«Ուկրաինայի աշխարհագրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''[[Ուկրաինա]]ն''' տարածքով երկրորդ պետությունն է [[Արևելյան Եվրոպա|Արևելյան]] [[Եվրոպա]]յում:յում։ Երկրի տարբեր մասերը ունեն տարբեր աշխարհագրական առանձնահատկություններ, լեռնայինից մինչև հարթավայրային։ Երկիրը գտնվում է {{coord|49|00|N|32|00|E|type:country}} կոորդինատներում։ Զբաղեցնում է 603 700 կմ² տարածք, որը աշխարհում 44-րդ ցուցանիշն է։ Ուկրաինայի մակերևույթի 98% ցամաքային է և միայն 2% են զբաղեցնում ջրային տարածքները։ Հարավից երկիրը դուրս է գալիս դեպի [[Սև ծով]], ափեզրի երկարությունն է 2782 կմ։

[[Կարպատյան լեռներ]]ի հյուսիսային մասը հասնում է Ուկրաինայի արևելյան մասին։ Երկրի ամենաբարձր կետը [[Գովերլա]] լեռն է, որի բարձրությունը կազմում է 2061 մ։ Ուկրաինայի տարածքի մեծ մասը զբաղեցնում են [[Սև ծով]]ի հյուսիսում տարածվող [[տափաստան]]անման շրջանները։ Ուկրաինան համարյա կիսվում է երկու հավասար մասերի [[Դնեպր]] գետով, որը տարածվում է ամբողջ Ուկրաինայով հյուսիսից հարավ։ Այն թափվում է Սև ծով [[Ղրիմ]] թերակղզուց հյուսիս [[Հարավային Բուգ]]ի և [[Դնեստր]]ի գետաբերանների մոտ։ Սահմանը Ռուսաստանի հետ երկրի երկրի ամենաերկար սահմանն է, այն տարածվում է նաև [[Ազովի ծով]]ով:ով։

Ուկրաինայի տարածքի մեծ մասը զբաղեցնում են ոչ բերրի [[տափաստան]]ները և [[սարավանդ]]ները:ները։ Ուկրաինայի հողերի մետ 58% օգտագործվում է որպես ոռոգվող տարածքներ, 2% օգտագործվում է մշտական ​​մշակաբույսերի աճեցման համար, 13% որպես արոտավայրեր, 18% զբաղեցնում են անտառները և 9% մյուսները։

Երկիրը շրջապատում են լեռներ, հարավում դա [[Ղրիմի լեռներ]]ն են [[Ղրիմի թերակղզի|Ղրիմի թերակղզում]] և [[Ազովի ծով]]ի մոտ, արևմտյան կողմից դա [[Կարպատյան լեռներ]]ն են, արևելքում, Ազովի ծովի մոտ կան նաև քամահրված ցածր լեռներ՝ [[Դոնեցի բլրաշար]]ը:ը։

Ուկրաինայի տարածքում են գտնվում հետևյալ ցածրավայրերը`ցածրավայրերը՝ հյուսիսում [[Պոլեսյան ցածրավայր|Պոլեսյան]], երկրի կենտրոնում [[Մերձդնեպրյան ցածրավայր|Մերձդնեպրյան]] և հարավում [[Մերձսևծովյան ցածրավայր]]երը:երը։ Ուկրաինայի տարածքի բարձրավայրերն են`են՝ [[Վոլինյան բարձրավայր|Վոլինյան]], [[Պոդոլյան բարձրավայր|Պոդոլյան]], [[Մերձդնեպրյան բարձրավայր|Մերձդնեպրյան]], ինչպես նաև հետևյալ բլրաշարերը`բլրաշարերը՝ [[Տովրի]]ները արևմուտքում, [[Սլովեչանսկ-Օվրուչանսկի բլրաշար]]ը հյուսիսում, [[Դոնեցի բլրաշար]]ը և [[Մերձազովյան դաշտավայր]]ը հարավ արևելքում։

Երկրի տարածքի մոտ 5 % զբաղեցնում են լեռները`լեռները՝ Ուկրաինյան [[Արևելյան Կարպատներ|Կարպատները]] (բարձրությունը`բարձրությունը՝ 2061 մ) հարավ-արևմուտքում և [[Ղրիմի լեռներ]]ը [[Ղրիմի թերակղզի|Ղրիմի թերակղզու]] հարավում։

Ուկրաինան ունի չափավոր մայրցամաքային կլիմա ցուրտ [[ձմեռ]]ներով և համեմատաբար շոգ [[ամառ]]ներով:ներով։ Միայն Ղրիմի թերակղզու հարավային ափեզրին գոյություն ունի խոնավ մերձարևադարձային կլիմայի գոտի<ref>{{cite journal | last = Կոտեկ | first = Մ. | coauthors =Ջ. Գրեզեր, Ս. Բեք, Բ. Ռուդոլֆ, և Ֆ. Ռուբել | title =Կլիմայի դասակարգման Կյոպեն-Գեյգերի աշխարհի քարտեզը | journal =Մետեորոլ. Զ. | volume =15 | pages =259–263 | url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf | doi =10.1127/0941-2948/2006/0130 | accessdate = 2012-08-24 | year =2006 | issue = 3}}</ref>:։ Ուկրաինայի կլիման ենթարկվում է խոնավ [[Ատլանտյան օվկիանոս|ատլանտիկական]] օդի ազդեցությանը<ref name="britannica.com">Ուկրաինա: (2010). Բրիտանիկա հանրագիտարանում: Ստացվել է 23 օգոստոսի 2010, առցանց Encyclopædia Britannica-ից` http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine</ref>:։ Տեղումների մակարդակը Ուկրաինայի տարածքում հավասարաչափ չէ բաշխված, հյուսիսում գրանցվում են մեծ քանակությամբ տեղումներ, արևելքում դրանից պակաս և հարավ-արևելքում ավելի քիչ։ Տարեկան տեղումների քանակությունը հարթավայրերում 300 - 700 մմ է, Ղրիմի լեռներում 1000 - 1200 մմ, Ուկրաինայի Կարպատներում ավելին քան 1500 մմ։

Հունիսը և հուլիսը սովորաբար ամենախոնավ ամիսներն են, մինչդեռ փետրվար ամիսը սովորաբար ամենաչորն է<ref name="britannica.com"/>:։ Ձմեռային կլիման տատանվում է պաղ եղանակից Սեվ ծովի ափեզրին մինչև ցուրտ եղանակը երկրի ներսում, ամառները երկրի հիմնական մասում տաք են, իսկ հարավային մասում սովորաբար լինում են շատ շոգ։

Միջին բազմամյա օդի ջերմաստիճանը կազմում է`է՝ հունվարին −5&nbsp;°C, հուլիսին +20&nbsp;°C:C։

Ուկրաինան հարավային և հարավ-արևելյան կողմերից լվացվում է [[Սև ծով|Սև]] և [[Ազովի ծով]]երով:երով։ Երկրի տարածքով հոսող գետերի 90% հանդիսնում են այս երկու ծովերի [[ներհոսքի ավազան]]ի մասեր։ Մի քանի գետեր պատկանում են [[Բալթիկ ծով]]ի ավազանին։ Ուկրաինայում կան յոթ հիմնական գետեր (փակագծերում տրված է գետերի երկարությունը Ուկրաինայի տարածքում)` [[Դեսնա (Դնեպրի վտակը)|Դեսնան]] (591 կմ), [[Դնեպր]]ը (982 կմ), [[Դնեստր]]ը (705 կմ), [[Դանուբ]]ը (174 կմ), [[Պրիպյատ (գետ)|Պրիպյատը]] (261 կմ), [[Սևերսկի Դոնեց]]ը (672 կմ) և [[Հարավային Բուգ]]ը (806 կմ):

Ուկրաինայի տարածքի հարթավայրային մասի ամենաբարձր կետն է [[Բերդա (լեռ)|Բերդա]] լեռը (515 մ), ձախափնյա հարթավայրային մասի բարձրագույն կետն է [[Մոգիլա Մեչետնայա]]ն (367,1 մ)։ Ստորև բերվում է Ուկրաինայի բարձր լեռների ցանկը`ցանկը՝<br />

* [[Օբոլոնի խառնարան]] ([[Պոլտավայի մարզ]]) - տրամագիծը - 20 կմ, տարիքը - 169 ± 7 մլն. տարի, կոորդինատները`կոորդինատները՝ 49°35’հս.լ. 32°55’աե.ե.

# ԿՀՎ Աշխարհի գիրք, [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/up.html Ուկրաինայի մասին տվյալներ, 15 մայիս 2008]:։