«Խաչատուր Եսայան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դրա համար լավ դպրոցներ են եղել նաև պատերազմի տարիներին առաջին ինքնուրույն բեմադրությունները տարբեր թատրոններում, օրինակ ՝ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ա. Պուշկինի]] «[[Բորիս Գոդունով (օպերա)|Բորիս Գոդունովը]]», [[Ուիլյամ Շեքսպիր|Ու. ՇԵքսպիրի]] «[[Անտոնիոս և Կլեոպատրա (ողբերգություն)|Անտոնիոս և Կլեոպատրա]]» դրաման, [[Լեո Դելիբ|Լ. Դելիբի]] «Լակմե» օպերան, Վ. Լիվշիցու «Ծուռթաթ եղբայրները» տիկնիկային թատրոնում, Վ. Վալենտինովի «Կրակի քրմուհին» օպերետտան, ինչպես նաև հայկական և ադրբեջանական պիեսներ («Գևորգ Մարզպետունի», Ս. Վուրգունի «Ֆերդախ և Շիրին», Լ. Գուսեյնովի «Նիզամին» և այլն)։ Ինչպես տեսանք նկարիչը իր առաջին փորձերը արել է թատերական տարբեր ժանրերում և այս բազմազանությունը օգնում էր նրան յուրացնելու թատերական գործը՝ զարգացնելով օրինակներ գտնելու հնարավորությունը, որոնք կհամապատասխանեին ստեղծագործության ոճին և ոգուն։ Այս աշխատանքների թվում կային գործեր, որ արժանացան բարձր մշակույթի ուշադրությանը, օրինակ՝ «[[Գևորգ Մարզպետունի (վեպ)|Գևորգ Մարզպետունի]]», սակայն դրանք դեռևս ինքնուրույն չէին և չէին կրում Եսայանի ինքնատիպության դրոշմը։

 

Լավ յուրացնելով բեմական ձևավորման կանոնները՝ Եսայանը մեծածավալ ձևավորումերի սակավ քանակը համադրել է հստակ գծագրված կուլիսների և ֆոնի հետ՝ հասնելով բնորոշ նկարների առավելագույն արտահայտչականության, օրինակ՝ պալատը և հատկապես եկեղեցու դիմացի հարթակը։ Նուրբ գեղագիտական ոճով էր արված օպերայի վարագույրը, որի վրա պատկերված էր սուր և վահան՝ ժողովրդա-ազատագրական պայքարի խորհրդանիշը։ Բնանկարչի նրա տաղանդը իր արտահայտությունն է գտնում օրինակ «Սոնա» բալետի աշխատանքներում, որը վերաբերում է հիսունական թվականների վերջերի նրա աշխատանքներին, ինչպես նաև «Սոս և Վարդիթեր» օպերայում։ Այս վերջին օպերայի էսքիզները կարող են դրվել Եսայանի լավագույն բնանկարիների օրնակների կողքին, որպես համարժեք ստեղծագրծություններ։ Վաթսունական թվականներին Եսայանը սիստեմատիկ աշխատում էր թատրոնում և ստեղծել է մի շարք հիանալի աշխատանքներ։ Բայց առավել ուժեղ և լավ են ստացվել այն գործերը, ուր նա

«Չիո չիո սան»-ի դեկորներում Եսայանը փորձել է տալ ճապոնական լաքապատ իրերի իմիտացիա։ Օրինակ՝ սև ֆոնի վրա բամբուկից դեղին տնակ է։ Հետին ֆոնի վրա ծովն է նավով։ Էսքիզը շատ լավն է, բայց այնտեղ կան Եսայանին ոչ բնորոշ գծեր։ Վաթսունական թվականների արվեստին բնորոշ նոր շունչը առաջին անգամ Եսայանի մոտ

հայտնաբերվեց [[Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոն|Սունդուկյանի անվան դրամատիկական թատրոնում]] Կ. Լևի «Լաբիրինթոս» պիեսի

անգամ եթե դրանք մնում էին արմատացած ավանդույթների շրջանակում։ Նորը որոնելը լավ է, բայց միևնույն ժամանակ պետք էլ չէ հեռանալ ինքդ քեզանից։