«Գամալ Աբդել Նասեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, replaced: |center → |կենտրոն oգտվելով ԱՎԲ
չ clean up, փոխարինվեց: ` → ՝ (9) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 27.
'''Գամալ աբդ ալ-Նասերը''' ({{lang-ar|جمال عبد الناصر}} - ''Ջամալ աբդ ան-Նասր'', ''Գամալ աբդ ալ-Նասեր''; [[հունվարի 15]] [[1918]], [[Ալեքսանդրիա]] - [[սեպտեմբերի 28]] [[1970]], [[Կահիրե]]), [[Եգիպտոս]]ի երկրորդ նախագահը (1956 - 1970), [[պանարաբիզմ|պանարաբական]] շարժման քաղաքական գործիչ, [[Սովետական Միության հերոս]]։
== Կենսագրությունը ==
Ծնվել է 1918թ. հունվարի 15-ին Ալեքսանդրիայում`մանրԱլեքսանդրիայում՝մանր պաշտոնատարի ընտանիքում։ Մանկությունը անց է կացրել Կահիրեում, որտեղ էլ ավարտել է դպրոցը։ Արդեն 12 տարեկանում նա սկսում է մասնակցել հակաբրիտանական ցույցերին։ 1936թ.-ին Նասերը տապալում է ռազմական ակադեմիայի ընդունելության քննությունները, սակայն այնուամենայնիվ նրան հաջողվում է ընդունվել Կահիրեյի համալսարանի իրավագիտության բաժին։ Սակայն զինվորական դառնալու պատանու ցանկությունը չի մարում և նա 1937թ. ռազմական ակադեմիա է ընդունվում։ 1938թ.-ին Նասերը ծառայության է անցնում իր երոք ծառայակից ընկերների հետ Սուդանի սահմանում։
Թվում էր թե ռազմական գործի ընտրումը կլինի մշտական։ Բայց քաղաքականությունը նույնպես գերում էր Նասերին։ Եգիպտոսի և մնացած արաբական երկրների կախվածությունը եվրոպական տերություններից Նասերի կարծիքով անպատվաբեր էր արաբական աշխարհի համար։ Երբ երեք ընկերները ավարտում են ծառայությունը, նրանք հավաքվում են Ջաբալ-շերիֆ սարի վրա և երդում տալիս միմյանց։ Այդ օրվանից նրանց կյանքի նպատակն է դառնում Եգիպտոսում անգլիական զորքերի դեմ պայքարը և Եգիպտոսի բանակի վերակազմավորումը, որը փոփոխություններից հետո կարող էր պաշտպանել արաբական աշխարհը ամեն տեսակի վտանգներից։ Արդեն 30-ական և 40-ական թվականներից սկսվում է երիտասարդ սպաների ձևավորումը, որոնք հետագայում էլ վերցնում են իշխանությունը։
 
Նասերի և իր կողմնակիցների քաղաքական հայացքները շատ խառն բնույթ էին կրում։ Մի կողմից Նասերին հետաքրքրում էր արևմտյան ժողովրդավարությունը իսկ մյուս կողմից ազգերի միապետական կառավարումը որի գլուխը պետք է լիներ միապետը և դիկտատորը։ Նրան շատ էին գերում և՛ արաբական ազգայնականների գաղափարները, և՛ «[[Մուսուլման եղբայրներ]]» կազմակերպությունը։ Նրա բոլոր քաղաքական հայացքները իրար հակասող էին և միայն մի զգացում նրա մեջ հակասական չէր`դաչէր՝դա ատելությունն էր անգլիացիներ նկատմամբ որոնք Եգիպտոսի փաստացի տերերն էին համարվում։ Անգամ նրա ընկերներից մեկը`մեկը՝ [[Անվար Սադաթ]]ը կապի մեջ է մտնում [[Նացիստական Գերմանիա]]յի ռազմական լրտեսների հետ, որի համար էլ շուտով ձերբակալվում և բանտ է նետվում։ Սակայն Նասերին հատուկ էին ավելի զգույշ գործողությունները։ Նա իր ամբողջ կյանքի ընթացքում կապեր էր հաստատել ամեն տեսակ զինվորականների հետ, որոնք բոլորը միջին խավի ներկայացուցիչներ էին։ Հենց նրանցից էլ Նասերը կազմավորում է իր կուսակցությունը։ [[1947—1949 թթ.Արաբաիսրայելյան պատերազմը|1948—1949թթ. Արաբաիսրայելյան պատերազմի]] ժամանակ Նասերը և իր կողմնակիցները որոշում են որ Եգիպտոսի թագավոր Ֆառուք 1-ինը չի կարող ղեկավարել երկիրը և գտնվում է արևմուտքի անմիջական ազդեցության տակ։ Նասերի կազմակերպության`կազմակերպության՝«[[Ազատ սպաներ (Եգիպտոս)|Ազատ սպաների]]» մեջ սկսում են մտնել գեներալներ, մայորներ և այլ զինվորական պաշտոնյաներ։ Նրանք ռազմական հեղափոխություն էին կազմակերպում`կազմակերպում՝«հայրենիքի և արաբ ազգի փրկության» համար։ [[Հուլիսյան հեղափոխությունը Եգիպտոսում|1952 թ.-ի Հուլիսյան հեղափոխությունը Եգիպտոսում]], որոնք կազմակերպում են Նասերն ու նրա կողմնակիցները տապալում է Եգիպտոսի իշխանությունը։ Կազմավորվում է ''Հեղափոխության ղեկավարության խորհուրդ'', որի գլուխ կանգնեց Մուհամմադ Նագիբը։ Եգիպտոսը հռչակվում է հանրապետություն։ Սակայն Նասերը չէր պատկերացնում Եգիպտոսի ապագան, քանի որ նրա նպատակն էր տարածել հեղափոխությունը ամբողջ արաբական աշխարհով մեկ։ Ինչպես նշել ենք Նասերը պանարաբիզմի կողմնակից էր։
Եգիպտոսի Հանրապետության ղեկավար է դառնում Մուհամմադ Նագիբը իսկ փոխվարչապետը Գամալ աբդ ալ-Նասերն էր։ Սակայն անմիջապես հակասություններ են առաջանում Նագիբի և Նասերի միջև։ Նասերը պառլամենտի գոյությանը դեմ էր արտահայտվում իսկ Նագիբը`կողմ։Նագիբը՝կողմ։ Արդյունքում 1954 թ.-ի նոյեմբերի 14-ին Նասերը իր կողմնակիցների հետ`որոնքհետ՝որոնք բոլորն էլ բարձրաստիճան զինվորականներ էին, հեղափոխություն է կազմակերպում ու խլում իշխանությունը Մուհամմադ Նագիբից։ 36 տարեկան Նասերը դառնում է Եգիպտոսի Հանրապետության փաստացի ղեկավարը, չնայած նա պաշտոնապես զբաղեցնում էր միայն վարչապետի պաշտոնը։ Նասերը սկսում է պայքարը անգլիացի ինտերվենտների դեմ, և այնուամենայնիվ հասնում է նրան որ անգլիական զորքերը լքում են Եգիպտոսը։
 
1956թ. հոկտեմբերին սկիզբ է առնում [[Սուեզյան ճգնաժամ|հակամարտություն Եգիպտոսի և եվրոպական տերությունների միջև Սուեզի ջրանցքի համար]] `այդ ժամանակ Սուեզի ջրանցքին բաժին էր ընկնում ամբողջ աշխարհի ծովային բեռնափոխադրումների 1/6-րդ մասը, [[Մեծ Բրիտանիա|Անգլիայի]] արտաքին առևտրի 1/4 –րդ մասը, [[ԱՄՆ]] նավթափոխադրումների մեծ մասը և [[Ֆրանսիա]]յի առևտրի 8 %-ը։ Այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ն`անհանգստացած արաբական ազգայնականության աճից, սպառնում է չվարկավորել Եգիպտոսին Ասուանի պատնեշի շինարարության համար, Նասերը (1956թ.-ից արդեն Եգիպտոսի նախագահ)հրաման է տալիս ազգայնականացնել ջրանցքը։ Այս քայլը Արևմուտքին գցում է իսկական շոկի մեջ։ Երբեմնի Անգլիայի գաղութը որոշում է այդպիսի համարձակ քայլ անել`այն էլ հենց Արևմուտքի դեմ։
Տող 63.
 
== Նասերը ԽՍՀՄ հերոս ==
Գամալ աբդ ալ-Նասերը պարգևատրվել է ԽՍՀՄ բարձրագույն`հերոսիբարձրագույն՝հերոսի կոչումով [[Նիկիտա Խրուշչով]]ի հրամանով։
 
== Նասերը մշակույթում ==
* Եգիպտոսում Նասերի մասին ֆիլմ է նկարվել`նկարվել՝ «Насер 56» («Nasser 56», 1956)։
 
== Ծանոթագրություններ ==