«Ներոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: եւ → և (75), : → ։ (92), ` → ՝ (20), → (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 3.
'''Ներոն Կլավդիոս Կեսար Օգոստոս Գերմանիկոս''' (լատիներեն՝ Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, [[37]]թ. [[դեկտեմբերի 15]] - [[68]]թ. [[հունիսի 9]]), ծնունդով՝ Լուկիոս Դոմիցիոս Ահենոբարբոս (լատիներեն՝ Lucius Domitius Ahenobarbus), հռոոմեական կայսր 54թ. հոկտեմբերի 13-ից առ 68թ. հունիսի 9-ը, Հուլիոսների-Կլավդիոսների հարստության վերջին ներկայացուցիչ։
== Ծագումը ==
Լուկիոս Դոմիցիոս Ահենոբարբոսը, ապագա Ներոնը, ծնվել է 37թ. դեկտեմբերի 15-ին Անտիումում, Հռոմի մոտ:մոտ։<ref name="suetonius-nero-1">Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#1 1].</ref><ref name="suetonius-nero-6">Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#6 6].</ref> Նա եղել է Գնեոս Դոմիցիոս Ահենոբարբոսի միակ որդին:որդին։ Մայրը`Մայրը՝ [[Ագրիպինա Կրտսեր]]ը [[Կալիգուլա]] կայսեր քույրն էր:էր։<br />
 
Ներոնի հայրը եղել է Լուկիոս Դոմիցիոս Ահենոբարբոսի եւև Անտոնյա Ավագի որդին:որդին։ Գնեոսն, այսպիսով, հոր կողմից Գնեոս Դոմիցիոս Ահենոբարբոսի (մ.թ.ա. 32թ. կոնսուլ) եւև, հավանաբար`հավանաբար՝ Էմիլիա Լեպիդայի, իսկ մոր կողմից [[Մարկոս Անտոնիոս]]ի եւև Օկտավիա Կրտսերի թոռն էր:էր։ <br />
Օկտավիայով կապված, Ներոնը [[Օկտավիանոս Օգոստոս|Օգոստոս]] կայսեր զարմիկ-թոռն էր:էր։ Ներոնի հայրը վարձված էր որպես պրետոր եւև եղել է Կալիգուլայի անձնակազմի անդամ, վերջինիս արեւելյանարևելյան արշավանքի ժամանակ:ժամանակ։<ref name="suetonius-nero-5">Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#5 5].</ref><br />
Ներոնի հայրը մահացավ 39 տարեկանում`տարեկանում՝ ջրգողություն հիվանդությունից, երբ Ներոնը երեք տարեկան էր:էր։
 
== Իշխանության հասնելը ==
Ներոնը չէր սպասում, որ դառնալու է կայսր, քանի որ իր քեռի [[Կալիգուլա]]ն թագադրվել էր 25 տարեկանում եւև բավարար ժամանակ ուներ իր համար ժառանգորդ ծնելու:ծնելու։ Ներոնի մայրը`մայրը՝ Ագրիպիան, կորցրել էր Կալիգուլայի բարեհաճությունը եւև իր ամուսնու մահից հետո`հետո՝ աքսորվել:աքսորվել։<ref>Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Caligula [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Caligula*.html#29 29].</ref> <br />
Կալիգուլան, իր կին Կեսոնիան եւև անչափահաս դուստրը սպանվեցին 41թ. հունվարի 24-ին<ref>Josephus, ''Antiquities of the Jews'' [[wikisource:The Antiquities of the Jews/Book XIX#Chapter 1|XIX.1.14]], [[wikisource:The Antiquities of the Jews/Book XIX#Chapter 2|XIX.2.4]].</ref>, ինչից հետո Կալիգուլայի հորեղբայր [[Կլավդիոս]]ը ստացավ կայսր դառնալու հնարավորություն:հնարավորություն։<ref>Josephus, ''Antiquities of the Jews'' [[wikisource:The Antiquities of the Jews/Book XIX#Chapter 3|XIX.3.2]].</ref> <br />
Իշխանության անցնելով, Կլավդիոսը Ագրիպինային թույլ է տալիս վերադառնալ աքսորից:աքսորից։<br />
 
ՄինչեւՄինչև [[Վալերիա Մեսալինա]]յի հետ ամուսնանալը Կլավդիոսն ամուսնացած էր եղել երկու անգամ:անգամ։<ref name="suetonius-claudius-26">Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Claudius [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Claudius*.html#26 26].</ref> Նախորդ ամուսնություններից ունեցել էր երեք զավակ, որոնց թվում`թվում՝ մի որդի, ով մահացել էր երիտասարդ տարիքում:տարիքում։<ref name="suetonius-claudius-27">Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Claudius [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Claudius*.html#27 27].</ref> Մեսալինայից ունեցել է երկու երեխա, աղջիկ`աղջիկ՝ [[Կլավդիա Օկտավիա]]ն (ծնվ.41թ., հետագայում դարձավ Ներոնի կինը) եւև տղա Բրիտանիկոս անունով (ծնված 40թ. մահացել է 14 տարեկանում):։ <br /><br />
 
48թ. իր սիրեկանի հետ Մեսալինան ծրագրել էր դավադրության միջոցով Կլավդիոսին զրկել իշխանությունից:իշխանությունից։ Դավադրությունը բացահայտվեց եւև 49թ. Մասալինան ենթարկվեց մահապատժի:մահապատժի։ <br />
 
49թ. Կլավդիոսն ամուսնանում է չորրորդ անգամ`անգամ՝ Ներոնի մայր Ագրիպինայի հետ, չնայած, որ վերջինս իր զարմուհին էր:էր։ Ագրիպինան համոզում է Կլավդիոսին որ նա որդեգրի Ներոնին եւև 50թ. Ներոնն իր համար ընտրում է '''Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus''' անունը:անունը։ Ներոնն ավելի տարիքով էր իր երկհարազատ եղբայր Բրիտանիկոսից եւև պատրաստվում էր ժառանգել գահը:գահը։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 12#26|XII.26]].</ref><br />
 
51թ. Ներոնը դառնում է տասնչորս տարեկան եւև արդեն համարվում է չափահաս:չափահաս։ <ref name="annals-xii-41">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 12#41|XII.41]].</ref> Նա նշանակվում է պրոկոնսուլ, ներկայացվում է [[Հռոմեական սենատ|Հռոմի սենատին]], Կլավդիոսի հետ միասին ներկայանում է հանրությանը:հանրությանը։<ref name="annals-xii-41"/> 53թ. ամուսնանում է իր երկհարազատ քույր Կլավդիա Օկտավիայի հետ:հետ։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 12#58|XII.58]].</ref>
 
== Կայսրը (մ.թ.54)==
Տող 26.
[[Պատկեր:Neroandseneca.jpg|մինի|աջից|240px|Ներոնը եւ Սենեկան: Հուշարձան [[Կորդոբա]]յում, [[Իսպանիա]]:]]
{{անձ-անավարտ}}
Կլավդիոսը մահացավ 54թ. [[հոկտեմբերի 13]]-ին եւև Ներոնը, վերցնելով '''Ներոն Կլավդիոս Կեսար Օգոստոս Գերմանիկոս''' ([[լատիներեն]]` ''Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus'') անունը, թագադրվում է որպես կայսր: Անտիկ աշխարհի շատ պատմաբաններ նշում են, թե Ագրիպինան թունավորել է Կլավդիոսին: Համաձայն [[Պլինիոս Ավագ]]ի, դրա համար նա օգտագործել է թունավոր սունկ:<ref>[http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=3578208 ]</ref>Հայտնի չէ, թե արդյոք Ներոնը տեղյակ է եղել սպանության մասին, կամ արդյոք մասնակից է եղել:<ref>Cassius Dio's and Suetonius' accounts claim Nero knew of the murder, Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/61*.html#35 LXI.35], Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#33 33]; Tacitus' and Josephus' accounts only mention Agrippina, Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 12#65|XII.65]], Josephus, ''Antiquities of the Jews'' [[wikisource:The Antiquities of the Jews/Book XX#Chapter 8|XX.8.1]].</ref>
 
Ներոնն իշխանության անցավ 17 տարեկանում,<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/61*.html Book LXI #3 P39]</ref><ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#33 #8 P100]</ref>դառնալով մինչեւ այդ ժամանակը եղած կայսրերից ամենաերիտասարդը:<ref>Օգոստոսը եղել է 35 տարեկան, Տիբերիոսը` 56, Կալիգուլան` 25 եւ Կլավդիոսը` 50:</ref> Անտիկ աշխարհի պատմաբանները Ներոնի իշխանության վաղ տարիները նկարագրում են որպես նրա վրա մեծ ազդեցության ժամանակաշրջան մոր` Ագրիպինայի, խնամակալ [[Լուցիուս Աննեուս Սենեկա|Լուկիուս Անեուս Սենեկայի]] եւև Պրետորիայի պրեֆեկտ Սեքստոս Աֆրանիուս Բուրոսի կողմից:կողմից։<br />
 
Ներոնի մայրը ցանկանում է ամեն կերպ միջամտել որդու գործերին:գործերին։ 54թ.-ին նա փորձում է նստել Ներոնի կողքին, երբ վերջինս պետք է հանդիպում ունենար Հայաստանի դեսպանորդին, սակայն, Սենեկան չի թողնում եւև կանխում է սկանդալային տեսարանը:տեսարանը։<ref name="annals-xiii-5">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#5|XIII.5]].</ref><br />
 
Կան տեղեկություններ, որ Ներոնը բավարարված չէր Կլավդիա Օկտավիայի հետ ամուսնությունով եւև արտամուսնական կապեր է ունեցել [[Փոքր Ասիա]]յից բերված նախկինում ստրկուհի Կլավդիա Ակտեի հետ:հետ։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#12|XIII.12]].</ref> 55թ. Ագրիպինան փորձում է աջակցել Օկտավիային եւև պահանջում է, որ որդին խզի Ակտեի հետ ունեցած կապերը:կապերը։ Ներոնը, Սենեկայի աջակցությամբ կանխում է մոր միջամտությունը:միջամտությունը։<br />
Իր որդու վրա ազդեցություն ուժեղացնելով, Ագրիպինան սկսում է ճնշում գործադրել Ներոնի երկհարազատ եղբոր`եղբոր՝ Բրիտանիկոսի վրա, նրան կայսր դարձնելու նպատակով:նպատակով։<ref name="annals-xiii-14">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#14|XIII.14]].</ref> Մոտավորապես տասնչորս տարեկան Բրիտանիկոսը միչեւմիչև Ներոնի որդեգրվելը հանդիսանում էր գահի իրական ժառանգորդը:ժառանգորդը։ Համաձայն Տակիտոսի, Ագրիպինան հույս ուներ, որ իր աջակցությամբ Բրիտանիկոսը, լինելով Կլավդիոսի հարազատ որդին, կկարողանա տիրել գահին:գահին։ Սակայն, պատանի Բրիտանիկոսը մահացավ հանկարծակի եւև կասկածելի մահով 55թ. փետրվարի 12-ին, այն նույն օրը, երբ պետք է հայտարարվեր չափահաս:չափահաս։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#16|XIII.16]].</ref>
 
== Մոր սպանությունը եւ իշխանության կենտրոնացումը ==
Ժամանակի հետ Ներոնը դառնում է ավելի հզոր, ազատվելով խորհրդատուներից, վերացնելով գահին հավակնողներին: հավակնողներին։ 55թ. նա հեռացրեց Ագրիպինայի դաշնակից Մարկոս Անտոնիոս Պալասին գանձատանն զբաղեցրած դիրքից:դիրքից։ Պալասը Բուրոսի հետ միասին մեղադրվում էր Փավստոս [[Սուլլա]]յին գահին նստեցնելու համար կայսեր դեմ դավադրություն կազմակերպելու մեջ:մեջ։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#23|XIII.23]].</ref>Սենեկան մեղադրվում էր Ագրիպինայի հետ կապեր ունենալու եւև ունեցվածքներ յուրացնելու մեջ:մեջ։<ref name="cassiusdio-lxi-10">Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/61*.html#10 LXI.10].</ref> <br />
 
58թ. Ներոնը սիրային կապերի մեջ է մտնում իր ընկեր եւև ապագա կայսր [[Օտոն|Օթոնի]] կնոջ`կնոջ՝ Պոպեա Սաբինայի հետ:հետ։<ref name="annals-xiii-46">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#46|XIII.46]].</ref>Տեղեկություններ կան, որ, քանի որ Ագրիպինայի կենդանության օրոք քաղաքականապես հնարավոր չէր, որ Ներոնն ամուսնալուծվի եւև ամուսնանա Պոպեայի հետ, 59թ. հրամայում է սպանել իր մորը:մորը։ <ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 14#1|XIV.1]].</ref> Մերօրյա որոշ պատմաբաններ սա համարում են իրականությանը չհամապատասխանող պնդում, քանի որ Ներոնը Պոպեայի հետ ամուսնացած չի եղել մինչեւմինչև 62թ.:։<ref>Dawson, Alexis, "Whatever Happened to Lady Agrippina?", ''The Classical Journal'', 1969, p. 254.</ref><br />
Ավելացնենք, որ համաձայն Սուետոնիուսի, Պոպեան ամուսնալուծված չի եղել մինչեւմինչև Ագրիպինայի մահը, եւև դա անհնար դարձնում, որ արդեն ամուսնացած Պոպեան կարող էր ստիպել Ներոնին իր հետ ամուսնանալու:ամուսնանալու։<ref>Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Otho 3.</ref> Մերօրյա որոշ պատմաբաններ հնարավոր են համարում, որ Ներոնի կողմից Ագրիպինայի սպանությունը կապված է եղել այն բանի հետ, որ մայրը ցանկանում էր իշխանության բերել Ռուբելիուս Պլոտոսին:Պլոտոսին։<ref>Rogers, Robert, [http://www.jstor.org/view/00659711/ap010058/01a00140/0 ''Heirs and Rivals to Nero''], Transactions and Proceedings of the American Philological Association, Vol. 86. (1955), p. 202. Silana accuses Agrippina of plotting to bring up Plautus in 55, Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#19|XIII.19]]; Silana is recalled from exile after Agrippina's power waned, Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 14#12|XIV.12]]; Plautus is exiled in 60, Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 14#22|XIV.22]].</ref> Համաձայն Սուետոնիուսի, Ներոնը փորձեց իր մոր սպանությունն իրականացնել նավաբեկւթյուն կազմակերպելու միջոցով, որի հետեւանքովհետևանքով զոհվեց Ագրիպինայի ընկեր Ակերոնիա Պոլան, սակայն, երբ մայրը փրկվեց, նա սպանեց եւև դա ներկայացրեց որպես ինքնսպանություն:ինքնսպանություն։<ref>Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#34 34].</ref>
 
== 64թ. Հռոմի մեծ հրդեհը ==
Պատահել է 64թ. հուլիսի լույս 19-ի գիշերը`գիշերը՝ քաղաքի հարավ-արեւելյանարևելյան մասում`մասում՝ դյուրավառ ապրանքների խանութներից:խանութներից։<br />
Ըստ [[Կոռնելիոս Տակիտոս|Տակիտոսի]], ով այդ ժամանակ եղել է ինը տարեկան, հրդեհը տարածվել է շատ արագ եւև տեւելտևել է հինգ օր:օր։ Սվետոնիոսն ասում է, որ կրակը մոլեգնում էր վեց օր եւև յոթ գիշեր:գիշեր։<ref>''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero 38;</ref> Այն ոչնչացրեց Հռոմի տասնչորս շրջաններից երեքը եւև մեծ վնասներ հասցրեց յոթին:յոթին։<ref name="annals-xv-40"/> <br />
Հայտնի չէ, թե ով կամ ինչն է եղել հրդեհի պատճառը, կամ արդյոք այն եղել է պատահար, թե`թե՝ կազմակերպված:կազմակերպված։ <ref name="tacitus-annals-xv.38"/> [[Սվետոնիոս]]ը եւև [[Դիոն Կասսիոս|Կասիոս Դիոնը]] հակված են կարծելու, թե դա եղել է Ներոնի արածը`արածը՝ պալատների համալիր կառուցելու նպատակով:նպատակով։ Տակիտոսը նշում է, թե քրիստոնյա հավատացյալները խոստովանել են իրենց մեղքը, սակայն, որեւէորևէ բան հայտնի չէ նրանց կտտանքների ենթարկելու մասին:մասին։<ref name="annals-xv-44">Tacitus ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#44|XV.44]].</ref> Պետք է ասել, որ հրդեհի պատահարները Հին Հռոմում եղել են սովորական երեւույթերևույթ, ինչպես, օրինակ, 69թ. եւև 80թ. պատահած մեծ հրդեհները:հրդեհները։ <ref name="tacitus-histories-I.2">Tacitus, ''Histories'' [[wikisource:The Histories (Tacitus)/Book 1#2|I.2]].</ref><ref>Suetonius, ''Lives of Twelve Caesars'', Life of Titus [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Titus*.html#8 8].</ref><br />
 
[[Սվետոնիոս]]ի եւև [[Դիոն Կասսիոս|Կասիոս Դիոնի]] պատմելով, քաղաքը վառվելու ժամանակ Ներոնը բեմական զգեստով կանգնել եւև երգում էր:էր։<ref>Suetonius, ''The Lives of Twelve Caesars'', Life of Nero, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html#38 38]; Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/62*.html#16 LXII.16].</ref> Հայտնի լեգենդը պնդում է, թե Ներոնը հրդեհի ժամանակ նվագում էր [[ջութակ]], ինչն անախրոնիզմ է, քանի որ 1-ին դարի Հռոմում ջութակ չի եղել:եղել։ <br />
 
[[Կոռնելիոս Տակիտոս|Տակիտոսը]], սակայն, համարում է, թե Ներոնն այդ ժամանակ եղել է Անտիումում:Անտիումում։<ref name="annals-xv-39">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#39|XV.39]].</ref> Տակիտոսն ասում է նաեւնաև, թե քաղաքը վառվելու ժամանակ Ներոնի քնար նվագելու եւև երգելու մասին խոսակցությունները բամբասանք են:են։<ref name="annals-xv-39"/> Նրա պատմելով, Ներոնը վերադառնում է Հռոմ եւև, իր միջոցներից վճարելով, կազմակերպում է օգնություն:օգնություն։<ref name="annals-xv-39"/> Ներոնը բացում է իր պալատները`պալատները՝ օթեւանօթևան եւև ուտելիք տրամադրելով անտուն մնացածներին:մնացածներին։<ref name="annals-xv-39"/> <br />
Հրդեհից հետո սթափվելով, նա պատրաստում է քաղաքի զարգացման նոր նախագիծ:նախագիծ։ Շենքերն սկսեցին կառուցել աղյուսից, այնպես, որ նրանց գլխավոր մուտքերը լինեն փողոցի կողմից, այլ ոչ թե`թե՝ բակի, ինչպես նաեւնաև լայնացրեցին ճանապարհները:ճանապարհները։<br />
 
Հրդեհի շնորհիվ ազատված տեղում կառուցվեց պալատների նոր համալիր:համալիր։ Համալիրի տարածքում տեղադրվեց Ներոնի 30 մետրանոց արձանը:արձանը։ <br />
Տակիտոսը նշում է, որ ժողովուրդը փնտրում էր քավության նոխազ եւև իր բամբասանքներում պատասխանատու էր համարում Ներոնին:Ներոնին։<ref name="annals-xv-44"/> Մեղադրանքներից խուսափելու համար կայսրը թիրախ դարձրեց քրիստոնյաներին:քրիստոնյաներին։ Սկսվում են քրիստոնյաների հալածանքները, Ներոնը հրամայում է քրիստոնյաներին նետել շներին, մյուսներին խաչել եւև խարույկի վրա այրել:այրել։<ref name="annals-xv-44"/>
== Պատերազմը Պարթեւաստանի հետ Հայաստանի համար ==
Ներոնի իշխանության անցնելուց կարճ ժամանակ անց [[Մեծ Հայք]]ի թագավորությունը տապալեց [[Վիրք|իբերիացի]] արքայազն [[Հռադամիզդ]]ին եւև նրա տեղը գրավեց [[պարթևներ|պարթեւների]] նշանակած [[Տրդատ Ա]]-ն:ն։<ref name="annals-xiii-7">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#7|XIII.7]].</ref> Սա դիտարկվեց որպես պարթեւներիպարթևների ներխուժում Հռոմի տարածք, քանի որ այդ ժամանակ Մեծ Հայքի վրա տարածվում էր Հռոմի վասալային իշխանությունը:իշխանությունը։<ref name="annals-xiii-7"/> Հռոմում մտահոգված էին, թե ինչպես է երիտասարդ կայսրը ելք գտնելու այս իրավիճակից:իրավիճակից։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#8|XIII.8]].</ref> Ներոնն անմիջապես դեպի Հայք ուղարկեց մի զորք Գնեոս Դոմիցիոս [[Կորբուլոն]]ի հարամանատարությամբ:հարամանատարությամբ։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#9|XIII.9]].</ref> ՊարթեւներըՊարթևները ժամանակավորապես Հայաստանի վրա իրենց ունեցած վերահսկողությունը զիջեցին Հռոմին:Հռոմին։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#10|XIII.10]].</ref><br />
ՊարթեւներիՊարթևների արքա [[Վաղարշ Ա Պարթև|Վաղարշ Ա-ն]] հրաժարվեց իր եղբորը հեռացնել Հայաստանից:Հայաստանից։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#42|XIII.42]].</ref> ՊարթեւներնՊարթևներն սկսեցին լայածավալ ներխուժում դեպի Մեծ Հայք:Հայք։<ref name="annals-xiii-46"/> Կորբուլոնը ետ մղեց պարթեւներիպարթևների զորքն այդ նույն տարում:տարում։<ref name="annals-xiii-55">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#55|XIII.55]].</ref> Տրդատը նահանջեց եւև Հռոմը կրկին վերականգնեց իր վերահսկողությունը հայկական տարածքների մեծ մասի վրա:վրա։<ref name="annals-xiii-55"/><br />
 
Այս առաջին հաղթանակից հետո Ներոնը բարձրացավ հանրության աչքին:աչքին։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 13#56|XIII.56]].</ref>[[Կապադովկիա]]ցի ազնվական [[Տիգրան Դ]]-ն թագադրվեց Հռոմում եւև Ներոնի կողմից նշանակվեց Հայքի նոր կառավարիչ:կառավարիչ։<ref name="annals-xiv-36">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 14#36|XIV.36]].</ref> Որպես պարգեւատրումպարգևատրում, Կորբուլոնը նշանակվեց Ասորիքի նահանգապետ:նահանգապետ։<ref name="annals-xiv-36"/><br />
 
62թ. Տիգրանը ներխուժեց պարթեւականպարթևական [[Ադիաբենե]] գավառը:գավառը։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#1|XV.1]].</ref> Եւև, նորից, Հռոմն ու պարթեւաստաննպարթևաստանն սկսեցին պատերազմ, որը տեւեցտևեց մինչեւմինչև 63թ.:։ Որպես պատասխան, պարթեւներըպարթևները պատրաստվում էին հարվածել Հռոմի պրովինցիա Ասորիքին:Ասորիքին։<ref name="annals-xv-4">Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#4|XV.4]].</ref> Կորբուլոնը փորձում էր համոզել Ներոնին`Ներոնին՝ շրունակել պատերազմը, սակայն, Ներոնն զգում էր խաղաղության անհրաժեշտությունը:անհրաժեշտությունը։ <ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#16|XV.16]].</ref> Հռոմում կային անհանգստություններ արեւելքիցարևելքից հացահատիկի մատակարարման եւև պետության միջոցների սղության համար:համար։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#18|XV.18]].</ref><br />
 
Այս ամենի արդյունքը եղավ այն, որ Տրդատը նորից դարձավ Հայաստանի թագավոր, սակայն այս անգամ նրան թագադրեց Ներոնը`Ներոնը՝ Հռոմում:Հռոմում։<ref>Tacitus, ''Annals'' [[wikisource:The Annals (Tacitus)/Book 15#29|XV.29]].</ref> Հետագայում, Հայաստանի թագավոր էր նշանակվում պարթեւականպարթևական արքայազն, սակայն, նրա նշանակումը պարտադիր պետք է հաստատեր Հռոմը:Հռոմը։ <br />
63թ. կնքված խաղաղության այս գործարքը եղավ Ներոնի քաղաքականության զգալի հաղթանակը:հաղթանակը։<ref name="cassiusdio-lxii-23">Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/62*.html#23 LXII.23].</ref> Ներոնը Հռոմի պրովինցիաներում դարձավ հարգված եւև պարթեւներիպարթևների մոտ`մոտ՝ նույնպես:նույնպես։<ref name="cassiusdio-lxii-23"/> ՊարթեւաստանիՊարթևաստանի եւև Հռոմի միջեւմիջև խաղաղությունը տեւեցտևեց 50 տարի, մինչեւմինչև 114թ. [[Տրայանոս]] կայսեր Հայաստան ներխուժումը:ներխուժումը։
== Վինդեքսի եւ Գալբայի ապստամբությունները եւ Ներոնի մահը ==
[[Պատկեր:Nero Palatino Inv618.jpg|մինի|200px|Ներոնի մարմարե կիսանդրին:]]
68թ. մարտին գալիացի կառավարիչ Գայոս Հուլիոս Վինդեքսն ապստամբեց Ներոնի հարկահավաքների դեմ:դեմ։<ref name="Cassius-22">Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/63*.html#22 LXIII.22].</ref>Ապստամբությունը ճնշելու հրաման տրվեց [[Վերին Գերմանիա]]յի կառավարիչ Լուկիոս Վերգինիոս Հռուֆուսին:Հռուֆուսին։<ref name="cassiusdio-lxiii-24">Cassius Dio, ''Roman History'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/63*.html#24 LXIII.24].</ref> Վինդեքսն օգնության է կանչում Տարակոնյան [[Հիսպանիա]]յի կառավարիչ Սերվիոս Սուլպիկիոս [[Գալբա]]յին`յին՝ հետագայում նրան կայսր դառնալու համար աջակցություն խոստանալով:խոստանալով։<ref name="Plutarch-galba-5">Plutarch, ''The Parallel Lives'', Life of Galba [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Galba*.html#5 5].</ref>
Նույն տարվա մայիս ամսին [[Բեզանսոն|Բիսանտիումի]] մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում Վերգինիոսի զորքը հեշտությամբ հաղթեց Վինդեքսին եւև նա ինքնասպան եղավ:եղավ։<ref name="cassiusdio-lxiii-24"/> Սակայն, այս մի ապստամբությունը ճնշելով, Վերգինիոսի լեգիոնները փորձում են կայսր հռչակել իրենց հրամանատարին:հրամանատարին։ Վերգինիոսը հրաժարվում է դուրս գալ կայսեր դեմ, սակայն [[լեգեոն]]ների դժգոհությունը եւև Իսպանիայում Գալբայի դիմակայությունը Ներոնին դրեցին ծանր կացության մեջ:մեջ։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ներոն» էջից