«Դարեհ I Մեծ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (8), ` → ՝ (3), → (2) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:Darius-Vase.jpg|thumb|Դարեհի պատկերը հին հունական վազայի վրա]]
'''Դարեհ I Մեծ''' (հայկական աղբյուրներում`աղբյուրներում՝ '''Դարեհ Վշտասպյան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=59}}</ref>, [[հին պարսկերեն]]` ''Dārayavahuš'', [[աքադերեն]]` ''Dariamuš'', [[էլամերեն]]` ''Dariyamauiš'', {{lang-arc2|Dryhwš}}, {{lang-grc|Δαρεῖος}}, {{lang-la|Darius}}), Աքեմենյան Պարսկաստանի արքա (մ.թ.ա. 522-486թթ.), [[Աքեմենյաններ|Աքեմենյան կայսրության]] ներկայացուցիչ, Վշտասպի որդի: Արքա է հռչակվել 28 տարեկան հասակում` պալատական հեղաշրջման արդյունքում մոգ Գաումատայի սպանությունից հետո:հետո։ Գահի նկատմամբ իր իրավունքները ամրապնդելու համար ամուսնացել է [[Կյուրոս II Մեծ]]ի դուստր Աթոսայի հետ:հետ։
 
Ճնշել է [[Կամբյուսես II|Կամբյուսես]]ի մահից հետո պարսկական տերության ներսում սկսված երկպառակություններն ու նվաճված մարզերում ( այդ թվում նաև Հայաստանում) բռնկված ապստամբությունները`ապստամբությունները՝ վերականգնելով պետության միասնականությունը:միասնականությունը։ Վերսկսել է զավթողական պատերազմները`պատերազմները՝ նվաճելով [[Եգիպտոս]]ից արևմուտք ընկած Կիրենե և Բարկե հյուսիսաֆրիկյան հունական գաղութները:գաղութները։
 
Հաստատեց պարսկական տիրապետությունը [[Բոսֆոր]]ի և [[Հելլեսպոնտոս]] նեղուցների վրա:վրա։ Մ.թ.ա. 512թ. արշավել է [[Սկյութիա]] (Սև ծովի հյուսիս ընկած տարածքներ)`անցնելով Իստրոս ([[Դանուբ]]) գետը, սակայն ճակատամարտերից խուսափելու և հյուծելու սկյութական մարտավարության հետևանքով արշավանքը ձախողվել է և Դարեհը նահանջել է` հազիվ կարողանալով խուսափել գերությունից:գերությունից։
 
Ձգտելով ամբողջությամբ իրեն ենթարկել [[Հին Հունաստան|Հունաստան]]ը` մ.թ.ա. 491թ. Դարեհը դեսպաններ է ուղարկում հունական բոլոր խոշոր քաղաք-պետություններ (պոլիսներ): Հունաստանի քաղաքներից շատերը ճանաչում են Պարսկաստանի գերիշխանությունը և միայն Աթենքն ու [[Սպարտա]]ն են հրաժարվում հնազանդվել: Մ.թ.ա. 490թ. Դարեհը մեծ արշավանք է կազմակերպում Հունաստան: Պարսկական նավատորմը, անցնելով [[Էգեյան ծով]]ով և նվաճելով ու թալանելով իր ճանապարհին ընկած փոքր հունական առափնյա քաղաքներն ու կղզիները, հասնում է [[Ատտիկա]]: Պարսկական զորքերը ափ են իջնում և ճամբար գցում Մարաթոն գյուղի մոտ: Այդտեղ նրանց դիմավորում է աթենացիների զորքը [[Միլտիադես]]ի գլխավորությամբ: Մարաթոնի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարսկական զորքը պարտություն է կրում: Մարտի դաշտում են մնում 6400 պարսկական զինվորներ և 192 հունական [[հոպլիտ]]ներ: Պարսկական նավատորմը զորքի մնացորդով ստիպված է լինում նահանջել:
 
Դարեհը չի հաշտվում պարտության հետ և նախապատրաստվում էր նոր լայնածավալ արշավանքի Հունաստանի դեմ: Սակայն մ.թ.ա. 486թ. նա մահանում է` չհասցնելով կյանքի կոչել իր այդ ծրագիրը:ծրագիրը։
 
== Աղբյուրներ ==
* Հին Հունաստանի պատմություն, խմբ. Վ.Ի.Ավդիևի, Ա.Գ.Բոկշչանինի և Ն.Ն.Պիկուսի, Երևան, 1982:1982։
{{ծանցանկ}}
 
== Այցելեք նաև ==
* [[Բեհիսթունի արձանագրություն]]
 
{{անձ-անավարտ}}