«Կոմպոզիցիա (մշակույթ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Կոմպոզիցիա''' ({{lang-lat|compositio}}-կազմում, հորինում), հորինվածք, կառուցվածք:կառուցվածք։

Գեղարվեստական ստեղծագործության կառուցվածքը, որը պայմանավորված է նրա բովանդակությամբ, ինչպես և բնույթով ու նշանակությամբ:նշանակությամբ։ Կոմպոզիցիան գեղարվեստական ձևի կարևորագույն, կազմակերպող բաղադրիչն է, ստեղծագործությանը հաղորդում է միասնություն և ամբողջականություն, նրա տարրերը համաստորադասում միմյանց և ամբողջին:ամբողջին։ Գեղարվեստական պրակտիկայի, իրականության գեղագիտական իմացության ընթացքում կազմավորված կոմպոզիցիայի օրենքները այս կամ այն չափով իրական աշխարհի երևույթների օբյեկտիվ օրինաչափությունների ու փոխկապակցությունների գեղարվեստորեն մարմնավորված արտացոլումն ու ընդհանրացումն են՝ կապված [[արվեստ]]ի տեսակի, ստեղծագործության գաղափարի ու նյութի և այլ բաների հետ:հետ։

[[Գրականություն|Գրականության]] մեջ կոմպոզիցիան գրական ստեղծագործությունների բոլոր բաղադրամասերի կառուցվածքը, խմբավորումը, դասավորությունն ու փոխադարձ կապն է:է։ Գրական ստեղծագործության կառուցվածքը պայմանավորված է նրա թեմայով և գաղափարով:գաղափարով։ Փոքր ծավալի երկերում կոմպոզիցիան ավելի պարզ է, ծավալուն երկերում՝ բարդ:բարդ։ Կառուցվածքային ձևերից են պատումի շարադրանքը [[հեղինակ]]ի, [[ականատես]]ի, [[գլխավոր հերոս]]ի կողմից, [[նամականի]]ն, [[օրագրություն]]ը:ը։ Գրական երկի կառուցման միջոցներից են կերպարների ընդհանրացված գնահատականը, նրանց դիմանկարը, ապրումների և հոգեկան վիճակների, կենցաղային միջավայրի և իրերի նկարագրությունը, բնության տեսարանները, հերոսների ուղղակի խոսքը, հեղինակային շեղումները:շեղումները։ Պատմողական և դրամատիկական ստեղծագործություններում կոմպոզիցիայի կարևորագույն բաղադրամասերից է նաև գործողությունների և դեպքերի ընթացքը՝ [[սյուժե]]ն:ն։

[[Տարածական արվեստ]]ներում կոմպոզիցիան միավորում է գեղարվեստական ձևի կառուցման միջոցները ([[տարածություն|տարածության]] և [[ծավալ]]ի իրական կամ պատրանքային ձևակազմում, [[սիմետրիա]] և [[ասիմետրիա]], [[մասշտաբ]], [[ռիթմ]] և [[համաչափություն]], [[նրբերանգ]] և [[հակադրություն]], [[հեռանկար]], [[խմբավորում]], [[գունային լուծում]] և այլն):։ Կոմպոզիցիան կազմակերպում է ստեղծագործության ինչպես ներքին կառուցվածքը, այնպես էլ նրա հարաբերակցությունը շրջապատող միջավայրի ու դիտողի հետ:հետ։

[[Ճարտարապետություն|Ճարտարապետության]] մեջ կոմպոզիցիայի հիմքում ընկած է [[կառույց]]ի, [[կոմպլեքս]]ի, քաղաքի գեղարվեստա-գաղափարական ֆունկցիոնալ, կառուցվածքային սկզբունքների, արտահայտչամիջոցների ներդաշնակ համադրումը:համադրումը։ Դարերով մշակված ճարտարապետության գիտական վերլուծումով բացահայտվել են մի շարք օրինաչափություններ, որոնց բնորոշումն ու դասակարգումը կազմում են «ճարտարապետական կոմպոզիցիա» առարկայի հիմունքները:հիմունքները։ Ճարտարապետական կոմպոզիցիոն միջոցներից են [[մասշտաբ]]ը, [[համաչափություն]]ները, [[սիմետրիա]]ն, [[ասիմետրիա]]ն, [[գույն]]ը, [[ստվեր]]ը, [[ռիթմ]]ը, [[մետրական կարգ]]ը, [[արվեստների համադրում]]ը և այլն, որոնց ճիշտ ընտրության և համադրման շնորհիվ է նախագծողը հասնում իր առջև դրված գաղափարա-գեղարվեստական խնդիրների յուրօրինակ ստեղծագործական լուծումներին:լուծումներին։ Կոմպոզիցիայով է պայմանավորված ճարտարապետական ձևի արխիտեկտոնիկ կերպարը:կերպարը։ Հաճախ կոմպոզիցիա են անվանում նաև ամբողջական ձևերի համադրվածքը կամ առանձին կառույցի տիպը:տիպը։ Կերպարվեստում կոմպոզիցիան ստեղծագործության գաղափարական և սյուժետա-թեմատիկ հիմքի կոնկրետ մշակումն է՝ տարածության մեջ առարկաների ու մարմինների տեղադրումով, [[ծավալ]]ների, [[լույս]]ի ու [[ստվեր]]ի, [[գունաբիծ|գունաբծ]]երի և այլ հարաբերակցության հաստատումով:հաստատումով։ Կոմպոզիցիայի տիպերն են՝ «կայուն» (ուր կոմպոզիցիոն հիմնական առանցքները ուղիղ անկյան տակ փոխհատվում են ստեղծագործության երկրաչափական կենտրոնում) և «դինամիկ» (ուր հիմնական առանցքները փոխհատվում են [[սուր անկյուն|սուր անկյան]] տակ, գերիշխում են [[անկյունագծեր]]ը, [[շրջագծեր]]ն ու [[ձվածիր]]ները), «բաց» (ուր գերակշռում են տարուղղված կենտրոնախույս ուժերը, իսկ պատկերը ըստ ամենայնի բացվում է դիտողին) և «փակ» (ուր գերիշխում են կենտրոնաձիգ ուժերը՝ պատկերը ձգելով ստեղծագործության կենտրոն):։ Կոմպոզիցիայի «կայուն» և «փակ» տիպերը գերակշռում են, օրինակ, [[Վերածննդի արվեստ]]ում, «դինամիկ» և «բաց» կոմպոզիցիաները՝ [[բարոկկոյի շրջան]]ում:ում։ Արվեստի պատմության մեջ մեծ դեր են խաղացել ինչպես ընդհանուր կոմպոզիցիոն կանոնները (օրինակ, հին արևելյան, վաղ միջնադարյան, Բարձր Վերածննդի, կլասիցիզմի արվեստներում), այնպես էլ ավանդական խիստ կանոնական սխեմաներից անցումը ազատ կոմպոզիցիոն միջոցների, այսպես՝ XIX -XX դարերում արվեստում մեծ դեր է խաղացել արվեստագետների անհատական ձգտումը դեպի ազատ կոմպոզիցիա:կոմպոզիցիա։

[[Երաժշտություն|Երաժշտական]] կոմպոզիցիայի, այսինքն՝ երաժշտական երկի կառուցվածքի մասին:մասին։

# [[Երաժշտություն|Երաժշտական]], [[Գեղանկարչություն|գեղանկարչական]], [[Քանդակագործություն|քանդակագործ]]ական կամ գրաֆիկական ստեղծագործություն, [[կոմպոզիտոր]]ի կամ [[նկարիչ|նկարչի]], [[քանդակագործ]]ի ստեղծագործության վերջնական արդյունքը:արդյունքը։

#[[Արվեստ]]ների տարբեր տեսակներ միավորող գեղարվեստական բարդ ստեղծագործություն (օրինակ, գրական-երաժշտական կոմպոզիցիա):։

#Երաժշտական ուսումնական հատուկ առարկա՝ երաժշտական ստեղծագործություն, որի ուսուցումը սերտորեն կապված է երաժշտատեսական մյուս առարկաների՝ [[ներդաշնակություն|ներդաշնակության]], [[պոլիֆոնիա]]յի, [[գործիքավորում|գործիքավորմ]]ան, երաժշտական երկերի վերլուծության ուսումնասիրմանը:ուսումնասիրմանը։