետները այդպես էլ չեկան միասնական կարծիքի, թե ինչ է էկոտուրիզմը`էկոտուրիզմը՝ անվանելով միևնույն երևույթը և էկոտուրիզմ, և բնական, և կանաչ, և մեղմ և այլն, և նույնիսկ երբեմն այն համարելով adventure travel-ի դրսևորումներից մեկը։ Սակայն ակնհայտ է, որ ՙբնապահպանական՚ այն դարձնում է ոչ թե տուրօպերատորների, և նույնիսկ զբոսաշրջիկների մտքերն ու ցանկությունները, այլ այն որ բնությունն օգտագործելով իրենց իսկ նպատակներով, այսպես, թե այնպես նրանք ազդում են նրա`նրա՝ այն վայրերի, էկոլոգիական վիճակի վրա, որտեղ և իրականացվում է տվյալ զբոսաշրջությունը։
«Էկոտուրիզմ»-ը զբոսաշրջության ոլորտի միակ ուղղությունն է, որը կենսականորեն շահագրգռված է պահպանելու իր հիմնական ռեսուրսը`ռեսուրսը՝ շրջակա բնական միջավայրը կամ նրա առանձին բաղադրիչները (բնության հուշարձանները, կենդանիների և բույսերի որոշակի տեսակները, և այլն)։ Երբ էկոտուրիզմի գործընթացում ներգրավված է տեղացի բնակցությունը, այն ևս շահագրգռված է դառնում այդ ռեսուրսների օգտագործմամբ`օգտագործմամբ՝ հիմնվելով դրա տնտեսավարման, ոչ թե վերացման վրա։
==Էկոտուրիզմի հիմնական սկզբունքները==
Ընդունող երկրների մեջ առաջատար են [[Լաոս]]ը, [[Քենիա]]ն, [[Տանզանիա]]ն, [[Էկվադոր]]ը, [[Կոստա Ռիկա]]ն, [[Նեպալ]]ը, [[Ավստրալիա]]ն, [[Նոր Զելանդիա]]ն և [[Հարավային Աֆրիկա]]ն։ [[Եվրոպա]]յի և [[ԱՄՆ]]-ի զարգացած երկրներում էկոտուրիստները հաճախ ճանապարհորդում են իրենց երկրների ներսում (ազգային պարկեր)։
===Չինաստան===
[[Չինաստան]]ում գտնվում են էկոտուրիզմի բազմաթիվ օբյեկտներ։ Անտառային արգելավայրային շրջանների թվով աշխարհում ամոնամեծերից մեկն է`է՝ 1658 անտառային պարկեր և 1757 անտառային արգելավայրեր։ 6 անտառային զբոսայգիներն ու պահպանության տարածքները ընդգրկվել են [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի համաշխարհային ժառանգության հուշարձաններիմ գրանցամատյանում։ Հեյլունցզյանում է գտնվում համաշխարհային նշանակության երկրաբանական զբոսայգին`զբոսայգին՝ «[[Նախնադարյան խառնարանային անտառ]]» բնական տարածքով։ Ցինհայ նահանգի հարավում է գտնվում Սանցզայուն բնական պահպանվող տարածքը, որը հիմնադրվել է 2000 թ-ին։ Այստեղից էլ սկիզբ են առնում երեք գետ`գետ՝ [[Հուանհե]]ն, [[Լանկանգ]]ը և [[Չանգ]]ը։ Արգելոցի տարածքում կարելի է հանդիպել մոտ 1000 տեսակի բույսերի, 74 տեսակի կենդանիների, 174 տեսակի թռչունների, 48 տեսակի սողունների, երկկենցաղների և ձկների։ «[[Հանկա լիճ]]» կամ «[[Սինկայ-Հու]]» արգելոցը գտնվում է Հեյլունցզյան նահանգի արևելքում`արևելքում՝ Ռուսատանի հետ սահմանի վրա։ Նրա տարածքի մեկ երրորդը պատկանում է Չինաստանին, հարավային մասը`մասը՝ [[Ռուսաստան]]ին։ Լճի մակերեսը 4380 քառ. կմ է։ Շենսի և Գանսյու նահանգներում է գտնվում «[[Երեք լողափ]]» ազգային պարկի մի մասը, իսկ մնացած մասն ընկած է [[Սիչուան]] կենտրոնական նահանգում։
[[Չինաստան]]ում գտնվում են էկոտուրիզմի բազմաթիվ օբյեկտներ։ Անտառային արգելավայրային շրջանների թվով աշխարհում ամոնամեծերից մեկն է`է՝ 1658 անտառային պարկեր և 1757 անտառային արգելավայրեր։ 6 անտառային զբոսայգիներն ու պահպանության տարածքները ընդգրկվել են [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի համաշխարհային ժառանգության հուշարձաններիմ գրանցամատյանում։ Հեյլունցզյանում է գտնվում համաշխարհային նշանակության երկրաբանական զբոսայգին`զբոսայգին՝ «[[Նախնադարյան խառնարանային անտառ]]» բնական տարածքով։ Ցինհայ նահանգի հարավում է գտնվում Սանցզայուն բնական պահպանվող տարածքը, որը հիմնադրվել է 2000 թ-ին։ Այստեղից էլ սկիզբ են առնում երեք գետ`գետ՝ [[Հուանհե]]ն, [[Լանկանգ]]ը և [[Չանգ]]ը։ Արգելոցի տարածքում կարելի է հանդիպել մոտ 1000 տեսակի բույսերի, 74 տեսակի կենդանիների, 174 տեսակի թռչունների, 48 տեսակի սողունների, երկկենցաղների և ձկների։ «[[Հանկա լիճ]]» կամ «[[Սինկայ-Հու]]» արգելոցը գտնվում է Հեյլունցզյան նահանգի արևելքում`արևելքում՝ Ռուսատանի հետ սահմանի վրա։ Նրա տարածքի մեկ երրորդը պատկանում է Չինաստանին, հարավային մասը`մասը՝ [[Ռուսաստան]]ին։ Լճի մակերեսը 4380 քառ. կմ է։ Շենսի և Գանսյու նահանգներում է գտնվում «[[Երեք լողափ]]» ազգային պարկի մի մասը, իսկ մնացած մասն ընկած է [[Սիչուան]] կենտրոնական նահանգում։
===Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն===
[[Պատկեր:Karabakh.jpg|thumb|]]
[[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն]]ում գտնվում են էկոտուրիզմի բազմաթիվ օբյեկտներ։ Դրանց հիմնական մասը կազմում են զբոսաշրջիկներին հայտնի ուխտատեղիներ, որտեղ են քրիստոնեական սրբավայրեր [[Դադիվանք]]ը, սունկ-
լեռները [[Շուշի]]ի մոտ, բազմաթիվ ջրվեժներ, [[Իստի Սու]] բուժիչ աղբյուրները։ ԼՂՀ-ի Քարվաճարի տարածաշրջանը հագեցած է էկոտուրիզմի օբյեկտներով։ Տպավորիչ բնությունն այս տարածաշրջանում ստեղծել է հիրավի բացօթյա թանգարան։
Բացի վերը նշվածից ամբողջ ԼՂՀ-ով տարածված են բազմաթիվ հանքային և բուժիչ աղբյուրներ, գեղեցիկ բնապատկերներ։
| 